Pandemi süreci ile birlikte kapanan yeme içme mekanları ve turizm dalındaki daralma, içki kesimindeki dinamikleri de sil baştan değişirdi. Karantinada geçen 2.5 ay boyunca içki pazarı yüzde 40 ila 50 arasında daralırken, devletin bu yerdeki ÖTV gelirleri de Şubat 2019’dan bu yana birinci defa yüzde 10 orantısında düştü.
Bölüm tam bir dayanışma hali ile olağanlaşma sürecini ilerletirken, inhisar ve market zincirlerinde artan ortalama yüzde 20’lik içki satışları tüketicinin de yan değiştirmesi ile rakı, şarap üzere kategoriler ile üst segment eserlere kaydı. 2020’nin bundan sonraki gidişatı için tüketicilerin mekanlara göstereceği ilginin büyük kıymet taşıdığını kaydeden Mey İçki CEO’su Levent Kömür, olağan kaideler altında temmuz ayında yapılması gereken ÖTV artırımının kritik bir karar olacağını kaydetti. Bu devri “topun nereye sekeceğini bilmiyoruz” lafları ile özetleyen Kömür ile, karantina sürecini ve yeni sıradanları konuştuk…
Bölüm karantina sürecini nasıl geçirdi, son 2.5 ayda yaşananları özetler misiniz?
Adaptasyon ve dayanışma ile geçti son 2.5 ay. Tüketiciler de adaptasyon gösterdi. Zincir mağazalar açıktı ve epeyce bir akın oldu. Zincir mağazalarda görevlendirdiğimiz arkadaşlarımızın sayısını azaltmadık, onlar da orada savaşa devam etti. İkincisi inhisar bayileri, motamot ziyaret etmeye devam ettik onları. Elimizden geldiği kadar kollayıcı materyaller ile desteklemeye çalıştık.
Kapanan restoranlara umut vermeniz lazımdı. Benim ve arkadaşlarımızın en büyük mesaisi oradaydı. Yerkürede neler olup bittiğini anlattık, konuşmaya çalıştık aramaya çalıştık onları. Aşikâr bir ticaret de var aramızda ve 100 milyon TL’ye kadar bir alacağımız vardı. Restoran ve mekanlar kapandığı andan itibaren onları erteledik
Karantina sürecinde yeme içme mekanlarının kapanması ile restoran ve zincir marketlere bir yığılma oldu. Bu kanallarındaki satış dağılımı nasıl değişti ve bölüm ne kadar küçüldü?
Yekunda kol yani bizim üzere içki tedarik eden şirketlerin oluşturduğu kol diyelim, aşağı yukarı yüzde 40 ile 50 arasında küçüldük. Bizim ortalama satışların yüzde 15-20’si o devirde örtük olan yeme içme mekanlarına yapılırdı. Bu rakam şarapta yüzde 50’ye kadar masraf ortalama olarak. Yüzde 20-25’i ise gümrüksüz satış mağazalarına yaptığımız satıştır. Bunlar da kapandı.
Yüzde 5-10 arası ise Kıbrıs’ta yapılan satışlardı. Yani ortalamada kapanan iş sahaları yekun satışların yüzde 50’si eder. Bu yüzde 50 sıfır oldu. Geri kalan yüzde 50’lik kısım ise zincir mağazalar ve monopol bayilerden oluşur. Zincir mağazalar ve inhisar bayilerinde ise yeniden ortalama ve yekunda yüzde 20 büyüdü.
TOPUN NEREYE SEKECEĞİNİ BİLMİYORUZ
Yeme içme kesiminde açılışla bir arada büyük ciro kayıpları yahut hiç açılamadan kapanmalar bekliyor musunuz?
Topun nereye sekeceğini bilmiyoruz sahiden. Ben iyi bir fotoğraf de çizebilirim makûs bir fotoğraf de çizebilirim. Covid-19 öncesi müşterilerimiz cuma cumartesi gidiyordu umumide bu mekanlara. Artık müdavim olunan meyhanede kısıtlamalardan ötürü 10 masa 5 masaya düştüğü için gün konusunda seçici olmasınlar. Zira kapasite azaldı.
Ben birinci evvel Beyoğlu’ndaydım sonra Kadıköy ve Beşiktaş’ta idim. Ne olursa olsun bu işletmeciler bir mealde sturt up , teşebbüsçüler. Bu dinamikte en kıymetli şeylerden biri yürektir ve cesaretlendirilmeleri gerekiyor. Kontağı çevirmek için para ve müşteriden evvel yüreğe gereksinimi var bu girişimcilerin. ÖTV bizim kolumuzda ismi tüketim vergisi ancak üreticiden alınır. Bizim ötelediğimiz 100 milyon TL’nin 75 milyon TL’si devletin ÖTV’si. Ben onu ödedim esasen. ÖTV’nin alınma vakitlerinde bir kolaylık sağlanırsa biz de onu yüzde 100 yansıtacağımızdan ötürü çok daha rahat cesaretlendirebiliriz. Covid-19 müddetince ÖTV’yi, 30 günde yahut peşin ödeme bölgesine konumuna 90 gün sonrasına verelim biz de birebirini kendi müşterilerimize uygulayalım.
En kıymetli iş ortaklarınız arasında bölge alan ve büyük darbe alan turizmdeki gelişmeler sizi nasıl etkiliyor?
Bize çok büyük tesiri olacak. Geçen yıllarda temmuzdan itibaren devletin ÖTV gelirleri artardı artık artmayacak. Ne olursa olsun artmayacak. Çok önemli bir daralma var. Talep tedarik ve bir hizmet bunalımıdır bu. Burada 3 buhran üst üste. Bu bunalımla kişilerin dolaşımı azaldı çevre aralık konuldu. Bu en çok hizmet kolunu tesirler, hizmet dalı kişilerin hareket etmesi üzerine konseyidir. Bizim hesabımıza nazaran, oteller bütün içki kesiminin cin votka ve şarap işinin yüzde 20’sinden fazlasıdır. Bira üzere başka kategorilerde de yüzde 10’unundan azdır. Bu kolda yavaş yavaş hareketlenme var lakin çok düşük seviyede.
SON 2 YILDAKİ 2. DÜŞÜŞ
2020 için devletin ÖTV gelirlerinde ne kadarlık bir kayıp laf konusu olabilir?
Pandemi öncesinde Ocak-mart aylarında içkiden alınan ÖTV yüzde 34 arttı. Martta biz 3 ay sonra satacağımız içkinin ÖTV’sini ödemiş oluyoruz. Bunun en büyük sebeplerinden biri ocak ayında ÖTV’nin artırılmamış olmasıdır. Devlet ocak ayında ÖTV’yi artırmadığı için vergi gelirlerinde bir artış oldu. Satışlar arttı ya da düşmedi bu nedenle vergi gelirleri yükseldi.
Nisan ayında tam pandemi tesiri ile geçen yıla nazaran yüzde 10 düştü. Son 26 ayda içkiden gelen ÖTV gelirleri TL olarak 2. kere düştü. Sıradanda her ay yüzde 20 artar bu rakam. Gayrısı de şubat 2019’da idi. Pahalılıktan arındırılmadan söylüyorum bunu. Mayıs ayında ne olacağını bilmiyorum lakin en iyi ihtimal tıpkı gelir. Bundan sonra ne olacağını temmuz ayında ÖTV artışı yapılıp yapılmaması belirleyecek. ÖTV artışı yapılmazsa bunun tesiri müspet olur yapılmazsa bu nereye götürürse götürür. Kolu temsilen devlete bir haberlendirme yazısı sunumu gönderildi.
RAKI VE ŞARABA KAYIŞ VAR
Bunalım ve dehşet periyotların de kendi normali ve dönüşümleri vardır. Pandemi devrinde eserler arasında ve satın alma alışkanlıklarında nasıl bir dönüşüm yaşandı sizin sekörünüzde?
Rakıda, farklı bir formda daha üst segment eserlere kayış oldu. Bunun da sebebi daha üst segment eserlerin açık içki noktalarına nazaran daha tutarlı bir fiyata Inhisar bayilerinde satılıyor olması. Kişilerin gelecekle sahih telaşlarından dolayı de görünür bir kesimde kişiler daha makul fiyatlı eserlere yöneldi. Bir de yemekle bir arada içilen içki segmentine bir kayış var, yüklerini artırdılar.
Üretim aşamasında rastgele bir sorun yaşanıyor mu ?
Şu an bulunduğum şirket tarıma dayalı bir şirket. Bizim şerbetçiotu, üzüm üzere eserlerimiz var. Mevsimlik tarım çalışanları kıymetli bir olgu. Kalkınma Atölyesi bize ulaştı ve bir muhtaçlık haritası vardı. Biz de orada Manisa’da mevsimlik tarım çalışanlarının hijyen muhtaçlığını karşıladık.
Yerkürenin en büyük rakı fabrikası Manisa’da. Elazığ’da şarap yapmak için daha az üzüm almamız lazımdı lakin gereksinimimizin 2-3 katı kadar üzüm alacağız. Şarap yapamadığımızı etil alkol ve kolonya yaparız. 6 milyon şişelik kolonya yapılacak kadar etil alkol verdik piyasaya. Bir kısmını maliyetine bir kısmını da fiyatsız olarak verdik. Mart’tan hazirana kadar yalnızca bunun için çalıştı bu fabrika.
Levent Kömür
RAKI RİTÜELİNDEN KOPANA KIŞISEL ESER
Piyasaya sunduğunuz ‘sulandırılmış rakı’ ya da ‘hazır rakı’ diyebileceğimiz eseriniz, içtimaî medyada çok konuşuldu ve büyük yansılar de aldı bir yandan. Eserin çıkış emeli ve fikri neydi?
Rakı nedir rakının adabı nedir bunu tartışmaya açmış oldu. Rakının ne olduğunu TEKEL’den miras Fahrettin Usta, Özkan Usta bilir, Alaşehir fabrikada, Nevşehir fabrikada yıllardır üretim yapan kişiler. Rakı masası bu topluluğu yatay keser. Oraya gittiğinizde holding patronu da tersane personeli de oradadır. Zira öteki diye bir kavram yoktur. Rakı masası rakı içmeyeni de kabul eder. Bu eserimiz ben rakı değilim diyor.
Bu distile anosonlu içki. Bu eserin gayesi şu, rakı ritüelinden vazgeçmek istemeyen fakat pratiklik ya da erişilebilirlik sorunu çeken bireylere alternatif sağlamak. Üretim formu itibarıyla cine benziyor ardıç konumuna anason koyuyoruz. Rengi rakıya benziyor, tat olarak vesair anasonlu içkilere benziyor, uzo arak üzere. Bu Türkiye’de yıldız anasonla üretilen birinci eserlerden. Bizim tavsiye ettiğimiz fiyat 35 TL. Bu kadar büyük bir sevinçle karşılaşılacağını bilmiyorduk. Konutunda açık rakı yapan meskeninde üretim yapan rakı severler bunu ayakta alkışladı. Çok önemli bir kent yoksulluğu var. Son 2 yılda çok ziyade personel ve emekli rakıdan uzaklaştı. Bir de burada Inhisar bayileri kaybetmişti. Artık Inhisar bayinin de gelirini artıran bir eser bu.
4 MİLYON TL’LİK SİFTAH ATTI
Türkiye umumunda aşağı yukarı 4000 rakı yüklü restoran var. Bunların 2500 kadarı meyhane. 1 Haziran’dan itibaren meydandaki ekiplerimiz teker teker dolaşmaya başladı tüm noktaları. Biz şirket olarak devraldığımız toplumsallaşma kültürü var ve bu mirasın kesimlerinden biri siftah kavramıdır. Her noktaya gidiyoruz bir masa rezervasyon yaptırdık ve parasını ödedik. Tabi ki 100 masalık bir mahalde 1 masa nedir ancak 10 masalık bir mekanda 1 masa kıymetlidir. 1 masadan kazanacağı 1000 TL bir şey değil lakin Türkiye umumunda 4 milyon TL’lik bir bütçe ayırdık.
Kaynak: Sözcü
Cumhuriyet
