Görsel: BBC
webtekno.com’da konum alan habere nazaran, koronavirüsün koku kaybına neden olduğu uzun devrandır biliniyor olmasına karşın koku kaybının nedeni şimdi açıklanmamıştı. Artık ise bilim kişileri, salgın hakkında klinik bulguları bir araya getirerek virüsün neden koku kaybına sebep olduğuna dair bir model oluşturdular.
Daha evvel yapılan çalışmalar, koku kaybının en yaygın nedenlerinin soğuk algınlığı ve üst teneffüs yolları enfeksiyonu üzere viral enfeksiyonlar olduğunu belirlemişti. Birebir hengamda Covid-19, SARS ve MERS üzere ölümcül olan koronavirüs tipleri dışında ölümcül olmayan koronavirüslerin de koku kaybına neden olduğu biliniyor.
Bu durumların birçoklarında koku kaybı, burnun tıkanması sonucunda koku moleküllerinin burnun koku alma reseptörlerine ulaşamamasından meydana geliyor. Tıkanma ortadan kalktığında, koku alma kaybı da ortadan kalkıyor. Lakin belirtmekte yarar var, kimi koku alma kayıpları aylarca yahut yıllarca sürebiliyor.
Covid-19 nedeniyle meydana gelen koku kaybı gayrı hastalıklarınkinden farklı
Takip edilen koronavirüs vakalarında aniden meydana gelen koku kaybı, bir yahut birkaç hafta içinde aniden kayboluyor. Enteresan bir biçimde koronavirüse yakalandıktan sonra iyileşen kişiler, koku kaybı yaşadıkları devirde burunlarının tıkanık olmadığını bildiriyorlar. Bu nedenle bilim kişileri, koronavirüs nedeniyle meydana gelen koku kaybını burun tıkanıklığıyla ilişkilendirmiyorlar.
Koronavirüs vakalarının birçoklarında bir yahut birkaç hafta sonra koku alma duyusu geri gelmiş olmasına karşın kimi vakalarda koku alma uzun bir mühlet geçmesine karşın hala geri gelmedi.
Koku alma duyusunun kaybedilip ani bir formda geri gelmesi durumunda, koku moleküllerinin burun içindeki reseptörlere ulaşamadığı var sayılır. Eksperlere nazaran, bu durum bed bir kokudan korunmak için burnumuzu bir giysi ile kapatmaya benzetilebilir. Giysiyi burnumuzdan çektiğimizde ise koku almaya devam ederiz.
Yeni çalışmada bilim kişileri, salgın müddetince koronavirüse yakalanan kişilerin burunlarının bilgisayar taramalarını incelediler. Yapılan incelemelerde, burnun koku alma nahiyesinin şişmiş yumuşak doku ve mukusla tıkandığı görülüyor. Burun ve sinüslerin geri kalanının alışılagelmiş göründüğü taramaların elde edildiği hastaların burunlarından nefes almakta zorluk yaşamadığı belirtildi.
SARS-CoV-2 ismiyle bilinen yeni tip koronavirüsün üst teneffüs yolunu kaplayan hücrelerin yüzeylerinde bulunan ACE2 isimli proteinlere bağlandığını biliyoruz. Koronavirüs, bu biçimde bağışıklık sisteminin devreye girmesine neden oluyor. Bu da virüsün vücutta neden olduğu tahribatın başlangıcı olarak kıymetlendirilebilir.
Bilim kişileri, çalışmalarının başında virüsün koku alma nöronlarını enfekte edip yok ettiğini düşündüler. Bu nöronlar, burundaki koku alma merkezinin beyindeki koku alma ortamına malumat iletmesini sağlayan hücrelerdir.
Gelgelelim yapılan çalışma sırasında koronavirüsün hücrelere girmek için kullandığı ACE2 proteinlerinin koku alma nöronlarına ulaşmadığı anlaşıldı. Ama koku alma nöronlarını destekleyen hücrelerde bu virüs tespit edildi.
Bilim kişileri, destek hücrelerinin koronavirüsten zarar gören asıl hücreler olduğunu düşünüyorlar. Vücudun bağışıklık reaksiyonu, bu hücrelerin bulunduğu nahiyenin şişmesine neden olduğundan koku alma duyusu kayboluyor. Destek hücreleri şişerken koku alma nöronları zarar görmediğinden koku alma duyusu, şişlik geçtiğinde aniden geri geliyor.
Birtakım vakalarda koku alma duyusu neden geri gelmiyor?
Koku alma duyusunun geri döndüğü vakalar için bu model tasdikli olmakla birlikte koku alma duyusunun geri gelmediği vakalarda farklı bir süreç yaşanıyor. Bu durum üstüne de çalışma yapan bilim kişileri, bağışıklık sisteminin virüse karşı verdiği reaksiyonun vücudun kendisine verdiği zararları göz önünde bulunduruyorlar. Bilim kişileri, bağışıklık sisteminin reaksiyonu nedeniyle koku nöronlarının hasar görmüş olabileceğini düşünüyorlar.
Hasar gören koku nöronlarının yenilenmesi yavaş olduğu için birtakım koronavirüs vakalarında koku alma duyusu birkaç hafta geçmiş olmasına karşın geri dönmüyor. Bu vakalarda koku alma duyusunun geri dönüşü daha uzun olabilir.
Cumhuriyet
