EPA
Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta liman patlamasının çabucak akabinde pek çok son dakika haberi süratli bir biçimde yayıldı.
Haberlerin pek birçoklarıyla birlikte Beyrutlular tarafından çekilen görüntüler da sirkülasyona girdi. Görüntüler ardındansa patlamanın nedenlerine dair söylentiler hem Twitter’da hem de WhatsApp kümelerinde konuşulmaya başlandı.
Pekala, bu söylentiler hakikat muydu? Hangi yanlış bilgiler sirkülasyona girdi?
HAVAİ FİŞEKLERDEN NÜKLEER BOMBAYA
Sirkülasyona sokulan görüntülerle birlikte söylenen birinci şey, patlamanın bir havai fişek fabrikasında gerçekleştiğiydi. Bu doğrultuda pek çok tweet atıldı.
Hava fişek fabrikasında olabilecek bir patlama tezi mantıklı üzere görünse de daha sonra viral olan birtakım paylaşımlar, patlama esnasında ortaya çıkan bulut nedeniyle patlamanın nükleer bombadan kaynaklandığını öne sürdü.
Patlamanın “atom bombası” olduğunu ileri süren ve sonra silinen bir tweet, 100 binden fazla takipçiyle doğrulanmış bir Twitter hesabı tarafından paylaşıldı ve binlerce paylaşım ve beğeni topladı.
Silah uzmanları süratli bir halde, patlamaya nükleer bir silahın neden olması durumunda, kör edici bir beyaz parıltının ve insanları önemli biçimde yakacak bir ısı dalgasının da beraberinde yaşanacağından bahsetti.
Ayrıyeten, mantar bulutlarının nükleer bombalara has olmadığı da vurgulandı. Uzmanlara nazaran, bu cins bulutlar suyu ağırlaştıran ve bulutu oluşturan nemli havanın sıkışmasının bir sonucu.
‘BOMBA YAHUT FÜZE SALDIRISI’
Nükleer bombalarla ilgili temelsiz savlardan kimileri da gayeye ABD, İsrail yahut Hizbullah’ı koydu. Bunlar da birtakım taraflı haber siteleri ve kamuya mal olmuş şahıslar tarafından paylaşıldı.
Stratejik Diyalog Enstitüsü’nün araştırmasına nazaran, çok sağ kümeler tarafından desteklenen komplo teorileri Facebook, 4chan, Reddit ve Telegram üzere iletileşme uygulamalarında da paylaşıldı.
Paylaşılan iletilerde temel olarak patlamanın ya bir İsrail saldırısı ya da Hizbullah’ın Beyrut’taki bir silah deposuna füze saldırısı olduğuna dair yanlış tezler yer aldı.
ReutersStratejik Diyalog Enstitüsü’nden Chloe Colliver BBC News’e şunları söyledi:
“Aşırı sağcı web siteleri de dahil olmak üzere, patlamanın ardında İsrail’in ya da öbür ulus devletlerin olduğuna dair birtakım dezenformasyon kaynaklarını gördük” dedi.
Lübnan ve İsrail’deki yetkililer, İsrail’in vakayla ilgisi olduğu istikametindeki savları reddetti.
ABD Lideri Donald Trump’ı destekleyen bir kesim tarafından savunulan bir komplo teorisi olan QAnon destekçileri de dahil olmak üzere çok sağ komplo teorisyenleri de Facebook’ta patlama hakkında yanlış savlar paylaşmaya başladı.
Hücum bu kümeler tarafından “hükümet ile merkez bankacılığı sistemi ortasındaki bir savaş” olarak yorumlandı.
İsrail Başbakanı 2018’de saldırıyı işaret etmedi
Toplumsal medyadaki paylaşımlardan kimileri da, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun Birleşmiş Milletler (BM) Parlamentosu’nda yaptığı konuşmaya atıf yapılarak yapıldı. Tez, Netanyahu’nun o konuşmasında elinde tuttuğu Beyrut haritasıyla ilgiliydi.
Bu sebeple birtakım toplumsal medya kullanıcıları, imgeleri İsrail’in patlamada parmağı olduğunun “kanıtı” olarak kullandı.
Paylaşımlarda Netanyahu’nun imajları değiştirilmedi lakin bağlamından çıkarıldı.
Getty ImagesNetanyahu, 2018’de BM’de.Netanyahu, 2018’deki o konuşmasında Beyrut’ta Hizbullah’ın silah sakladığını argüman ettiği farklı bir bölgeye işaret ediyor.
Patlama alanı, Netanyahu’nun “Site 1” olarak gösterdiği bölgenin birkaç kilometre kuzeyinde.
TRUMP’IN YORUMLARI
Beyaz Saray basın toplantısında ABD Lideri Donald Trump’ın, patlamaya ait ‘korkunç bir saldırı’ tabirlerini kullanması, patlamanın bir akın olduğu hakkındaki söylentileri de ağırlaştırıldı.
Stratejik Diyalog Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmada, patlamanın bir terör saldırısı yahut bomba olduğunu öne sürülmesinin gerisinde çok sağ kümelerin olduğu söz edildi.
Telegram’da sirkülasyona giren bir iletide Trump’ın patlamaya ait, “korkunç bir terörist saldırı” tabirlerini kullandığı sav edildi. Meğer Trump patlama için, “korkunç bir saldırı” tabirlerini kullanmıştı.
Stratejik Diyalog Enstitüsü’nden Chloe Colliver, Trump hakkındaki bu argümanlara ait olarak da, “Trump’ın açıklamasındaki ‘saldırı’ kelamının 24 saat içinde komplo teorisyenlerine ve savlarını ne derece güçlendirdiğini gördük. Kriz anlarında yanlış bir lisan kullanımı ve yanlış irtibatının ne kadar riskli olabileceği de bir sefer daha ortaya çıktı” dedi.
Trump’ın bu yorumlarının akabinde toplumsal medyada, ‘saldırı’ olarak nitelendirilen kelam konusu patlamadan ABD’nin haberdar olduğu üzere temelsiz savlar da yer aldı.
Son dakika haberlerinin internette yanlış bilginin yayılması için imkan sağlayabileceğini hatırlatmak gerekir. Paylaşmadan evvel düşünmek, doğrulanmış kaynaklardan haber almak değerlidir.
Alistair Coleman bu habere katkıda bulundu.
Cumhuriyet
