Bu hafta başında Lübnan’ın başşehri Beyrut’u perişan eden patlamanın akabinde ülkeyi ziyaret eden birinci yabancı devlet adamının Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olması elbette şaşırtan değil. Fransa’nın bu ülkeye olan ilgisinin gerisinde bu ülkenin eski bir Fransız sömürgesi olması yatıyor her şeyden evvel. Bu ilgi Fransız devlet adamlarının “Fransa Lübnan’ın gözetici büyükannesidir” tabiriyle de romantik bir hal almış durumda.
İki ülke, bilhassa son yıllarda epey yakın bir bağ içindeler. Birinci Dünya Savaşı’nın akabinde Fransa’nın ülke üzerindeki tesiri vakitle azalır bir imaj vermesine rağmen hala güçlü. Savaşın sonunda Müttefik Kuvvetlerce işgal edilen Lübnan, Fransız askeri idaresi altına girmişti. 1923’de de o zamanki ismi Milletler Cemiyeti olan şimdiki BM, Lübnan ile Suriye’de Fransa’yı yapıp etmelerinde resmi olarak yetkili kılmıştı. Görünen o ki Fransa “bağımsız” Lübnan için hala o yetkilere sahipmiş üzere davranıyor.
Ülke nüfusu Hıristiyanlığın bir kolu olan Maronitler ile Müslümanlardan oluşuyor. Lakin nüfusun büyük bir kısmı “bağımsızlık” sonrası ne bağımsız kalmak istiyordu ne de Fransa tarafından yönetilmek. Daha büyük bir Arap devletinin bir modülü olmak çok daha arzulanır bir durumdu, bilhassa Müslümanlarca. Bunun iki toplum ortasında sonraki yıllara da yayılan bir gerginlik konusu olduğunu daima birlikte gördük.
Bu nedenle, 1926 Anayasası iki toplum ortasındaki tansiyonu azaltmak için oluşturulmuştu. Anayasaya nazaran Cumhurbaşkanı Maronit, Başbakan Sünni Müslüman, Meclis Lideri da bir Şii Müslüman olacaktı. Bu halde bir “normalleşme” sağlanmış, 1944’de Fransa ülkeye “bağımsızlığını” vermişti. Lakin bölgeye epey güç aktararak.
Lakin 1974’de başlayan iç savaş, bu “normalleşme”nin pek de sağlıklı temeller üzerine inşa edilmediğini gösterdi. İç savaş sırasında da Lübnan ülkeye askeri yardımda bulundu. Bunun hangi güçlere yardım olduğu bir sır değil.
Artık, Fransa’ya bağlanalım” talebi dillendiriliyor
İç savaş sonrasında dolaylı da olsa iç işlerine, elbette “Lübnan’ın yararına”, müdahaleye devam etti Fransa. Bu gayretlerinde ne kadar “başarılı” olduğu da patlamadan çabucak sonra başlatılan çevrimiçi bir kampanyayla görülmüş oldu. Bu yazı yazıldığı sırada şimdilik 50 bine yakın Lübnanlı önümüzdeki on yıl içinde ülkenin yeninden Fransa hakimiyetine bırakılması için imza topladı.
Bir Fransız Klasiği: Fırsatçılık
Macron ziyareti sırasında Lübnan’a ellerinden gelen her yardımı yapacaklarını açıklarken bunu ülkede idari/siyasi ıslahatlar yapılması koşuluna bağladı. Ülkenin içinde bulunduğu güç durumda bunun siyasi bir fırsatçılık olmadığını kim söyleyebilir? Kelamını ettiğim imza kampanyasını Fransa’nın bu koşulu eşliğinde pahalandırmak gerek. “Lübnan’da tıbbi yardım vs.den çok asıl muhtaçlık duyulanın siyasi değişim” olduğunu açıkça söyleyen Macron “bu patlama yeni bir çağın başlangıcı olmalı ”diye konuştu. Bu kelamlar Fransa’nın daha da çok Lübnan’ın içişlerine karışacağı, hatta önemli bir yönlendirici olacağının da duyurusu elbette.
Beyrut’ta ziyaret ettiği yerlerde kalabalıktan bir kişinin “Sayın Lider, General Gouraud Caddesi’ndesiniz, o bizi Osmanlılardan kurtarmıştı. Siz de bizi bu yöneticilerden kurtarın” dediğini okudum. Kimilerinin “bizi Hizbullah’tan kurtarın” dediğini de. Ferdî çıkışlar üzere görülebilir lakin bunlar “büyükannenin” bundan sonraki müdahalelerine münasebet yapılacak bir içerik taşıyor. Bu cins taleplerin de giderek çoğalacağının işareti olarak değerlendirilmeli bunlar.
Her şey Lübnan’ın “istikrarı” için
Fransa’nın bu ülkeye yönelik siyaseti iki temel üzerine inşa edilmiştir. Fransa’nın bu resmi siyasetinin birinci ayağı elbette “Orta Doğu’da istikrarı sağlamaktır”. Halbuki Fransa’nın istikrardan anladığı kendisinin de oldukça yararlandığı Lübnan bankalarının istikrarı. İkincisi ise bu istikrarı sağlamanın akabinde “bölgeyi çok sayıda ve karmaşık krizlerden korumak”.
Bu resmi siyaset Macron’un ziyaretiyle sürat almış bulunuyor. Bundan sonra bölgede “istikrar” ismine son derece çatışmalı bir periyoda girileceğini, yeniden “istikrar” ismine, Suudi Arabistan’ın Lübnan’a müdahalesine göz yumulup, Suriye’ye çullanılacağına kesin gözüyle bakabiliriz. Malum patlama Fransa’nın sömürgeci isteklerini de patlatmış oldu.
Lübnan Komünist Partisi’nin ihtarına kulak verilir mi sanki? Parti, gerekli gördüğü demokratik ihtilale gidecek yolda muhtaçlık duyulan reformlardan IMF üzere emperyalizmin mali kurumlarına muhtaç olmamayı anlıyor.
Lakin görülen o ki yakın vakitte Lübnan IMF tarafından “mali” olarak, Fransa ile başta ABD olmak üzere müttefiklerince de “siyasi” olarak “kurtarılacak”.
Ülkede istikrarı sağladığı, İsrail saldırganlığına karşı hem de iki kere büyük bir savunma başarısı gösterdiği herkesçe kabul edilen Hizbullah’a yönelik taarruzların başlayacağını, İsrail’in de Lübnan’ının “kurtuluşu” için elinden gelen çabayı göstereceği çok açık.
“Yeniden Fransa mandası olalım” diyenlerin sayısının azlığına aldanmamak gerek. Lübnan’ı her şeye karşın parçalayamayanlar artık bu ülkeyi kendilerine alışılmış kılmanın yollarını arayacaklar.
Elli bin “hain” bu manada hiç de az bir sayı değildir.
Cumhuriyet
