Libya: Mısır, Hafter’i desteklemek için savaşa girebilir mi?

AFP

Yan komşunuz olan meskenin yandığını, sizi ve ailenizi yutmak üzere olan bu yakın felaketi önlemek için de bir itfaiyenin olmadığını hayal edin.

2011’de eski Libya başkanı Muammer Kaddafi’nin vefatı ve rejiminin zalimce sona ermesinden bu yana Mısır, Libya’yı bu türlü görüyor.

Libya’da bugün düzgün işleyen devlet kurumlarından ya da birleşik bir ordudan bahsetmek imkânsız. En kıymetlisi de 1100 kilometre uzunluğundaki çöl sonunun kendi tarafında hudut muhafızları yok. Bir de üstüne ülke silahlarla dolu.

Yangın, Libyalıların birbirleri içinde ileriye dönük bir planda anlaşamamaları, her cinsten milislerin çoğalması, cihatçıların Libya’da ve ötesinde bir İslam devleti kurma hayallerinin peşinden gitmek için tekrar su yüzüne çıkmasıyla yayılmaya başladı.

Ordusu 2013’te İslamcı Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi deviren ve onunla birlikte Müslüman Kardeşler önderlerini mahpusa atan Mısır, en önemli maksat haline geldi.

Kaddafi sonrası Libya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’nın neredeyse tamamında siyaseti kutuplaştıran ve felç eden uçuruma çarçabuk kapıldı.

Bu kutuplaşma, siyasi İslam’ın savunucuları, en değerlisi ulus ötesi Müslüman Kardeşler ve onun birçok yan kolu ile laik yahut yarı seküler güçler ve eski moda milliyetçiler ortasındaki çabayı de beraberinde getirdi.

Birleşmiş Milletler’in arabuluculuğunda varılan mutabakatla Trablus’ta süreksiz bir hükümet kuruldu lakin milisler silahsızlandırılamadı, ulusal seviyede uzlaşma sağlanamadı.

Dönüm noktası: Türkiye‘nin müdahalesi

Libya İslamcı bir çizgi üzerinden bölünürken Müslüman Kardeşler’i “terör örgütü” duyuru eden Mısır’ın, Libya’da İslamcılara savaş duyuru eden General Halife Hafter’i desteklemesi doğaldı.

ReutersGeneral Hafter’e bağlı kuvvetler Türkiye’nin müdahalesi sonrası zayıfladı.

Hafter, İslamcılarla savaşmış ve Bingazi’yi ve doğu ve güneydeki başka büyük kent merkezlerini İslamcı militanlardan temizlemişti.

Son altı yıldır Mısır’ın asıl hedefi, General Hafter’e saklı takviye vererek yangını Libya sonları içerisinde denetim altına almaktı.

Fakat geçen yıl, bölgedeki siyasi İslam’ın en büyük destekçisi olan Türkiye, kuşatma altındaki BM aracılı hükümete takviye vermeye başladığında işler dramatik bir halde değişti.

Türkiye, Hafter’in birliklerinin Trablus’u ele geçirmek için ilerlemesini durdurmasına yardımcı olan teknik ve askeri dayanağı sundu.

Türk takviyeli Trablus idaresi, savaş alanındaki kazanımlarından yürek alarak ülkenin geri kalanını ele geçirmek ve General Hafter’i büsbütün yenmek için kolları sıvadı.

Türkiye’nin savaşta güçlenen binlerce Suriyeli paralı askeri ve cihatçıyı Trablus’a naklettiği ve Libya’nın batısında Türk üsleri kurduğu tarafındaki haberlerle endişelenen Kahire, cevap vermekten öbür seçeneği olmadığını fark etti.

BBC

Kırmızı çizgi çekildi

Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi Haziran ayında Libya sonuna yakın bir üste bir hava kuvvetleri gösterisini izledikten sonra dramatik bir açıklama yaptı.

Arap coğrafyasını kapsayı bir ton takınarak konuşan Sisi, Libya ve Mısır halkları ortasındaki tarihi bağlar göz önüne alındığında, Kahire’nin iki ulusun ulusal çıkarlarını “yabancı planlara” karşı savunmak için yasal bir hakka sahip olduğunu söyledi.

Getty ImagesMısır Cumhurbaşkanı Sisi’nin artık gerekli görmesi durumunda Libya’ya asker gönderme yetkisi var.

Türkiye’ye açık bir atıf yoktu lakin herkes neyi kastettiğini anladı. Salondaki Libyalı aşiret önderleri Sisi’yi alkışladı.

Cumhurbaşkanı Sisi, Akdeniz’deki Sirte ile Libya’nın merkezindeki Cufra Hava Üssü etrafındaki alanın Mısır’ın “kırmızı çizgisi” olduğunu belirtti.

Trablus’a sadık milislerin bunu aşmaya yönelik rastgele bir teşebbüsünün ulusal güvenliğe direkt bir tehdit olacağını söyledi.

Birkaç gün sonra, Mısır parlamentosu, birebir vakitte silahlı kuvvetlerin en yüksek kumandanı olan Cumhurbaşkanına, uygun gördüğü biçimde asker göndermesi için bir yetki verdi.

Trablus merkezli idare, Cumhurbaşkanı Sisi’nin askeri müdahale tehdidine öfkeyle reaksiyon göstererek bunu bir “savaş ilanı” olarak nitelendirdi.

Getty ImagesMısır’ın klasik savaş sistemlerinin bölgede ‘milis hareketleriyle’ çıkmaza girebileceği tasası lisana getiriliyor.

Bu bir savaş tehdidi mi?

Mısır dışındaki gözlemciler süratle, Mısır ordusu ve kapasitesini sorguladı.

Fakat ülke içinde ordunun ve performansının kamuoyunda tartışılması katiyen yasak.

Mısır medyası Cumhurbaşkanı Sisi’yi alkışladı. Medya, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ve Trablus’taki Libyalı “yardakçılarına” ağır tenkitler yönelterek, Mısır ordusunu Türk ordusuyla karşılaştırıp dünyanın en güçlülerinden biri olarak selamladı.

Getty ImagesMısır’ın eski Cumhurbaşkanı Enver Sadat, 1973’te ordu mevzilerini ziyaret ediyor.

Kaçınılmaz ikilem

Lakin, birkaç ölçülü ses, Mısır’ın Libya bataklığına çekilebileceği endişesiyle ihtiyatlı olunmasını istedi.

Mısır ordusunun müdahaleye karşı ihtiyatlı olduğunu varsaymak mantıklı, en azından Mısır ile merkezi Libya ortasında gereksinim duyulacak uzun ikmal çizgilerinden ötürü.

“Cerrahi müdahale” olarak başlayabilecek operasyonun Libya’nın kazanılamaz iç savaşında süratle askeri bir batağa dönüşebileceği kaygısı de var.

Gözlemciler ayrıyeten Mısır ordusunun 1973’ten beri rastgele bir savaş tecrübesi yaşamadığını ve son olarak Süveyş Kanalı ve Sina Çölü’nde İsrail’e karşı son savaşını kaybettiğini söylüyor.

Sina’nın kuzeyindeki İslamcı militanlara karşı en son savaş tecrübesi de pek etkileyici değil.

Libya çölünde, konvansiyonel bir ordu ile çok sayıda milis ortasında bir savaş daha da güç olabilir.

Tekrar de duyuruyu yapmış ve kırmızı çizgisini çekmiş olan Mısır, kendisini kaçınılmaz bir ikilemle karşı karşıya buluyor:

• Cufra ve Sirte’yi ele geçirmeye yönelik rastgele bir potansiyel teşebbüsü engellemek için erken harekete geçmek, ki bu da savaş tehdidini caydırmaya yönelik yapılan teşebbüsleri kışkırtabilir.
• Ya da öteki tarafın Mısır’ın kırmızı çizgisini geçmesini beklemek. Bu ise Mısır ve Libyalı müttefikleri için feci bir formda geç kalındığını kanıtlayabilir.

Cumhuriyet