Covid-19 pandemisi sırasında toplam 3.5 milyon dolayında kişi kısa çalışma uygulamasına tabi tutuldu. Kısa çalışma uygulaması, kelam konusu çalışanların çoğunluğu için iki ay, yaklaşık yarısı için ise dört ay sürdü. Kimi çalışanlar için ise bu mühlet daha da uzayacak. Çalışanlar, kısa çalışma kapsamındaki müddetler için kıdem tazminatı alıp alamayacaklarını merak ediyorlar.
Bu hususta Yargıtay’ca ( Yargıtay 9. H. D. Temel No: 2010/50993, Karar No: 2011/27305) verilmiş bir emsal karar bulunuyor. Ankara’da bir personel, 2008 krizinde 5 ay 27 gün kısa çalışma ödeneği aldıktan sonra işten çıkartılınca kıdem tazminatının eksik ödendiği gerekçesiyle dava açtı. Lokal duruşma, emekçinin 5 ay 27 günlük kısa çalışma müddetinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınarak, bu müddete karşılık gelen kıdem tazminatının ödenmesini kararlaştırdı. Karar, bölge adliye mahkemesince onanarak katılaştı.
Lakin, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı Adalet Bakanlığı’nın talebi üzerine kanun faydasına bozulması için başvurdu. Müracaatta, kıdem tazminatına temel müddetin hesabına kısa çalışma periyodunun eklenip eklenmeyeceği konusunda kanunda açıklık bulunmadığı, lakin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 1983 yılında verdiği kararda, İş Kanunu’nun 55. Unsurunda yer alan yıllık müsaade bakımından çalışılmış üzere sayılan hallerin kıdem tazminatında da dikkate alınması gerektiği vurgulandı. İş Kanunu’nun kelam konusu hususunda kısa çalışmaya da yer verildiği kaydedilen müracaatta, kanuna nazaran kısa çalışma mühletinin azami 3 ay olabileceği belirtildi. 2008 krizinde ülke iktisadının içinde bulunduğu koşullar hasebiyle bu mühletin 6 aya çıkartıldığı söz edilen müracaatta, kıdem tazminatı hesabında, kanunda düzenlenen 3 aylık müddetin dikkate alınması gerektiği, bu mühletin üstündeki kısa çalışma müddetinin hesaplamaya dahil edilmemesinin hakkaniyete uygun olacağı kaydedildi.
Bu bahiste yasal boşluk bulunması ve uygulama birliğinin sağlanabilmesi emeliyle, kısa çalışma müddetinin üç ayının kıdem tazminatı hesabına dahil edilmesi, üç ayın üzerinde geçen mühletin hesaplamaya dahil edilmemesi gerektiği belirtildi.
YARGITAY’IN EMSAL KARARI PERSONELLER LEHİNE OLDU
Kıdem tazminatı hesabında yalnızca kanunda belirtilen birinci üç aylık kısa çalışma müddetinin mi, yoksa toplam kısa çalışma mühletinin mi dikkate alınacağı konusunda tereddüt ortaya çıktı. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararında, yasa koyucunun, kanunda 3 ay olarak belirlenen kısa çalışma müddetini 2008 krizine has olarak 6 aya çıkardığı vurgulandı. Bu nedenle davacı çalışanın 5 ay 27 günlük kısa çalışma müddetinin tamamının kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmasına dair lokal duruşma ve bölge adliye duruşması kararının yasa koyucunun iradesine ve yasaya uygun olduğu belirtildi. Yargıtay bu münasebetle Başsavcılığın kanun faydasına bozma talebini reddetti.
Buna nazaran, kovid-19 pandemisi hasebiyle kısa çalışmaya tabi tutulan emekçiler, önümüzdeki süreçte kıdem tazminatına hak kazanacak biçimde işten ayrıldıklarında, kısa çalışma mühleti kaç ay olursa olsun bu müddetlerin tamamı için kıdem tazminatı alabilecekler.
FIYATSIZ MÜSAADEYE ÇIKARTILAN PERSONELLERIN HAKKI NE OLACAK?
Habertürk’ten Ahmet KIvanç’ın haberine nazaran, kısa çalışmanın yanı sıra, pandemi hasebiyle getirilen işten çıkarma yasağı mühletince patrona işçiyi fiyatsız müsaadeye ayırma hakkı tanındı. Mevzuata nazaran olağanda fiyatsız müsaade yalnızca emekçinin talebi yahut isteği üzerine kelam hususudur. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun atıf yaptığı İş Kanunu’nun 55. Hususunda “yıllık müsaade bakımından çalışılmış üzere sayılan haller” ortasında fiyatsız müsaadeler yer almıyor. Lakin, ilgili unsurun (j) bendinde, “İşveren tarafından verilen öbür izinler” formunda genel bir söz bulunuyor. Bu bent işletilirse, pandemi sürecinde fiyatsız müsaadeye çıkartılan personeller bu mühletler için kıdem tazminatı talep edebilirler.
Personelin iradesi dışında fiyatsız müsaadeye çıkartıldığı da göz önüne alınırsa, Yargıtay’ın kısa çalışma mühletlerine ait kararı ile birlikte değerlendirildiğinde, fiyatsız müsaade müddetleri için de kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği sonucuna varılabilir.
Cumhuriyet
