ABD’deki Yale Tıp Fakültesi Biyomedikal Görüntüleme ve Radyoloji Bölümü’nden Radyoloji Uzmanı Dr. Mehmet Emin Ismin, salgının ABD’ye ulaştığı birinci günlerde vahim manzaralara şahit olduklarını anlatarak New York’un nasıl en az olay görülen kentlerden biri haline gelmeyi başardığını anlattı.
” ÜÇ ŞEY HAKIKAT YAPILDI”
Dr. Ismin, “Burada salgının başlarında New York çok feci etkilendi. Sıhhat sisteminin sonları zorlandı. Hatta bir mühlet sonra morglarda yer kalmadığı için sokaklarda kamyon morglar görmeye başlamıştık. Salgın çok yüksek bir ivmeyle tabir yerindeyse ABD’yi tam kalbinden vurdu. Yaşadıklarımız sahiden çok rahatsızlık vericiydi. Fakat alınan süratli tedbirler ve oluşturulan kamuoyu sayesinde New York şu anda ABD’nin en az olay görülen kentleri ortasına girdi. Üç şey gerçek yapıldı: Çok yaygın test, maske mecburiliği ve yerlerde toplumsal aralık mecburiliği. Şu anda benim yaşadığım yerde hasta sayısı çok düştü. Hatta bizim hastanemizdeki Kovid olay sayısı bir elin parmaklarını geçmez. O denli ki olayların çok ağır olduğu periyotta hastanemizdeki yatan hasta sayısı binleri geçmişti. Hatta üniversitemizin spor salonu dahi sahra hastanesine çevrilmişti. Beşerler azami ölçüde kurallara dikkat ediyor. Örneğin bir yere gittiğinizde masa ve sandalye nizamı dahi eyalet kurallarına nazaran olmak zorunda. Siz onu yerinden bile oynatamazsınız. Her müşteriden sonra da masalar dezenfekte ediliyor. Siparişlerin temassız bir formda karekod okutularak verilmesi zorunlu” dedi.
“NE YAZIK Kİ TÜRKİYE’DE EPEY YAYILMIŞ DURUMDA”
Birtakım ülkelerde örneğin “İtalya’da yaşananlar Türkiye’de yaşanmadı” diyerek Türkiye’nin salgınla uğraşta süratli davrandığına da değinen Dr. Ismin, “Tedbirleri, İtalya’nın düştüğü dramatik durumu göz önünde bulundurarak almalıyız. Türkiye salgının başında birçok ülkenin bilakis süratli karar olarak yaptığı yaptırımlara erken başladı. Lakin kimi bölgesel vakaların salgını hızlandırması ve olağanlaşmaya süratli geçiş nedeniyle şu anda salgın ne yazık ki Türkiye’de hayli yayılmış durumda. Hatta en kritik periyotta olduğunu bile söyleyebilirim” dedi.
“TÜRKİYE’NİN DE BU VE GIBISI TESTLERE ERİŞİM NOKTASINDA ÖNEMLI ADIMLAR ATMASI GEREK”
Birçok profesyonel atletin dahi Kovid’i çok ağır geçirdiğine işaret eden Dr. Ismin, kelamlarını şöyle noktaladı: “Hatta bu atletlerden kimileri hayatını kaybetti. Bu bir karmaşık roket bilimi değil sonuçta. Denklem çok kolay: Elini yıka, maskeni tak, aralığın koru. Bu kadar kolay. Mensubu olduğum Yale Üniversitesi’nde birkaç gün evvel FDA onayından da geçen bir tükürük testi geliştirildi. Bu testin doğruluk seviyesi sürüntü testleri ile neredeyse birebir. Test, NBA oyuncularında da denendi ve sürüntü testlerine çok yakın sonuçlar alındı. Türkiye’nin de bu ve gibisi testlere erişim noktasında önemli adımlar atması gerek.
BU BİR EKIP OYUNU
Dr. Ismin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ne yalnızca idari yaptırımlar ne de yalnızca halkın hassasiyeti tek başına kâfi değil. Bu bir ekip oyunu. Herkes üzerine düşeni yapmak zorunda. Yalnızca idari yaptırımların işe yaramadığını ABD örneğinde, yalnızca halkın hassasiyetinin kâfi olmadığını da Brezilya örneğinde gördük. Bu hastalık sahiden çok garip. Salgının başından beri bilimsel gelişmeleri, makaleleri ve dünyada olan biteni yakından takip ediyorum ve açıkça söyleyebilirim ki bu hastalığı hala tam olarak bilmiyoruz.”
“77’SİNDEKİ BABAM KONUTTA, 37’SİNDEKİ AĞABEYİM AĞIR BAKIMDA TEDAVİ GÖRDÜ”
Geçtiğimiz günlerde yayınlanan yeni bir çalışmaya nazaran tomografide akciğerde olağan olarak görünen alanlarda bile aslında hava yoksunluğunun olduğu ve bu alanların oksijen açlığı çektiğinin gösterildiğini belirten Dr. Ismin, şunları söyledi:
“Bu da aslında bize, kimi hastaların neden her şey yolunda giderken aniden neden kötüleştiğini açıklıyor. Yani hastalığın kimde iyi seyredeceğini, kimde berbat seyredeceğini ya da kimde nasıl hasar bırakacağını, kimi öldüreceğini kestirmek hala imkansız. Örneğin benim, birçok hastalığı bulunan 77 yaşındaki babam, Kovid’i meskende tedavi ile meselesiz bir formda atlattı. Lakin hiçbir hastalığı olmayan, sigara dahi içmeyen 37 yaşındaki ağabeyim ne azyık ki ağır bakıma kaldırıldı. Akciğerleri olağan yoldan nefes almasına müsaade vermeyecek seviyeye gelmişti ve bir müddet sonra akciğerleri ne yazık ki kendi sıvısında boğulacak hale gelmişti. O nedenle hiç kimse gençliğine ya da sağlıklı olmasına güvenmesin. Her ne kadar istatistiksel olarak hastalığın gençlerde ağır seyretmesi düşük bir mümkünlük olarak görünse de ve gençlerin hayatını kaybetme riski daha düşük olsa da bu hastalığın kimi öldüreceği ya da kimi güldüreceği belirli değil.”
Cumhuriyet
