Avrupa İnsan Hakları Duruşması (AİHM) Lideri Robert Spano’nun tartışma yaratan Türkiye ziyaretinde, AİHM kararlarının Türkiye’de uygulanmasına yönelik teşebbüslerde bulunduğu öğrenildi. Resmi program dışındaki Spano ile İstanbul Baro Lideri Mehmet Durakoğlu ortasındaki görüşmede; avukatların yaşadığı sıkıntılar, savunma hakkı ve yargı sistemindeki son gelişmelerin gündeme geldiği belirtildi. Spano’nun Mardin ziyareti kapsamında ise Mardin Barosu görüşme için hazırlık yaparken ikili görüşme gerçekleştirilmedi. Mardin Barosu’nun yalnızca Spano’nun katıldığı üniversite aktifliğine davet edilmesi tenkitlere neden oldu.
AİHM Lideri Robert Spano, Mayıs 2020’de başkanlığa seçilmesinin akabinde Türkiye’ye yaptığı ziyaret tartışma yarattı. Birinci olarak Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ile görüşen Spano, Türkiye Adalet Akademisi’ndeki 24. Periyot Hâkim ve Savcı Adayları Eğitim Açılış Töreni’ne katıldı. TBMM Lideri Mustafa Şentop’u da ziyaret eden Spano, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile yaklaşık 45 dakikalık görüşme gerçekleştirdi.
SPANO’YA REAKSIYON
Türkiye’de yargı bağımsızlığı ve adalet tartışmaları devam ederken ziyaretlerini resmi protokol kapsamında yapması ve muhalefet temsilcileri ile görüşmemesi reaksiyon yarattı. Avrupa Parlamentosu Türkiye eski Raportörü Kati Piri, “Neden AİHM’in en üst seviye yargıcı Erdoğan ile görüşüyor? Türkiye, AİHM’de en fazla evrakı olan ülkelerden biri ve binlerce kişi Spano’nun duruşmasında tarafsız duruşma yapılmasını bekliyor. Bu ziyaret AİHM’i politize etti ve prestijine büyük ziyan verdi” dedi. Avrupa Parlementosu Türkiye Raportörü Nacho Sánchez Amor da “AİHM Lideri Spano, Strasbourg’daki birikmiş işlerinizi farkında mısınız? Yalnızca Türkiye’nin insan hakları meseleleriyle ilgili evraklarınızı kastediyorum” paylaşımı yaptı.
İnsan Hakları Derneği (İHD) tarafından Spano’ya gönderilen mektupta, “Türkiye yalnızca siyasi iktidardan müteşekkil değildir” diyerek ziyaret programının Türkiye’deki hak ihlallerinin onaylanması manasına geleceği vurgulandı. HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, Spano’nun İstanbul Üniversitesi’nde kabul ettiği fahri doktoraya karşı “Fahri doktorayı kabul kararınızı tekrar gözden geçirmenizi öneriyor, Türkiye’deki temaslarınızda ve açıklamalarınızda Avrupa Kurulu’nun ve AİHM’nin unsurlarına uygun olarak insan haklarından ve özgürlüklerinden yana bir tavır sergileyeceğinizi umut ediyorum” tabirlerinin yer aldığı mektup kaleme aldı.
PROGRAM ADALET BAKANLIĞI’NDAN
Lokal kaynaklara Spano’nun ziyaretinin nedeni, AİHM’de lider değişikliğinin akabinde Avrupa Kurulu üye ülkeleri nezaket ziyareti geleneği olarak aktarıldı. Mayıs 2020’de vazifeye gelen Spano, haziran ayında Adalet Bakanlığı’nın daveti üzerine Türkiye’ye gelmeye karar verdi. Bu kapsamda yapılan ziyaretin programının da Adalet Bakanlığı tarafından hazırlandığı ve resmi makamlarla hudutlu tutulduğı belirtildi. Fakat Spano’nun, resmi program dışında İstanbul Baro Lideri Av. Mehmet Durakoğlu ile görüştü akabinde Mardin’e bir ziyaret gerçekleştirdi.
ANKARA’YA MILLETLERARASI HUKUK HATIRLATMASI
AİHM Lideri Spano’nun Ankara temaslarındaki en değerli gündemi, Türkiye’de hukuk düzeneklerinin AİHM kararlarının uygulanmasına karşı tutumları oluşturdu. Kaynaklar, Spano’nun görüşmelerinde son devirde AİHM kararlarının uygulanmamasından duyulan rahatsızlığı da lisana getirdiğini belirtti. Ayrıyeten hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığı ile söz özgürlüğünün korunması alanlarının da gündeme geldiği öğrenildi.
Hukuk etraflarında son periyotlarında tartışma yaratan Anayasa Duruşması kararlarına Ağır Ceza Duruşmaları tarafından direnilmesi ve bunun getirdiği rahatsızlıklar, AYM’nin AİHM kararlarına uyulması zorunluluğuna ait kararları ile bu kararlara karşın kendi iç hukukunu dillendirebileceği tarafındaki tutumlarının da Spano tarafından yakından takip edildiği öğrenildi. Bu kapsamda Spano’nun insan hakları bağlamında AİHM kararlarının bağlayıcılığını Ankara’daki temaslarında hatırlattığı belirtildi.
SAVUNMANIN MESELELERI ELE ALINDI
Spano, yalnızca resmi makamlarla gerçekleşen görüşmelere gelen reaksiyonlar üzerine İstanbul Baro Lideri Av. Mehmet Durakoğlu ile görüştü. Durakoğlu ile görüşmesinde; Türkiye’deki avukatların yaşadığı problemler, savunma hakkı ve AİHM kararlarının uygulanmaması gündeme geldi.
AKP’nin baroları bölme teşebbüsü sonucu gerçekleşen yasa değişikliği ve avukatlık yapısındaki değişikliklerinde de gündeme geldiği lakin AİHM Lideri Spano’nun yorum yapmadığı, bahsin Anayasa Duruşması (AYM) gündeminde olduğunu ve rastgele bir görüş sunamayacağını aktardığı öğrenildi. Görüşmede ayrıyeten, Türkiye’de avukatların evraklara erişim hakkının AİHM içtihatları kapsamında değerlendirildiği belirtildi. Türkiye’deki zımnilik kararları, avukatların duruşmalara alınmaması, savunma sisteminin yaşadığı problemler ve avukatların itibarsızlaştırılması da ele alındı.
Türkiye’deki tutuklama önleminin uygulanması, sistemdeki eksiklikler ve AİHM ile Anayasa Duruşması kararlarının mahallî mahkemelerce uygulanmaması da masaya yatırıldı. AİHM Lideri Spano’nun avukatların belgeye erişim hakkını hem İnsan Hakları Mukavelesi hem de AİHM Sözleşmesi’ne vurgu yaparak değerlendirdiği öğrenildi.
SPANO, MARDİN’DE HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI
Spano, AİHM Türkiye Hakimi Saadet Yüksel’in Mardin’i ziyaretinde hayal kırıklığı yarattı. Mardin Barosu’nun, AİHM ile irtibatlı eski yargıçların söylemesiyle Spano’nun ziyareti için hazırlık yaptığı lakin yalnızca Artuklu Üniversitesi’nin yapacağı bir aktifliğe davet edildikleri öğrenildi. Edinilen bilgiye nazaran, Mardin Valisi Mahmut Demirtaş ile Spano, burada bir konuşma yaptı. Konuşmalarda, hukukun üstünlüğü yahut savunma hakkı üzerinde rastgele bir vurgu olmadığı yalnızca Mardin’in tarihi hoşluklarından bahsedilmesi dikkat çekti. Konuşmaların akabinde Mardin Baro Lideri İsmail Elik’in, Spano’nun gelmesinden memnunluk duyduklarını fakat beklentilerinin bu olmadığı istikametinde tenkit yaptığı öğrenildi.
Cumhuriyet
