Sangita IyerSangita Iyer fillerin bakıcılarına itaat etmelerini sağlamak için büyük eziyet gördüğünü söylüyor.
Sangita Iyer’in hayatta bir misyonu var.
Hindistan’ın Kerala eyaletinde doğan ama şu anda Toronto’da yaşayan belgesel imalcisi çocukken özel merasimlerde süslenip dolaştırılan filleri görür ve çok hoş olduklarını düşünürdü. Hayvanların çektiği zahmetleri çok sonra öğrendi.
Iyer “Derilerini parçalayan zincirler yüzünden bir çok filin kalçalarında dehşet verici yaralar, dev tümörler var, bileklerinden kan damlıyor ve birden fazla kör” diyor.
Sangita IyerIyer Hindistan’da tapınaklarda tutulan fillerin gördüğü berbat muameleye dikkat çekmek için “Zincire Vurulmuş Tanrılar” isimli bir belgesel yaptı.
“Öyle çaresizdiler ve zincirler o kadar ağırdı ki” diyor. “İzlemek bile benim için yürek parçalayıcıydı” diye sürdürüyor.
Getty ImagesKerala eyaletinde yalnızca Guruvayur tapınağında 50’den fazla fil var.
YÜZLERCE YILLIK BİR GELENEK
Hindu ve Budist geleneklerinde filler yüksek bir statüde görülen hayvanlar. Yüzlerce yıl tapınaklar ve manastırlarda kutsal merasimlerde kullanılmışlar.
İnananlar bazen onların kendilerini kutsamasını bile umuyor. Ünleri, vefatlarından sonra da çok uzun bir mühlet anılarda canlı kalmış kimi filler var.
Kerala’nın meşhur Guruvayur Tapınağı yakınlarında Kesavan ismindeki çok sevilen bir filin gerçek boyutlarda beton heykelini görebilirsiniz. Kesavan’ın dişleri de tapınağın girişini süslüyor.
Kesavan’ın 1976 yılında 72 yaşındayken, devrilip ölmeden evvel tapınağın etrafını dolaştığı söyleniyor.
Onun kadar ünlü olmasalar bile insanların ölen tapınak fillerinin yasını tuttuğunu sık sık görebiliyorsunuz.
Iyer “Filleri eziyet ede ede öldürüyor, öldüklerinde ise güya sahiden üzülüyorlarmış üzere mumlar yakıp timsah gözyaşları döküyorlar” diyor.
Merasimlerde kullanılan fillere Hindistan’ın çabucak her yerindeki tapınaklarda rastlamak mümkün. Ama Kerala eyaletinde çok daha fazla sayıda kullanılıyorlar.
Hindistan’ın özgürlüğünden edilmiş 2500 civarındaki filinin beşte biri bu eyalette.
Birtakım filler tapınaklara kimileri da şahıslara ilişkin. Yalnızca Guruvayur Tapınağı’nda 50’den fazla fil var.
‘KARLI BİR YATIRIM’
Merasimlerde kullanılan filler Iyer’in anlattığına nazaran sahiplerine çok para kazandırabiliyor.
Sangita IyerTörenler sırasında korkan filler denetimden çıkıp insanları ezebiliyor.
Şenlikleri düzenleyenler, mahallî birtakım esnaf ve toprak sahipleri fillerin sahiplerine ödeme yapıyor.
Bu alanda en büyük isimlerden biri Asya’nın en büyük esir fili olarak bilinen Thechikkottukavu Ramachandran.
Ramachandran şu anda 56 yaşında ve kısmen kör. Ama her yıl yapılan Thrissur fil geçidinin yıldızı ve Wikipedia’da kendisine ilişkin bir sayfa bile var.
Bir çok kezler gerilim yüzünden denetimden çıkmış ve geçen yıl iki kişiyi ezere vefatlarına yol açmış. Bunun üzerine mahallî yetkililer şenlikte fil kullanımını yasaklamışlarsa da, protesto şovları akabinde yasak kaldırılmış.
İnançlı ve sistemli ibadetini yapan bir Hindu olduğunu söyleyen Iyer yıllardır Kanada’da yaşıyor. 2013 yılında Hindistan’a yaptığı bir seyahat sırasında birinci sefer filleri merasim süslemeleri ve aksesuarları olmadan görme fırsatı bulmuş.
“Hayvanlara karşı zıpkın, dikenli zincir, kargı gibisi dehşetli silahlar kullanılıyor, bunlarla eklem yerlerine vurularak büyük acılar veriliyordu” diyor.
Ramabadran isimli bir erkek filin durumu o kadar berbattı ki Hindistan Hayvan Sıhhati Şurası, merhamet gösterilerek hayatına son verilmesini tavsiye etmişti. Lakin fil buna karşın ölene kadar merasimlerde kullanıldı.
Iyer “Bu fili su içmeye çalışırken izlemek feciydi. Hortumunu hareket ettiremiyor, suyu alıp içemiyordu” diyor.
Uzmanlar, tapınaklarda tutulan fillerin fizikî ve ruhsal durumunun gerçek dürüst bir bilimsel incelemesinin yapılmasının tapınak yetkilileri tarafından konulan sınırlamalar yüzünden mümkün olamadığını söylüyorlar.
Hindistan Bilim Enstitüsü’nden Asya filleri uzmanı Dr Raman Sukumar “Fil çok toplumsal bir hayvan ve kesinlikle kendi toplumsal etrafı içinde yaşaması gerekiyor. Filler asla Tamil Nadu eyaletinde dişi fillere yapıldığı üzere tek başlarına ya da Kerala’daki üzere yalnızca erkek fil toplulukları halinde tutulmamalı” diyor.
Asya fillerinde yalnızca erkek fillerin dişleri var ve Kerala’daki tapınaklar tarafından bu yüzden tercih ediliyorlar. Lakin Hindistan’ın güney eyaletlerindeki tapınaklarda dişi filler de yaygın olarak kullanılıyor.
Sangita IyerSangita, felç geçiren fillerin hortumlarını kıpırdatamadığını, yemek yiyip su içemez hale geldiklerini anlatıyor.
LAKŞMİ’NİN ÖYKÜSÜ
2014 yılında Iyer bir dişi fil gördü ve büyülendi.
“Lakşmi’ye birinci görüşte aşık oldum” diyor.
“Elimi boynunun altına koydum ve göğsüne dokundum. Bunu yaptığım vakit o da horcumunu elime koyup beni kokladı. Kokuya çok hassas oluyorlar” diye sürdürüyor.
Iyer Lakşmi’yi hortumla sulayıp onu ananas ve muzla besliyor. Bir yıl sonra hayvanı yine gördüğünde ise büyük bir şok yaşıyor.
“Gözlerinden yaşlar aktığını görünce perişan oldum. Hortumunun ucuyla kendisini ovalıyordu” diyor.
Lakşmi’nin bakıcısının bir gün onu beslerken öfkelenip, elindeki kargıyla bir gözünün kör olmasına sebep olduğunu öğreniyor.
Bakıcılar, filin itaatkar olmasını sağlamak için tapınaklar dışında hayvanlara azaplı bir terbiye usulü uyguluyorlar.
“Filleri bağlıyor ve 72 saat boyunca, ya da hayat ışıkları sönünceye kadar dövüyorlar. O vakit filler bakıcıları ne derse itaat ediyor. Zombilere benziyorlar. Bir çok fil yaşayan bir iskelet gibi” diyor.
Sangita IyerZincirler birçok filin üzerinde derin yaralar bırakıyor.
‘YENİLENME’ MERKEZLERİ
Yetkililer artık Tamil Nadu ve Kerala eyaletlerinde, merasimlerde kullanılan fillerin dinlenmesi ve veterinerlerce muayene edilmeleri için kamplar oluşturuyor.
Dr Sukumar “Tapınakların, fillerin genel sıhhati ve gönencini sağlayacak bir etrafta tutulmaları için gerekli şartlara sahip tesislerin oluşturulması için işbirliği yapması gerekiyor” diyor.
Geçen yıl Kerala eyalet hükümeti esir fillerle ilgili kuralları sıkılaştırma niyetini açıklamıştı lakin çok az ilerleme sağlanabildi. Hayvan hakları savunucuları mevcut kuralların bile yanlışsız dürüst uygulanmadığını söylüyorlar.
Sangita IyerSangita’nın en sevdiği fil Lakshmi, bir gözünü kaybetmesine karşın çalışmaya devam ediyor.
Iyer, tapınak yetkililerinin değişime direndiğini söylüyor.
“Bazıları tam bir inkar içindeler. Kusurlu olduğunu kabul edip, yanlışı düzeltmeye istekli olduğunu söylemektense, sorunu inkar etmek daha kolaylarına geliyor” diyor.
Cumhuriyet
