KAOS KAPIDA
– Önümüzdeki sonbahar ve kış ayları için ne düşünüyorsunuz?
Gerekli tedbirler alınmazsa ya da aşı ve tedavi alanlarında gelişme sağlanamazsa, büyük bir kaos yaşanabilir. Besin güvenliği, besine ulaşma külfetleri başlamış olan dünyada açlığın ve beslenme bozukluklarının artışına bağlı milyonlarca mevt görebiliriz. Afrika, bu açıdan en değerli risk bölgesi. Salgın nedeniyle ertelenen sıhhat sıkıntıları var. Kronik hastalıkları olan en başta onkolojik olgular için sıhhat hizmetleri tasa yaratıcı durumda. Covid kapılacağı kuşkusuyla hastaneye gidememe tasası yaşanıyor. Bu, mevt oranı ve sıhhat harcamalarında artışla karşımıza çıkacak. Zati ekonmik kriz yaşanan ülkemizde sıhhat bütçesi iflas edebilir. Vatandaşlarımıza sıhhat hizmeti götürülmesi aksayabilir. Daha birinci dalgayı bitirmeden kışa girersek sıhhat gücümüzün ötesi bir hasta sayısı olacaktır. Bu durum, hem vefat oranlarını artırır hem de sıhhat çalışanları için bir tehlike oluşturacaktır. Bilim Heyeti haziran ayına kadar 5 bin olgu öngördüğünde yüz binler sürpriz olmayacaktır demiştik, üzülerek haklı çıktık. Zira siyasi kararların yanılgılarını gördük. Aşı ve tedavide kıymetli gelişmeler sağlanmazsa sonbaharda 10 bin günlük, kış aylarında 20 bin günlük olgu sayısı olabilir. En iyimser kestirimle olguların yüzde 3-4’lük kısmı ağır bakım ve teneffüs dayanak ünitelerine ihtiyaç duyarsa, hizmetlerde tıkanma yaşanmasına bağlı vefat oranlarını da yüzde 2.4’te tutamayabiliriz. Yüzde 5-7 aralığına çıkabilir, bu da son derece üzücü olur. Şu an Ankara güç durumda. Hastanelerde yatak yok. Artık en değerli tehlike İstanbul için. Tatil dönüşleri başladı, okullar açılacak. Nüfus, ağır kentlerde sıhhat hizmetleri kapasitesini aşacak. Büyük bir dalga çok sayıda vatandaşımızın ömrünü kaybetmesine yol açabilir.
900 DOKTOR İSTİFA ETTİ
– Sıhhat çalışanları ne durumda?
Ciddiyetin toplum tarafından anlaşılmamasının nedeni hükümetin yanlış siyasetleri. Bilgileri şeffaf paylaşmadıkları ve pek çok yanlışlı ve anlaşılmaz politik kararlar vatandaşlarda güvensizlik yaratıyor. Basın ve akademiler baskı altında. Bu loşlukta ne sıhhat çalışanları ne de vatandaşımız önlerini görüyor. Üstten aşağıya bir despotizm var ve aşağıdan üste bir palavralar pramidi oluşmasına neden oluyor. 30 bin sıhhat çalışanı hastalığa yakalandı. 80’in üzerinde sıhhat çalışanını kaybettik, yarısı hekim. İstifalar ağırlaştı. Birkaç hastanede istifalar nedeniyle göğüs hastalıkları uzmanı kalmadı. Radikal tedbirler alınmazsa vefatlar artacağı üzere, telaşlara dayalı istifalar da hızlanabilir. Türkiye genelinde 900’e yakın doktor istifa etmiş durumda.
BİYOTEKNOLOJİK ÇALIŞMA BAŞLAMALI
– Stratejik pozisyona gelen aşı üretimi konusunda ne yapılmalı?
Milyarlarca insanın aşılanmasını düşündüğünüzde 2 milyar dolarlık yatırım gerekir. TÜSEB kuruldu. 2018 bütçesi 56 milyon TL. Makale yazdım, değil aşı, ayakkabı bile üretemezsiniz dedim. Litvanya’nın projesini örnek verelim. Yatırım yaparak iki yıl sabrederek yüzlerce patent ve yüksek teknoloji eseri yarattılar. Fakat sömürgecilerle uğraş etmek kolay değil. Bunu Küba’nın başardığını görüyoruz. Aşı üretimi stratejiktir ve afetlerde, savaşlarda aşı bulamayabiliriz. Türkiye, bu talihe sahip değil. Betona para gömmeyi bırakıp moleküler biyoteknolojiye yatırım yapmak gerekir. 1 gramlık malzemeyi binlerce dolara satarsınız. Lakin inşaattan öbür dünyası olmayanlara bizim sözlerimiz beyhudedir.
AŞI ÜRETMEYE TESİS YOK
“Türkiye’de aşı üretmek için tesis yok. Adıyaman’da üç idealist gencin kurduğu bir veteriner aşı üretme tesisi var GMP şartları sağlayan. Lakin onların da yüksek oranda üretim imkanı yok. Bir vakitler Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü vardı. En son AKP periyodunda kapatıldı. Al-satçılar ticari rantları nedeniyle Türkiye’de stratejik yatırımları ve üretim yerlerini sabote ettiler. Sıhhat alanı bu neo-liberal yağmadan bu türlü nasiplendi.”
“Aşılarda ve aday moleküllerin belirlenmesinde, bilhassa son 5-10 yılda devasa teknolojik gelişmeler yaşandı. Moleküllerin ve epitopların belirlenmesi artık birkaç hafta içerisinde gerçekleşebildi. Bu, 1980’lerde bile 1 yıla kadar uzardı. Dünyada 145 kadar çalışma var. Bunlardan 11’i Türkiye’de. 9 çalışma şu an ipi göğüslemek için öne çıktı ve 2’si son kademede. 15 Eylül ve 1 Ekim’de Türkiye’de programları başlıyor. Türkiye’ye gelişini aralık-ocak üzere varsayım etmiştim, bir iki aylık sapmalar olabilir.”
ÇİN’DEN GELEBİLİR
”Türkiye’nin Çin’le olan ticari bağları nedeniyle bu ülke tarafından önceleneceğini ve buradan aşı getirileceğini haber aldım. Dünyada aşıyı engellemeye çalışan bir lobi de var. İlaç ve tedaviden para kazananlar…”
ANADOLU’DAN İZLENİMLER
EN AZ 3 GÜN YAN TESIR GÖZLENMELİ
– Ankara’dan başlayarak 7 bin kilometre yol yaptım. İstanbul ve Kütahya’da sanayi alanlarına ve toplumsal yaşama ilişkin dramı gördüm. Hastalıktan kurtulan arkadaşlarımı ziyaret ettim ve hastane bakımı gerektirmesine karşın meskenlerinde izole edilen dostlarımla görüştüm. Yan tesirleri bilinen klorokin verilen hastaların meskenlerde izolasyonu yanlış bir uygulama. En azından 3 gün hastane şartlarında izlenmeli.
ÇALIŞANLAR HASTA, İŞLETMELER KAPANMIŞTI
– Afyon’a gittiğimde birçok sanayi kuruluşunun personelleri hastaydı ve birtakım işletmeler kapanmıştı. Karantinada binalar ve köyler vardı. Birinci mecburi hizmet bölgem Burdur’da Kemer’in Kozluca köyü karantinadaydı. Kemer’in aşağı mahalleleri karantinadaydı. Hadise patlamalarının düğünlerden kaynaklandığını öğrendim. Burada düğünler cuma başlar, üç gün sürer. Bu düğünler bir hastalık portalı (yayılım nedeni) durumuna gelmiş. Virüs kapanlar öteki bölgelere taşıyor.
65 YAŞ, KURALA UYMAYANI UYARIYOR
– Antalya Korkuteli’nde birtakım köyler karantinadaydı. Bu seyahatte 65 yaş üzeri yasakların geçersizliğine ve yanlışlığına kanaat getirdim. Zira kurallara uyanlar, uymayanları uyaranlar onlar. Manavgat ve Toroslar üzerinden Karaman’a, oradan Hatay Arsuz’a gittim. Maalesef oran da 16 maden şirketine kurban edilmek üzere ihale açıldığını gördüm. Eski TTB Liderimiz Füsun Sayek Ablamızın mezarını ziyaret ettim. Bölgedeki eğitim seviyesi, olayların az olması sonucunu doğurmuş.
HASTANEDE OLMASI GEREKENLER MESKENDE
– Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin’e uzandım. 10 kadar yakınıma taziyelerimi ilettim. bunların 6’sı salgın nedeniyle ölümdü. Yeniden 4 tanıdığımın daha tıpkı nedenle kaybedildiğini öğrendim. Bu 10 vefatın 4’ünde ilaca ilişkin yan tesirler sorumlu tutuluyordu yakınlar ıtarafından. Bulaşların kıymetli kısmı hastanelerden kapılmıştı. Hastaneye gidenler hastalanıp dönmüş ve yakınlarına bulaştırmıştı. Diyarbakır’da tabip arkadaşlarımın hastalığa yakalandığını, konutlarında izole durumda olduklarını öğrendim. Hastaneler, ağır bakım yatakları yetmez durumdaydı. Hastanede tutulması gereken insanların konutlarında olduğunu gözlemledim.
Cumhuriyet
