AFP
ABD’de dört yıl evvel yapılan seçimlerde büyük bir sürprize imza atarak ülkenin 45’inci lideri seçilen Donald Trump, ülke tarihinin en sıradışı başkanlık devirlerinden birine imza attı.
Cumhuriyetçi Parti’den bir kere daha aday olan Trump, başkanlığı sırasında hem iç hem de dış siyasette aldığı kararlar tartışma yarattı.
Trump, seçilmesinden kısa bir müddet sonra göçmenlikle ilgili düzenlemeleri sıkılaştırdı, nüfusununun büyük bir kısmı Müslüman olan birtakım ülke vatandaşlarının ABD’ye girişini yasakladı ve sondan yasadışı yollarla geçmeye çalışan çocukları ailelerinden ayırmak üzere uygulamalara imza attı.
Bu kararlar, liberal ve sol kesitin yansısını çekerken, kendi seçmeni ortasında ise takviyesini artırdı. Birçok siyasi analist, Trump’ın uyguladığı siyasetlerin birleştirici olmadığını ve bilhassa ırklar ortasında artan tansiyonu düşürmekte gereğince adım atmadığını belirterek, ABD’deki kutuplaşmayı daha da artırmış olabilecğeini düşünüyor.
Ayrıyeten, koronavirüs salgını periyodunda uyguladığı siyasetler da tartışma yaratırken, idaresi Demokratların elinde olan kimi eyaletlerle de sorun yaşadı. Trump, seçime bir ay aman kala koronavirüse yakalandı.
Dış siyasette ise aldığı birinci kararlardan birisi, seçim vaatleri ortasında da yer alan İran ile yapılan nükleer mutabakattan çekilmek oldu. Ayrıyeten, ABD’nin İsrail Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıyarak, Orta Doğu sorunun tarihinde kritik bir karar alırken, İsrail’in Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn ile diplomatik bağlar kurmasını öngören muahede için arabuluculuk yaptı.
74 yaşındaki Trump’ın Türkiye ile münasebetleri ise epey iniş-çıkışlı oldu. Bu periyotta ABD-Türkiye münasebetlerinde Fethullah Gülen’in iadesi, New York’taki Halkbank davası, Brunson’ın yargılanması ve Suriye ön plana çıktı.
Trump’ın “canım arkadaşım” olarak nitelendirdiği Erdoğan ile ilgisi vakit zaman ABD basınının ve Demokrat Parti kanadının tenkitlere yol açtı. Bilhassa Halkbank ile Gülen’in iadesi üzere hususlarda Trump’ın başkanlık yetkisini aşan kelamlar vermiş olabileceği tezleri ortaya atılırken, vazifeden azil soruşturmasına Türkiye ile bağlarının de eklemlenmesi gerektiğini savunanlar da oldu.
Getty ImagesERDOĞAN İLE YAKIN BAĞLANTILAR
Trump, bulduğu çabucak her fırsatta Erdoğan ile münasebetlerinden sitayişle bahsetti. Son olarak, Trump, ödüllü gazeteci Bob Woodward’a kitabı için verdiği bir mülakatta Erdoğan ile ortasının ne kadar iyi olduğuna dair bir soruya, “İşin komik tarafı, (yabancı liderlerle) bağlantılarımda karşımdaki ne kadar sert, ne kadar acımasızsa o kadar iyi anlaşıyorum. Anladın mı? Bir gün bana bunu açıklasana, tamam mı?” karşılığını verdi.
Erdoğan, birincisi Mayıs 2017’de, ikincisi de Kasım 2019’da olmak üzere iki defa Washington’ı ziyaret ederken, Türkiye ise bu devirde, Trump’ın lider olarak ziyaret ettiği ülkeler ortasında yer almadı.
İki başkan ayrıyeten, çabucak her yıl G20 doruğu, NATO toplantısı ve Birleşmiş Milletler Genel Heyeti üzere farklı memleketler arası etkinlikler kapsamında da bir ortaya geldi.
ABD basınında, Erdoğan’ın bu yakınlığı kullanarak Trump’a Gülen’in iadesini ve ABD Hazine Bakanlığı’nın İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle Halkbank’a ceza kesmemesini sağlamak istediği istikametinde çok sayıda haber yer aldı.
Trump’ın eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn, Gülen’in iadesi için ABD’de yasadışı lobi faaliyetinde bulunmaktan hatalı bulunan eski iş ortağı Bijan Rafiekian hakkında soruşturma açılmasını önlemekle suçlanmıştı.
Washington Post, Ekim 2019’da Trump’ın bir periyot Gülen’in iadesi fikrine sıcak baktığını ve mevzuyla ilgili bilgi almak için danışmanları üzerinde vakit zaman baskı kurduğunu bildirmişti.
Trump’ın bir diğer eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton da yazdığı kitapta, Erdoğan’ın ikili görüşmelerde Gülen konusunun yanı sıra Halkbank ile ilgili davayı da gündeme getirdiğini yazdı. Bolton, Erdoğan, Pastör Brunson’ın özgür bırakılması karşılığında Halkbank ile ilgili soruşturmanın sonlandırılmasını istediğini ima etti ve bu durumu “uygunsuz” olarak nitelendirdi.
ABD-TÜRKİYE BAĞLARINDA YAŞANAN KRİZLER
Trump ile Erdoğan yakın bir münasebete sahip olduklarını söyleseler de bu periyotta iki ülke ortasında önemli krizler de yaşandı.
Bu dört yıllık periyot içerisinde Türkiye’de tutuklu bulunan ABD vatandaşları ya da ABD diplomatik misyon çalışanları sık sık gündeme getirildi. Trump idaresi, bu mevzuyla ilgili Türkiye’ye çok sayıda davette bulunurken, ikili görüşmelerde de ele alındı.
2017 yılında ABD İstanbul Başkonsolosluğu’nda misyon yapan Metin Topuz’un tutuklanması nedeniyle ABD, Türkiye’den yapılan vize müracaatlarını bir mühlet askıya aldı.
ABD, Fethullah Gülen Yapılanması ile temaslı olduğu gerekçesiyle 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde tutuklanan Pastör Brunson’ın yargılandığı dava nedeniyle, 2018 yılında Türkiye’ye bir dizi yaptırım uyguladı.
ABD’nin bu periyotta Türkiye’ye yaptırım uyguladığı bir öbür bahis da S-400 hava savunma sistemi oldu. Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasının NATO sistemlerine risk yarattığı tarafındaki telaşlar nedeniyle ABD Kongresi, Türkiye’yi F-35 yeni kuşak savaş uçağı programından çıkardı.
Trump’ın başkanlığının kıymetli dış siyaset mevzularından Suriye iki başkan ortasındaki bağlantıların seyrinde değerli rol oynarken, ABD Lideri’ni iç siyasette da ıstıraba sokan bahis başlıklarında biri oldu.
Trump, Türkiye’nin çok uzun bir vakittir lisana getirdği Suriye’nin kuzeydoğusunda, Fırat Irmağı’nın doğusunda kalan bölgeye askeri operasyon planlarına Ekim 2019’da yeşil ışık yaktı. Trump, Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinin akabinde Suriye’deki ABD askerlerini çekeceğini ve Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) ile çabayı artık Türkiye’nin üstleneceğini duyurdu.
Bu açıklamadan kısa bir mühlet sonra Türkiye, Kürt kümelerin denetimi altındaki bölgeye Barış Pınarı Harekatı’nı başlattı. Trump’a hem ABD içinden hem de memleketler arası alandan büyük reaksiyonlar geldi.
Trump, Suriye’de IŞİD’e karşı ABD önderliğindeki koalisyonun alandaki en kıymetli müttefiki olan Kürt kümeleri ortada bırakmakla eleştirildi. Kongre kanadında hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat kanatta çok önemli yansıların doğmasının akabinde Trump da tavır değiştirdi.
Türkiye’nin operasyon kapsamında Kürtleri vurması halinde “Türkiye iktisadını yıkıma uğratacağı” tehdidinde bulunan Trump’ın bu periyotta Erdoğan’a yazdığı mektup çok konuşuldu. Trump’ın Erdoğan’a yazdığı mektupta “Sert adamı oynama. Aptallık etme! Seni sonra arayacağım” üzere tabirler yer alıyordu.
BBCTRUMP’IN BAŞKANLIĞINDAKİ ÖTEKI SIYASETLERI
Trump, dış siyasette yalnızca Türkiye değil, öbür birtakım öteki alanlarda da değişken siyasetler uyguladı. Örneğin Kuzey Kore ile ABD, Trump’ın başkanlığının birinci devirlerde birbirlerine karşılıklı olarak tehditler savurdu. Daha sonra ise Trump, Kuzey Kore önderi Kim Jong-un görüşmeler yaptı.
Analistler, Trump’ın dış siyasetinin genel manasıyla ABD’nin ülke dışındaki askeri varlığını azaltmasını amaçlayan ve genel olarak bağların makûs olduğu ülkelerle de yeri geldiğinde temas kurulmasını öngören bir yaklaşım olduğunu belirtiyor.
Trump başkanlığı devrinde ABD çıkarlarına uygun olmadığı gerekçesiyle İran ile yapılan nükleer muahededen, iklim değişikliğiyle ilgili 2015 yılında imzalanan Paris Muahedesi’nden ve Asya ülkeleriyle yapılan Trans Pasifik Ortaklığı’ndan çekildi.
Kuzey Amerika Özgür Ticaret Mutabakatı’nda ise değişiklik yapılması için de harekete geçilirken, Çin ile ABD ortasında bir “ticaret savaşı” da yaşandı.
Reutersİç siyasette tartışmalı kararlar
Demokrat Parti’den rakibi Joe Biden’a nazaran, Trump, “ABD tarihinin en makus lideri.”
Trump’a yönelik tenkitlerin başında kutuplaştırıcı bir lisan kullanması, göçmenlere yönelik sert siyasetleri ve ırkçılığı açık bir lisanla kınamaması yer alıyor.
Trump’ın destekçileri ise Başkan’ın “Amerikalıların çıkarlarını ve haklarını savunduğunu” söylüyor. Trump, telaffuzlarıyla bilhassa beyaz, kırsal alanda yaşayan, mavi yakalı ve eğitim düzeyi düşük seçmen ortasında takviye buluyor.
Trump’ın dayanağı bilhassa gelir ve eğitim düzeyi düşük kısımlardan gelse de kendisi Forbes mecmuasının “Dünyanın En Güçlü 400 İnsanı” listesinde yer alıyor.
Dergiye nazaran Trump’ın serveti yaklaşık 3 milyar 700 milyon dolar. Trump ise bu sayının 10 milyar dolar olduğunu sav ediyor.
Fakat seçimden kısa bir müddet evvel New York Times gazetesinin yayımladığı vergi beyannamesine nazaran, Trump seçimi kazandığı 2016 yılında yalnızca 750 dolar vergi ödedi.
Trump’ın son olarak seçim akşamı kaybetmesi halinde sonuçları ve rakibi Biden’ı arayıp yenilgiyi kabul edeceğini açık bir lisanla teyit etmemesi de tartışma yarattı.
ReutersBabasının şirketinde çalıştı
Donald Trump, Haziran 1946’da New York’ta doğdu.
1960’lı yılların başında liseyi makûs hal ve gidişi yüzünden terk etmek zorunda kaldı
Akabinde askeri akademide okudu ve 1968’den sonra Pensilvanya’da bulunan Wharton Institute’de işletme bilimleri eğitimi aldı.
Üniversite yıllarında babası Fred Trump’ın emlak ve inşaat firmasında çalıştı.
1999’da babasını alkol bağımlılığı sebebiyle hayatını kaybetmesiyle, hayatı boyunca alkollü içkiden ve sigaradan kaçındı.
‘Trump İmparatorluğu’
Donald Trump, ailesinin Brooklyn ve Queens’te bulunan işleriyle yetinmedi, harabe halindeki Commodore Otelini Grand Hyatt oteller zincirine dönüştürdü.
Manhattan’daki bir binayı alarak 68 katlı ünlü Trump Tower’ı inşa etti, çok sayıda otel açtı.
Ayrıyeten cümbüş bölümünde de adeta bir imparatorluk kuran Trump 1996-2015 yılları ortasında Miss Universe, Miss USA, and Miss Teen USA hoşluk müsabakalarının tertibini yaptı.
2003’te ABD’de NBC televizyonunda yayımlanan ve yarışmacıların Trump’ın şirketinde bir yönetici konum için yarıştığı “The Apprentice” (Çırak) programında ekrana çıktı.
Getty ImagesTrump, eşi Melania ve çocukları seçim kampanyası duyurusundaÜç defa evlendi
Donald Trump’ın üç evliliğinden beş çocuğu bulunuyor.
Trump birinci olarak 1977’de, Çekoslavakya doğumlu ünlü model ve atlet Ivana Zelnickova ile evlendi. Bu evlilikten Donald Jr., Ivanka ve Eric isminde üç çocukları olan çift 1990’da boşandı.
1993’te Amerikalı televizyoncu Marla Maples ile evlenen Trump’ın, bu evlilikten Tiffany isimli kızı doğdu. Çift 1996 yılında ayrılma kararı aldı.
Trump son olarak 2005 yılında Slovenya doğumlu ünlü model Melania Knauss ile evlendi. Çiftin oğulları Barron Trump 2006 yılında dünyaya gelmişti.
- ABD Başkanlık Seçimleri: Anketlerde kim önde görünüyor?
- Joe Biden’ın lider yardımcısı adayı Kamala Harris kimdir?
- Joe Biden: Türkiye’den iki kere özür dileyen ve ABD’de Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen Demokrat lider adayı
- ABD Başkanlık Seçimleri ne vakit, kimler aday ve seçim süreci nasıl işliyor?
Cumhuriyet
