BBC
Çin’de ortaya çıkan koronavirüs salgını dünya çapında derhal çabucak tüm devletlere yayıldı.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nin olgularına nazaran, 1 Temmuz itibarıyla yekun vaka sayısı 10,5 milyona, can kaybı ise 512 bine yaklaştı.
Evet salgının ekonomik tesirleri ne oldu?
Borsalarda düşüş
Şirketlerin pay senetlerinin alınıp satıldığı borsalarda büyük düşüşler yaşandı.
Bu durum emeklilik fonlarının kıymetini ve ferdî tasarruf hesaplarını da etkiliyor.
Covid-19 vaka sayıları artarken Londra’daki FTSE borsası, New York Wall Street’teki Dow Jones Endeksi ve Japonya’daki Nikkei endeksinde büyük düşüşler oldu. 2020’nin birinci çeyreğinde Dow ve FTSE,1987’deki birinci çeyrekten sonraki en büyük düşüşü gördü.
Buna cevaben birçok devlette kredi maliyetini düşürüp tüketici harcamalarını teşvik etmek ve ekonomiyi canlandırmak gayesiyle merkez bankaları nema nispetlerini indirdi.
Hükümetlerin müdahalesi ile global piyasalar o günden bu yana kısmi bir iyileşme gösterse de birtakım mütehassıslar, salgında 2. dalgaya dair tasalar yatışıncaya dek piyasaların oynak olabileceği ihtarında bulunuyor.
BBCİşsizlik orantısında artış
Koronavirüs salgınına karşı uygulanan kısıtlamalar nedeniyle çok sayıda kişi işini kaybetti yahut gelirlerinde büyük bir düşüş oldu.
Gelişmiş memleketler de dahil olmak üzere birçok devlette işsizlik orantıları arttı.
IMF olgularına nazaran, ABD’de işsizlik nispeti yüzde 10,4’e dayandı. Bu, dünyanın en büyük ekonomilerinden birinde onlarca yıldır süren istihdam artışının sonu demek.
Ayrıyeten başta salgından en çok etkilenen turizm ve hizmetler kesiminde olmak üzere milyonlarca emekçi, isithdam kaybını önlemek üzere hükümetlerin uyguladığı kısa çalışma ödeneği üzere pratiklerden yararlandı.
BBCLakin bu yerdeki doneler devletten memlekete farklılık gösteriyor. Fransa, Almanya ve İtalya’da müracaat sayıları, İngiltere’de ise bu pratiğe kayıtlı bireylerin sayısı esas alınıyor.
Bu arada global iş piyasaları kimi ufak iyileşme belirtileri göstermeye başladı.
Örneğin LinkedIn meslekler platformuna nazaran, Çin ve Fransa’da kısıtlamalar gevşetilirken işe alma nispetlerinde artış oldu.
Gelgelelim bilirkişiler, pandemi öncesi istihdam seviyesine dönmenin yıllar alacağını söylüyor.
BBCResesyon riski
Ekonomik büyüme sırasında ekseriyetle daha fazla varlık ve istihdam yaratılır. Bunun için yıl, üçer aylık dört çeyreğe bölünerek o sırada üretilen mal ve hizmetlerdeki (gayrisafi yurtiçi hasıla – GSYH) değişim orantısı yüzde cinsinden ölçülür.
Ancak IMF 2020’de global iktisatta yüzde 3 daralma öngörüyor. Bunun 1930’lardaki Büyük Buhran’dan beri en yüksek daralma olacağı belirtiliyor.
Lakin koronavirüs salgını “benzersiz bir kriz” olarak tanımlanırken, 2020’nin 2. yarısında salgının tesirini azaltması halinde gelecek yıl için yüzde 5,8 orantısında global büyüme bekleniyor.
Bunun münhasıran Hindistan ve Çin üzere devletlerdeki ekonomik büyüme sayesinde olması öngörülüyor.
İngiltere, İtalya üzere hizmet bölümünün yüklü olduğu ve salgından ağır etkilenen büyük devletlerde ise ekonomik iyileşmenin daha yavaş olması bekleniyor.
BBCSeyahat bölümü berbat etkilendi
Salgının tesiri seyahat kesiminde ağır yaşandı. Havayolları uçuş sayıları azalttı, müşteriler iş seyahatlerini ve tatillerini iptal etti.
Birçok devlet salgının yayılmasını önlemek gayesiyle seyahat sınırlaması getirdi.
Flight Radar 24 isimli uçuş izleme servisinin donelerine nazaran, uçuş sayıları dünya çapında büyük düşüş gösterdi.
Gelgelelim kimi devletlerde kısıtlamaların gevşetilmesiyle kesimde kısmi bir canlanma oldu.
Örneğin İspanya birçok Avrupa devletine sonlarını tekrar açtı. Gelenlere karantina uygulanmayacağını açıkladı.
Seyahat şirketleri İngiltere’de de hükümetin kısıtlamaları gevşettiği açıklamasının akabinde rezervasyonlarda “patlama” olduğunu kaydetti.
- Koronavirüs, Türkiye’de turizm bölümünü nasıl etkiledi?
- Koronavirüs salgını turizm dalını nasıl etkiliyor?
BBCPetrol fiyatları yine artmaya başladı
Salgın nedeniyle uygulanan kısıtlamaların akabinde petrol fiyatları Nisan ayında sert bir düşüş gösterdi.
Ham petrol fiyatı zati petrol üreten OPEC memleketleri ile Rusya arasındaki anlaşmazlıklardan etkilenmişti. Salgın, petrol fiyatlarını daha da düşürdü.
Brent ham petrolünün fiyatı varil başına 20 dolar ile son 18 yılın en düşük seviyesine indi.
Seyahat sınırlamalarının gevşetilmesiyle yakıt talebinin artması üzerine petrol fiyatları tekrar yükselişe geçti.
Tüketici itimadı
Covid-19 nedeniyle uygulanan kısıtlamalar perakende satışların ve mağaza trafiğinin görülmemiş seviyelerde düşüşüne neden oldu.
Gelgelelim kısıtlamaların gevşetilmesi ile bu trafiğin yine canlandığı belirtiliyor.
- Petrol fiyatları: ABD’de piyasasında tarihi düşüş yaşandı, birinci kez negatif fiyattan süreç gördü
- Negatif petrol fiyatı nasıl gerçekleşti, ne meale geliyor?
BBCKimi araştırmalar birçok tüketicinin hala alışverişe çıkma konusunda telaşlı olduğunu gösteriyor.
İngiltere’de muhasebe şirketi EY tarafından 1000 kişi ile yapılan bir araştırmaya nazaran, tüketicilerin yarıdan fazlası gelecek bir-iki yıl içinde salgın öncesine kıyasla daha az alışverişe çıkacağını söz etmiş.
Aşı umudu
Birçok devlet Covid-19 aşısı ve tedavisi için milyarlarca dolar harcama vaadinde bulundu.
Birçok ilaç şirketi, devletlerin “normale” dönmesine yardımcı olacak aşı ve ilaçların geliştirilmesi için yarışa koyuldu.
BBCBu durum kimi ilaç şirketlerinin pay senetlerinde rekor seviyede artışlara yol açtı.
İki milyar doz Covid-19 aşısı üretme kapasitesine sahip olduğunu açıklayan AstraZeneca bunlardan biri.
Pandeminin global iktisat üzerindeki olumsuz tesirini vurgulayan IMF, “Bu çeşitten tıbbi müdahale imkanları ortaya çıkıncaya dek hiçbir memleket inançlı değil” dedi.
Cumhuriyet
