İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, salgın idaresiyle ilgili aktüel duruma dair değerli bilgiler verdi. Prof. Yavuz, Covid-19 bulaşan şahısların her vakit semptom göstermeyebileceğine işaret ederek son günlerde toplumsal medyada da hayli tartışma konusu olan ‘asemptomatikler hastalığı bulaştırmıyor mu’ sorusunun cevabını verdi.
“ASEMPTOMATİKLER VİRÜSÜ BULAŞTIRIR”
Prof. Yavuz, “Asemptomatik dediğimiz bireyler, virüsü taşıyıp rastgele bir belirti göstermeyen olaylardır. Ya da test alındığı an için bir belirti göstermezler fakat daha sonra semptomları ortaya çıkabilir. Bunları da ‘presemptomatik’ olarak isimlendiriyoruz. Hiçbir formda semptom göstermeyenler yani asemptomatikler, virüsü bulaştırma riski katiyen taşırlar. Bu nedenle de bu hadiselerin izole edilmesi salgınla çaba açısından çok önemlidir” dedi.
Türkiye’de salgının başından bu yana bu sistemin izlendiğine işaret eden Prof. Yavuz, “En başından beri bütün dünyada da bu halde yapılıyor. Bu bireyler motamot semptomatik hadiseler üzere izole ediliyorlar. İzolasyon müddetleri de tanımlanmıştır, kimi periyotlarda bu müddetler güncellendi, değişti yeni bilgiler çıktıkça lakin bu şahıslar bu mühlet boyunca kesinlikle izolasyonda kalmalıdır. Virüsü daha mı az taşıyor, daha mı çok taşıyor; bu alanda alışılmış ki çalışmalar yapılıyor. Lakin kesin olan şey, bu bireylerin de bulaştırıcı olduğudur” diye konuştu.
SINIFIN RİSK DURUMUNU MASKE KULLANIMI BELİRLİYOR
Okulların açılmasıyla ilgili başlardaki soru işaretlerine de değinen Prof. Yavuz, risk derecelendirmesinden bahsederek şu bilgileri verdi:
“Okullar açılıyor, orada nasıl bir yaklaşım olacak? Bunları akıl ve bilim çerçevesinde ele almamız gerekiyor. Zira bu testler de sınırsız değil. Dünyanın hiçbir yerinde değil. O nedenle test stratejisini de ona nazaran oluşturmak gerekiyor. Burada temaslı risk kategorisi değer kazanıyor. Temaslı dediğimizde, örneğin sıhhat çalışanlarında da, filyasyon çalışmalarında da bu türlü kıymetlendiririz; temas riski en yüksek temaslıları evvel değerlendirmeye alırız. Bu da nedir? Mesela şu anda ben olumlu olsam, maske kullanarak ve aralıklı bir biçimde tekrar maskeli birilerinin yanında bulunmuşsam orta riskli bir temas kelam mevzusudur. Yüksek riskli temas değildir bu. Ancak ben maskesiz bir formda biriyle 15 dakikadan uzun mühlet bir ortada bulunmuşsam, taşıyıcı ya da hasta çıkarsam, karşımdaki kişi açısından risk artmış oluyor. Karşımdaki kişi de maskesizse risk en yüksek düzeye çıkmış oluyor. Bu nedenle bu temaslı riski de kategorize edilir. Yüksek risk, orta risk, düşük riskli diye. Bu, okullarda da böyledir. Yani şayet herkes maskesini uygun biçimde takmış ve aralığı yeterliyse, sınıfta da bir hadise çıktı diyelim, orta ya da hafif riskten kelam ederiz. Taramalar da ona nazaran yapılır. Fakat sınıfta birden fazla hadise çıktıysa o vakit riskin yükselmiş olduğu anlaşılır, eğitime orta verilir ve tekrar bütün sınıf ona nazaran kıymetlendirilir. Kişi tahminen maskeliyim diyor lakin aslında maske kullanmıyor olabilir.”
“TOPLUM BAĞIŞIKLIĞINDAN ŞİMDİ ÇOK UZAĞIZ”
Koronavirüs ile ilgili olarak şimdi toplum bağışıklığından bahsedilemeyeceğine de değinen Prof. Yavuz, şunları vurguladı:
“Şu anda bu hastalıkla ilgili bilgiler yeni yeni oturuyor. Yani kesin şeyler söylemek çok güç. Şöyle olursa toplum bağışıklığı olur demek çok da mümkün değil. ayrıyeten çabucak bir ilaç bulalım, bu işin tahlili bulunsun, çabucak aşı çıksın; o denli bir şey de yok. Nitekim bunu kimse beklemesin. Lakin elimizde ne var? Korunma tedbirlerimiz var. Toplum bağışlıklığı olabilmesi için bir kez bağışıklık olması lazım. Kesin, gözetici bir bağışıklık şimdi yok bu hastalıkta. Çalışmalar daima yeni yeni çıkıyor. Mesela bu koronavirüsler içerisinde nezle yapan koronavirüs’ün bir yıl sonra yine hasta edebildiğini biliyoruz bu çalışmalara nazaran. O vakit nasıl bir bağışıklıktan kelam edeceğiz? Yani tekrar hastalanma (reenfeksiyon) riski de olabilir. Zati biz hastalarımıza haydi geçirdin tamam sen artık kurtuldun üzere bir şey asla demiyoruz, diyemeyiz. Şu ana kadar elde edilen datalara nazaran hastalığı bilhassa ağır geçirenlerde kıymetli bir başlık bıraktığını gösteriyor, hafif geçirenlerde bu daha zayıf görünüyor. Fakat hücresel immünite, hümoral (salgısal) immünite farklı farklı parametreler var; elimizde olan tek şey, bu hastalık için şu kademede şimdi kalıcı bir bağışıklıktan kelam edemeyeceğimiz. Elimizdeki tek koz, hala korunmak.”
“HAVALANDIRILMAYAN KAPALI ALANLAR EN RİSKLİ BÖLGELER”
Prof. Yavuz, bu süreçte en iyi seçeneğin riski mümkün olduğunca azaltmak olduğunu söyleyerek kelamlarını şöyle noktaladı: “Riskinizi ne kadar azaltırsanız, natürel ki hiçbir vakit sıfırlayamayız, çalışıyoruz, okula gidiyoruz, toplu taşıma kullanıyoruz vs. ancak maskemizi takarak, evvel karşımızdakini koruyarak (maske takmak bir kaynak denetimidir aslında), aramızı koruyarak, hijyenimize dikkat ederek bunu sağlayabiliriz. Lütfen herkes şunu bilsin, bu hastalık açısından en riskli ortam, havalandırılmayan, kalabalık ve maskesiz bulunulan ortamlardır. Yakınlarınız, akrabalarınız, arkadaşlarınızla dahi, kapalı, havalandırılmayan ortamda maskesiz bulunmayın. Aşı bulunduktan sonra daha rahat edebiliriz tahminen. Sahiden çok çalışma var bu hususta ancak şu anda toplum bağışıklığından kelam edemeyiz katiyen; ki gerçekte yüzde 10’undan azı hastalığı geçirmiş görünüyor şu anda.”
Cumhuriyet
