Kıbrıs probleminin tahliline ait yeni bir müzakere sürecinin başlamasına “kesin gözle” bakıldığı bir devirde, Birleşmiş Milletler’in (BM) belirlediği “İki bölgeli, iki toplumlu, siyasi eşitliğe dayalı federal çözüm” haline karşı olduğu bilinen Ersin Tatar’ın, KKTC önderi seçilmesi “ilgili kesimlerce” dikkate alınmalıdır. Zira; geçmiş süreçlerde federal tahlili sonuna kadar savunan ve bu çizginin dışına çıkmayan Mustafa Akıncı’yı başarısızlığa sürükleyen Rum liderliğinin yanı sıra Avrupa Birliği (AB) ve BM’dir.
Akıncı, Kıbrıs müzakere tarihinde birinci sefer masaya harita koyduğu halde, Rum önderi Nikos Anastasiadis’in uzlaşıya varmak yerine, müzakere heyetiyle birlikte Crans Montana’yı terk etmesi hem çözümsüzlüğün devamına hem de Doğu Akdeniz’in gerilmesine yol açtı. Türkiye, üç garantör ülkeden biri olarak, gerek 2004 Annan Planı referandumuna gerekse Crans Montana sürecine değerli dayanak verdi. Garantör ülkelerin dışişleri bakanları birinci sefer Crans Montana’daki müzakere sürecine katılırken uzlaşı için çalışan Mevlüt Çavuşoğlu’nun ihtarları da dikkate alınmadı. Ve Türkiye; o günden sonra federal tahlil arayışlarının artık sona erdiğini duyurdu. İşte Ankara ile Akıncı ortasındaki görüş ayrılıkları da bu yüzden yaşandı.
Akıncı, birinci günlerde federal tahlil arayışlarının başarısızlıkla sonuçlandığını kabullense de ilerleyen süreçte yeniden birebir tezi savundu ve buna münasebet olarak da BM parametrelerini gösterdi.
BÜYÜK FIRSATLAR KAÇIRILDI
Kıbrıslı Rumlar, 20 Temmuz 1974’te gerçekleşen Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında ortaya çıkan çok sayıda tahlil formülünü reddeden taraf oldu. Bunu en iyi biçimde ortaya koyan ve anlatan kişi ise eski Rum Dışişleri Bakanı Nikos Rolandis’tir. Tahlil fırsatları içinde en değerlisi, periyodun BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından hazırlanan, AB’nin de desteklediği plandı. Kıbrıslı Türklerin 24 Nisan 2004 tarihinde gerçekleşen referandumda yüzde 65 ile “evet” dediği bu planı Kıbrıslı Rumlar yüzde 70’in üzerinde bir oyla reddetti. Halbuki, Annan Planı Türk askerinin adadan çekilmesini, yaklaşık 110 bin Kıbrıslı Rum’un eski mülklerine dönmesini ve Maraş kentinin de iadesini öngörüyordu.
Kıbrıslı Rumların ezici bir çoğunlukla bu planı reddetmesi sonrasında Avrupa Birliği, evvelce kelam verildiği halde Kıbrıslı Türkleri desteklemek yerine tam zıddı bir adım attı. Kıbrıslı Rumlar tek başına AB üyesi yapıldı.
O tarihten sonra Güney Kıbrıs’a milyarlarca Avroluk mali yardım yapıldı. Kıbrıslı Türklere yönelik ekonomik ambargolar kaldırılmadı. Buna rağmen Ankara’nın dayanağıyla İkinci Cumhurbaşkanı seçilen, Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin (CTP) eski önderi Mehmet Ali Talat, Kıbrıs tarihinde tekrar birinci kez Rumların Cumhurbaşkanı seçilen ‘yoldaşım’ dediği Komünist AKEL Partisi başkanı Dimitris Hristofyas ile sayısız görüşme yaptığı halde yeniden bir sonuca gidilemedi. Talat, Kıbrıslı Rumlara “Sizin için kendimi apartmandan aşağıya mı atayım” diyerek yaşadığı hayal kırıklığını ortaya koymuştu…
BİR DENEME DAHA
Talat’tan sonra misyona gelen üçüncü Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu da Komünist Cumhurbaşkanı Hristofyas ile Cenevre’de ve adada yaptığı görüşmelerde başarılı olamadı. Ankara, tahlilden yana olduğunu dünyaya göstermek maksadıyla 2015’te, tekrar sol kanattan Mustafa Akıncı’nın misyona gelmesine yeşil ışık yaktı. Akıncı, şimdiki Rum başkanı Anastasiadis üzere Limasol doğumluydu ve tahlilin sağlanması konusunda son derece umutluydu… Ne var ki; 2017’de İsviçre’nin Crans Montana kentinde sürdürülen müzakerelerde o da başarılı olamadı. Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 10 gün süren konferansın başarısızlıkla sonuçlanmasının akabinde özetle şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Son 15 yıldır, iktidara geldiğimiz günden bu yana Kıbrıs problemine adil ve kalıcı bir tahlil bulabilmek için Annan Planı’nın maalesef Rumlar tarafından reddedilmesine karşın her türlü katkıyı sağladık. Ayrıyeten Kıbrıs Türk tarafının bu süreçte yapan rolünü de takdirle karşıladığımızı vurgulamak isteriz. Kalıcı ve adil bir tahlil için Kıbrıs Türk tarafı müzakere masasında her vakit üzerine düşeni yapmıştır.”
Kıbrıs Rum liderliği “Haritayı aldık, birçok bahiste ödünler de kopardık” fikriyle müzakere masasını sonuçsuz terk ettikten sonra Doğu Akdeniz’de doğalgaz sondajlarını daha da artırmaya başladı. Ayrıyeten Mısır, İsrail ve Yunanistan’la birlikte çok sayıda “stratejik anlaşma” imzaladı. Yürütülen siyasetin ana maksadı, Türkiye’yi yalnızlaştırmak ve Doğu Akdeniz’deki kaynaklara tek başına el koymaktı. Türkiye, bu kabul edilemez Rum-Yunan oyunu karşısında Libya ile denizlerin birleştirilmesi konusunda tarihi bir mutabakata imza attı. Ayrıyeten Doğu Akdeniz’de sondaj çalışmalarını başlatarak dengeyi sağladı.
Kuşkusuz, bu yeni Kıbrıs projesini yürütebilmek için adada kendisiyle uyumlu çalışabilecek bir başkana muhtaçlık vardı. Tatar’ın desteklenmesinin ana nedeni, bundan sonraki kritik süreçte “ortak adımların atılması” tarafındaki kararlılıktır. Tatar’ın kazanması, bu kadar vakit tahlile yaklaşmayan ve Kıbrıslı Türkleri azınlığa düşürme uğraşında olan Kıbrıslı Rumlara yeni ve son iletidir. Birebir vakitte Kıbrıslı Rumlara tek taraflı dayanak veren AB ve BM için de manalı bir bildiridir. İletisi alabilirlerse önümüzdeki ay içinde yapılması planlanan milletlerarası konferansta muvaffakiyet bahtı doğabilir. Bunun aksi kesin bölünmüşlüktür.
Cumhuriyet
