İstanbul’un Kadıköy ilçesinde oturan G. İ. , G. Y., H. T.’nin kapısını evvelki gece 01:30 sıralarında, polisler çaldı. Polis olduğunu gösteren belgeyi ibraz etmeyen polis memurları, kapıyı açan G. İ.’den ve meskende bulunan başka bireylerden kimlik istedi. Gürültü ihbarı üzerine geldiklerini söyleyen polisler kimlik tespiti yaptıktan sonra gitti.
Yaşanan bu hadise; geçmişte polis olduğunu argüman eden bireylerin işledikleri cürümleri ve polislerin yurttaşa kimlik ibraz etmesi gerektiği konusunu tekrar hatırlattı. Polislerin; yetkilerini, hangi vakitlerde ve ne halde kimlik sorabileceklerini ceza hukukçularına sorduk:
Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan avukat Naim Karakaya ve avukat Hasan Kılıç hususla ilgili kıymetli açıklamalarda bulundular.
‘AYRINTISIZ BİR KANUN DAHA’
NAİM KARAKAYA (Ceza Avukatı):
“Polis Görev ve Salahiyet Kanunu 4/A hususunda polisin kimlik sorma alanı maalesef açık bir biçimde belirtilmemiş. Bunun mutlaka detaylandırılması lazım. Kanun koyucu, ‘polis misyonunu yerine getirirken kendisinin polis olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra şahıslara kimliğini sorabilir’ diyor ancak bu bizim hukukumuz açısından kâfi bir garanti değil. Polisin vazifesini yerine getirirken kimlik sorabilmesi için muhakkak bir münasebeti olması gerekir. İhbar olması yahut kuşkulu aksiyon görmesi gibi… Sırf münasebeti olduğu sürece kimlik sorması hukuka uygundur.
HATAY BARO LİDERİ ÖRNEĞİ
Örneğin, Hatay Baro Lideri Ekrem Dönmez’in başına gelen hadise: Ailesiyle bir arada akşam yemeği için gittikleri lokantada polislerin kimlik denetimi yapmak istemesi. Orada yaşanan hadisede kolluk bir sebep gösteremiyor. Ortada bir münasebet yok zira. Biz buna trol ağı diyoruz. Rastgele yolda üç kişiyi durdurup kimlik soruyorsunuz ve üçünü de yakalıyorsunuz fakat ortada hiçbir münasebet olmaksızın yaşanan bu durum hukuka uygun değil. Ortada ihbar yahut aranan bir şahıs varsa aslolan orada bulunan bireyleri rahatsız etmeden gerçek gayeye ulaşmaktır. En iyi güvenlik insanları huzursuz etmeden sağlanır.
Polis kimliğini göstermek zorunda. Bunun standart bir tepki olması gerektiğini kanun koyucu söz etmiş aslında. Emniyet işçisine duyulan itimat, devletin en değerli garantisidir. Polis kimliğini göstermemiş ise vatandaşın ‘önce sizin kimliğinizi görebilir miyim’ demesi lazım.
‘SAÇLARINDAN SÜRÜKLENMİŞTİ’
HASAN KILIÇ (Ceza Avukatı):
“Bu bahisle alakalı geçmişte üzücü hadiseler yaşandığını hatırlıyoruz. Avcılar’da polis kıyafetiyle müzikli bir yeri basan bireylerin bir bayanı saçlarından sürükleyerek götürdükleri hadise herkesin hafızasında mevcut. Birinin üstünde polis zirve lambası bulunan iki arabayla yere gelen şahıslar, ellerinde silah ve coplarla içeri girmiş ve asayiş denetimi yapacaklarını söyleyerek; yerin, çalışanlarını dövdüklerine dair savlar yansıtmıştı. Yayınlanan manzara ve yapılan haberlerde, içerideki saldırganlardan kimilerinin inandırıcı olmak için müşterilerin kimliklerini denetim ettiği görüntülenmişti
‘ÖNCE KENDİ KİMLİĞİ’
Bu hadiselerin yaşanmaması için kolluk görevlilerine kıymetli sorumluluklar düşüyor. Yasal düzenlemelerin aradığı gerekli bilgilendirmeler her durumda yapılmalı ki bu biçim suistimallerin ve vahim hadiselerin önüne geçilebilsin. Polis, vatandaşa birinci evvel kendi kimliğini sunarak yapılan sürecin desteğini; numara, tarih ve buyruğu verenin kim olduğu üzere konuları tartışmaya mahal vermeden ortaya koymalıdır. Aslında vatandaşın sorması bekleniyor ancak bu yanlış. İtimat sarsıcı uygulamaların ve yaşanabilecek aksiliklerin ortadan kalkması için vatandaş sormadan polisin gerekli açıklamayı yapması gerekir.”
Cumhuriyet
