Prof. Dr. Metin Kale
Bu tarihi dönemeci ve başardığı bu ihtilali, 9 Mart 1935’te şöyle özetledi: “Uçurum kenarında yıkık bir ülke, türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar, ondan sonra içeride ve dışarıda hürmet ile tanınan yeni vatan, yeni sosyete, yeni devlet ve bunları başarmak için aralıksız ihtilaller.
İşte Türk genel ihtilalinin en kısa tanımı.” Bu kelamlarından yıllar evvel, şimdi 26 yaşında genç bir kurmay yüzbaşı iken 1907 yılında Selanik’te Bulgar Türkoloğu Manolof’a da tabir etmişti: “Düşündüklerim demagoji eseri değildir. Saltanat yıkılmalıdır. Din ve devlet işleri birbirinden ayrılmalı, bayan ve erkek ortasındaki ayrımlar silinerek Batı uygarlığına aktarılmalıyız. Latin kökenli bir alfabe seçilmeli, kılık kıyafetimize kadar her şeyimizle Batılılara uymalıyız. Yeni bir toplumsal tertip kurmalıyız. Emin olunuz ki, bunların hepsi bir gün olacaktır…”
ATATÜRK’ÜN CUMHURİYETE İNANCI
Atatürk, Samsun’a çıkmadan çok evvel bir karar almıştı: “Milli egemenliğe dayanan, kayıtsız koşulsuz, bağımsız yeni bir Türk Devleti kurmak!” İşte, Samsun’da Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulanmasına başlanan karar bu karar olmuştur. Karizması, sabır ve zekâ ile ikna gücünden beslenen Atatürk, Cumhuriyet’e olan inancını yurdun çeşitli yörelerinde halkla olan konuşmalarında daima lisana getirdi.
Gerçekleştirdiği ihtilali “Az vakitte çok ve büyük isler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir” kelamlarıyla vurguluyordu. Cumhuriyet rejiminin temelini oluşturan laikliğe verdiği değeri de 20 Aralık 1930’da Kırklareli’nde “…Cumhuriyetin temelinin laik bir dünya görüşüne dayalı olduğu hiçbir vakit unutulmamalı ve bu gerçek gözden kaçmamalıdır. Çünkü Türk halkı teokratik idareden çok ıstırap çekmiştir. Geri kalışının nedenleri ortasında bunun kıymetli bir yeri vardır” kelamlarıyla vurguluyordu.
Çok partili periyoda geçişle başlayan, giderek artan ve son vakitlerde ivme kazanan ve rejimin temeli olan laiklik, başta eğitim olmak üzere başka alanlarda da ayaklar altına alınarak çiğnendi.
CUMHURİYETİN TARİHİNİ SEÇERKEN BİLE…
Mütareke 30 Ekim 1918’de imzalanmış, Vatan istilaya uğramıştı. 30 Ekim 1918’den, İzmir’e girdiğimiz 9 Eylül 1922’ye kadar dört yıl geçti. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi. Beş yıla sığdırılan bu büyük ihtilal, Türk milletinin yaşadığı şartlara duçar olmuş hiçbir milletin tarihinde yoktur.
Mütareke şartlarına şiddetli itirazını ve o günkü ıstırabını ve çektiği azabını çok iyi bilen Fahrettin Altay’ın, Ekim 1925’te Çankaya’da Cumhuriyetin niye 29 Ekim günü ilan edildiğini sorması üzerine, şunları söyler: “Sen benim 30 Ekim 1918 sonrası günlerdeki çektiğim azabı bilirsin. Yanımdaydın. Mondros 30 Ekim’dir. Cumhuriyet 29 Ekim. İşte bu da bir milletin, mazlum bir milletin ahıdır. Sanırım ki o zamanki devletler bunu anlamışlardır.” Bir an elini masanın üzerine vurarak: “Deyiniz ki bu, tarihten silinmek istenilen bir milletin öcüdür…” Atatürk, Cumhuriyetin tarihini seçerken bile, dünyaya ve Türk ulusuna bir deha örneği daha göstermiş oluyordu.
30 Ağustos 1925 günü Kastamonu Türk Ocağı’nda bir konuşma yapar ve “Ey millet, biliniz ki Türkiye Cumhuriyeti pirler, dervişler, müritler ve mensuplar memleketi olamaz. En yanlışsız, en gerçek yol, medeniyet yoludur. Medeniyetin gerektirdiğini yapmak insan olmak için yeterlidir” diyordu.
Cumhuriyeti gençliğe emanet eden Atatürk Dumlupınar’da 30 Ağustos 1924 günü “Ey yükselen nesil! Gelecek sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve devam ettirecek sizsiniz” diyordu. Türk milleti ve Türk gençliği onun değerli emaneti olan Türkiye Cumhuriyeti’ni bütün aksiliklere rağmen ebediyen koruyacak ve yapıtlarını sonsuza kadar yaşatacaktır.
Cumhuriyet
