30 Ekim tarihinde meydana gelen İzmir sarsıntısının akabinde başlayan tartışmalara Dorğuluk Payı’ndan aydınlatıcı bir içerikle ayna tuttu. ‘Türkiye’de Zelzelenin Gerçeği’ başlıklı içerikte, “2020 Yılında yaşanan zelzelelerde en çok can kaybı Türkiye’de oldu” denildi.
Kelam konusu içerik şöye:
2020 Yılında Yaşanan Sarsıntılarda En Çok Can Kaybı Türkiye’de Oldu
30 Ekim 2020 tarihinde Ege Denizi’nde merkez üssü İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında saat 14.51 sularında zelzele meydana geldi. Sarsıntının büyüklüğü AFAD tarafından 6,6 ölçülürken, Kandilli Rasathanesi 6,9 olarak ölçüldü. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) ise sarsıntının şiddetini 7,0 olarak ölçtü. Şu ana kadar 114 kişi hayatın kaybetti. 1035 kişi yaralandı.
24 Ocak 2020 tarihinde ise, Elazığ’ın Sivrice ilçesinde 6,5 büyüklüğünde sarsıntı olmuştu. Zelzelede Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman ve Batman’da kimi binalar yıkılmıştı. İçişleri Bakanlığı’nın açıkladığı datalara nazaran, 37’si Elazığ’da, 4’ü Malatya’da olmak üzere 41 kişi ömrünü yitirdi. Enkaz altından 40 kişi sağ olarak kurtuldu.
2020 yılında şu ana kadar dünyada 6,5 büyüklüğünün üzerinde 27 sarsıntı yaşandı. Gerçekleşen sarsıntılarda en çok can kaybı Türkiye’de yaşandı. 23 Haziran 2020 tarihinde Meksika’da meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki zelzelede 10 kişi hayatını yitirdi. 17 Temmuz 2020 tarihinde ise Papua Yeni Gine’de 7 büyüklüğünde sarsıntı meydana gelmiş, 1 kişi hayatını yitirmişti. 6,5 ve 6,9 büyüklüğü ortasındaki sarsıntılar incelendiğinde can kaybı yaşanan tek zelzele, 18 Ağustos 2020’de Filipinler’de 2 kişinin hayatını yitirdiği sarsıntı oldu. Japonya, Şili, Endonezya, Yunanistan, Solomon Adaları ve Amerika’da gerçekleşen 6,5 ve 6,9 ortasında meydana gelen sarsıntılarda ise can kaybı yaşanmadı.
Dünyada En Çok Felaketlerin Yaşandığı Ülkeler Ortasında Türkiye 4. Sırada
OECD’nin yayınladığı “Hükümetlere Bakış 2017” başlıklı raporunda, hükümetlerin yahut devletlerin risk idaresi ve irtibatı konusundaki çalışmalara ayrılmış. Raporda, ülkelerde son periyotlarda yaşanan doğal yahut doğal olmayan felaketler yer alıyor.
OECD raporuna nazaran, bir olayın felaket olarak sayılabilmesi için 10 ya da daha fazla insanın hayatını kaybetmesi, 100 ya da daha fazla insanın yaşanan olaydan etkilenmesi, yaşanan olaydan sonra fevkalâde hâl ilan edilmesi yahut milletlerarası yardım talep edilmesi gerekiyor. Bu kriterler değerlendirildiğinde, felaketlerin yılda ortalama sayılarına bakıldığında ABD’nin birinci sırada olduğu görülüyor. ABD’yi Meksika, Japonya ve Türkiye takip ediyor.
Yaşanan bu doğal yahut insan eliyle oluşan felaketlerin ülke ekonomilerine verdikleri ziyan da yüksek. OECD’nin raporundaki 1995-2015 yıllarını kapsayan bilgilere nazaran bu biçim felaketlerin ziyanlarının GSYH’ye oranı açısından en makus durumda olan ülke Yeni Zelanda. Yeni Zelanda’nın akabinde Şili, Japonya, ABD ve Türkiye gelmekte.
İstanbul’da Zelzele Yaşandığında Ne Olacak?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, “İstanbul İli Muhtemel Zelzele Kayıp İddialarının Güncellenmesi Projesi” kapsamında Boğaziçi Üniversitesi ile sarsıntı kestirim raporu hazırlanmıştı. Yayınlanan raporda, 7,5 büyüklüğündeki bir senaryo sarsıntısından yola çıkarak 15 farklı senaryo yazıldı. Bu zelzele senaryosunda oluşabilecek beklenen bina hasar, can kaybı, yaralı sayısı ve altyapı hasarları kestirimlerini içeriyor.
7,5 büyüklüğündeki bir zelzelede İstanbul’daki binaların ortalama %12,6’sının orta, %2,9’unun ağır ve %1,2’sinin çok ağır hasar görmesi bekleniyor. Ortalama %57,5’nin ise hasar görmeyeceği kestirim ediliyor. Yapılan hesaplamalara nazaran, İstanbul’da senaryo sarsıntısı sonrasında 25 milyon ton tartısında bir enkaz ortaya çıkabilir. Yapısal hasarlara bağlı olabilecek mali kayıpların ortalama 68 milyar TL olması ihtimaller ortasında.
7,5 büyüklüğünde bir sarsıntının gerçekleşmesi ihtimalinde, şayet bu zelzele gece meydana gelirse ortalama 14.148 kişi hayatını kaybedebilir. Zelzelenin gündüz olması halinde beklenen ortalama can kaybı 12.418. Sarsıntı gece saatlerinde gerçekleşir ise 8.088 kişinin, gündüz saatlerinde gerçekleşirse 7.446 kişinin ağır yaralanması bekleniyor. (Gündüz saati 14.00’a nazaran hesaplanmıştır.) 7.5 büyüklüğünde bir zelzelenin olması ihtimalinde yaklaşık 2 milyon şahsa tekabül eden 640.000 hanelik acil barınma muhtaçlığının ortaya çıkabileceği varsayım ediliyor.
Bilhassa tek ve çift şeritli yolların bulunduğu tarihi yarımadada Fatih ilçesine komşu ilçelerde Beyoğlu, Şişli, Alibeyköy, Zeytinburnu, Bayrampaşa ve Esenler üzere ilçelerde tek ve çift şeritli yolların bina hasarlarına bağlı olarak kapanabileceği ön görülüyor.
I·GDAS¸ istasyonlarının %40’ının ise agˆırlıklı olarak orta olmak u¨zere orta ve daha u¨st düzeyde hasar go¨rmesi bekleniyor. I·SKI· su s¸ebekesinde senaryo zelzelesinde 463 noktada, atık su s¸ebekesinde ise 1045 noktada tamirat muhtaçlığı oluşabilir. I·stanbul elektrik s¸ebekesi nakil çizgilerinin %95’inin senaryo zelzelesini hasarsız yahut hafif hasarlı durumda atlatması bekleniyor.
Cumhuriyet
