Türkiye iktisadının idare takımında hafta sonu büyük değişiklikler yaşandı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın başındaki isimlerin değişmesi, iktisat idaresinde yeni bir periyodun başladığına işaret ediyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, AKP’nin TBMM’deki küme toplantısında çarşamba günü yaptığı konuşmada da iktisatta yeni devir vurgusu yaptı.
Erdoğan’ın iktisatta izlenecek yeni yönelime dair açıklamaları, piyasalarda olumlu karşılandı; Türk Lirası ve Borsa İstanbul’un pay senedi endeksleri bedel kazandı.
Lakin ekonomistler Erdoğan’ın telaffuzunun icraata da yansıması gerektiğini vurguluyor.
Ekonomist Mustafa Sönmez “Bu takım değişiklikleri sıkıntı durumdaki iktisat ve AKP rejimini dengelemek emelli yapılıyor. İktisat sahiden çok kritik durumda” görüşünü lisana getiriyor.
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Sönmez’e nazaran yeni atamalarla yurt içi ve yurt dışında kaybedilen itimadın yine sağlanması amaçlanmakta.
Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı Hasret Derici Şengül’e nazaran ise yeni iktisat idaresinden öncelikli beklenti hür piyasa işleyişine sadık kalınması.
Yeni bir iktisat programının hazırlanıp hayata geçirilmesinin gerektiğini söyleyen Şengül, “Kişisel uygulamalardan çıkarılarak, kurumlara prestijlerini kazandıracak bir yapı beklentisi var” diyor.
‘İsimler değişse de sistem değişmiyor’
Hazine ve Maliye Bakanı olarak misyonunu sürdüren Berat Albayrak, Pazar akşamı istifa ettiğini duyurdu.
Erdoğan’ın bu istifayı onaylamasının akabinde Hazine ve Maliye Bakanı olarak Lütfi Elvan atandı.
Cuma gecesi yayımlanan kararname ile ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri (TCMB) Murat Uysal, misyondan alındı.
Uysal’ın yerine eski maliye bakanı Naci Ağbal getirildi.
“Naci Ağbal bankacı değil, merkez bankacı hiç değil; yalnızca maliye tecrübesi var” diyen ekonomist Mustafa Sönmez tekrar de bunun değerli olmadığını; zira TCMB’nin faiz kararlarına Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın karar vermeye devam edeceğini aktarıyor.
Sönmez, “Buradaki tercih büsbütün Saray’a bağlı ve Saray’a itaat edecek, hiç sorun çıkarmayacak bir isim, bundan öte bir özelliği yok” tabirini kullanıyor.
Bu yüzden Sönmez’e nazaran bireyler değişse de sistem değişmiyor.
Murat Uysal (solda), cumartesi günü düzenlenen merasimle vazifesi Naci Ağbal’a teslim etti
‘Piyasalar bu gruba bir kredi verdi’
Erdoğan’ın çarşamba günkü konuşmasında yeni iktisat idaresinin nasıl siyasetler izleyeceğine dair bir yol haritası da vardı.
Erdoğan’ın bu bildirileri piyasa tarafından olumlu karşılandı.
Türk Lirası’ndaki paha yararı yüzde 4’ün üzerine çıktı. Dolar/TL kuru böylelikle 7,81’e kadar indi.
Borsa İstanbul’un BIST 100 endeksi ise yüzde 2,91 artışla rekor kırdı.
TL varlıklardaki yükselişle birlikte tahvil faizleri ve risk primi de düştü.
Türkiye’nin kredi riskini ölçen 5 yıllık kredi temerrüt takas primi (CDS) 44 puan azalarak 405 puan ile Mart’tan beri en düşük düzeyine indi.
Spinn Danışmanlık’tan Hasret Şengül “Piyasalar bu yeni gruba, yeni söyleme çok değerli bir kredi verdi” değerlendirmesinde bulunuyor.
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Şengül’e nazaran şu ana kadarki asıl sorun hür piyasa işleyişine yapılan müdahalelerdi:
“Bu Merkez Bankası kanalıyla oldu, BDDK kanalıyla, bankacılık sistemindeki düzenlemeler kanalıyla oldu, daima değişen lakin nasıl değiştiğini anlamadığımız vergi düzenlemeleri yoluyla oldu.
“Hem bütüncül bir yapısı yoktu hem de piyasa dostu olmayan, yatırımcıyı huzursuz eden uygulamalardı.”
Şengül’e nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni iktisat programının sinyalini veren kelamları, bu yüzden piyasa tarafından olumlu karşılandı.
‘Acı da olsa gerçek reçeteleri uygulayacağız’
Erdoğan’ın konuşmasından yeni iktisat siyasetiyle ilgili öne çıkan başlıklar şu biçimde:
- Türkiye’nin risk primi düşürülecek.
- Yabancı yatırımcılarla toplantılar yapılacak.
- İktisat siyasetlerinde inanç ve kredibilite kazanımına odaklanılacak.
- Rezervleri güçlendirmenin yolu TL’ye olan itimadı artırmaktan geçiyor.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı, TCMB, ticaret ve sanayi bakanlıkları, iş insanlarıyla birlikte yeni bir ekonomik sıçrama için çalışılıyor.
- Cari açığa yol açmayan, yurt içi tasarruf, direkt milletlerarası yatırımlarca finanse eden bir yapı oluşturulacak.
- Fiyat istikrarını sağlayacak siyasetleri belirlemek TCMB’nin misyonudur.
“Acı da olsa hakikat reçeteleri uygulamaktan kaçınmayacağız” diyen Erdoğan, TCMB lideri ile Hazine ve Maliyet Bakanı’na dayanak verileceğini vurguladı; yeni atamalar ile ilgili “Piyasalarda yaşanan olumlu seyir hakikat yolda olduğumuza işaret ediyor” saptamasında bulundu.
Birinci imtihan 19 Kasım’da: Faiz artırılacak mı?
İktisat idaresi birinci imtihanını 19 Kasım’da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Para Siyaseti Heyeti (PPK) toplantısında verilecek.
Piyasalar bu toplantıdan faiz artırımı bekliyor.
Merkez Bankası, Ekim ayındaki PPK toplantısında siyaset faizi olan bir haftalık repo faizini yüzde 10,25’te sabit tutmuştu.
Başka yandan TCMB’nin geç likidite penceresi faizini yükseltmesi ve öbür likidite adımlarıyla piyasa faizi yüzde 14,3’e yakın seyrediyor.
Bu yüzden de analistler ve ekonomistler, siyaset faizinin en az piyasa faizi düzeyine gelmesi gerektiği görüşünde.
Böylelikle TCMB’nin sadeleştirme kararları ve öngörülebilir siyasetler açısından olumlu bir adım atacağı düşünülüyor.
Naci Ağbal’ın TCMB’ye atanması ve Erdoğan’ın bugünkü kelamları sonrası piyasada faiz artışına yönelik beklenti yükseldi.
Her ne kadar Erdoğan dünkü konuşmasında tekrar “Faiz sebep enflasyon neticedir” dese de, öbür bildirileri sayesinde piyasa faiz artırımı beklentisini koruyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez bu mevzuyla ilgili Twitter hesabından “Faiz hakkında olumsuz açıklamalar ekseriyetle faizin artırılmasına karar verildiği vakit yapılıyor” saptamasında bulundu.
Elvan’dan temel beklenti ‘açık ve öngörülebilir’ siyasetler
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atanan Lütfi Elvan, daha evvel ulaştırma ve kalkınma bakanlıklarında vazife almıştı.
Elvan, vazifeye getirildiği birinci gün yaptığı yazılı açıklamada, “Öncelikli olarak ele aldığımız enflasyonla çaba sürecini, maliye siyasetleri ve öteki tüm araçlarımızla kararlı bir halde destekleyeceğiz” dedi ve ekledi:
“Vergi düzenlemeleri başta olmak üzere mevzuatta öngörülebilirliğin artırılması ve bu sayede yatırım ortamının hem yerli hem de memleketler arası teşebbüsçüler açısından her bakımdan iyileştirilmesi için gerekli adımlar, başta sivil toplum kuruluşları olmak üzere ilgili tüm taraflarla iş birliği halinde atılacaktır.”
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Dünya gazetesi için kaleme aldığı yazısında Lütfi Elvan’ın Devlet Planlama Teşkilatı ve Kalkınma Bakanlığı’nda hem teknokrat hem de bakan olarak aldığı misyonlar sayesinde, “orta vadeli planların gücünün artabileceğini ve Türkiye iktisadına ait bakışın kısa vadeden orta ve uzun vadeye kayabileceğini” söylüyor.
Ekonomist Hasret Derici Şengül, Lütfi Elvan’ın daha evvelki vazifeleri gereği piyasalarla bir bağlantısının olmadığını, o yüzden maliye siyasetlerine nasıl yaklaştığının şimdi bilinmediğini belirtiyor.
Şengül’e nazaran Elvan’dan temel beklenti ise ‘açık ve öngörülebilir’ siyasetler.
Cumhuriyet
