Getty Images
Son iki haftada hem Pfizer ve BioNtech hem de Moderna, son derece başarılı Covid-19 test denemeleri duyurdu.
Öbür aşılar da geliştiriliyor ve Belçika şirketi Jannsen’in yaptığı üçüncü bir büyük deneme, İngiltere’de devam ediyor.
NEDEN BİR AŞIYA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR?
Ömrünüzün olağana dönmesini istiyorsanız, bir aşıya muhtaçlığımız var.
Artık bile, insanların büyük çoğunluğu koronavirüs enfeksiyonu tehdidi altında. Yalnızca hayatımıza konulan kısıtlamalar, daha çok sayıda insanın ölmesini engelliyor.
Fakat bir aşı, bedenlerimize enfeksiyonal inançlı bir biçimde savaşmayı öğretebilir. Ya virüse yakalanmamızı önler ya da daha az ölümcül kılar.
Daha iyi tedavilerle birlikte bir aşıya sahip olmak, “çıkış stratejisi”.
HANGİ AŞILARIN BAŞARILI OLMA İHTİMALİ YÜKSEK?
Pfizer/BioNtech aşı denemelinin son etaplarıyla ilgili bilgi veren birinci ilaç şirketi oldu.
Bilgiler, aşının yüzde 90’dan fazla oranda insanların Covid-19’a yakalanmasını önlediğini gösteriyor.
43 bin bireye aşı yapıldı ve hiçbir güvenlik telaşı bildirilmedi.
Moderna’nın aşı denemesine ise ABD’de 30 bin kişi katıldı ve deneklerin yarısına plasebo verildi.
Şirket, aşının yüzde 94,5 oranında koronavirüse karşı müdafaa sağladığını ve Covid belirtileri gösteren 95 denekten yalnızca beşine gerçek aşı verildiğini açıkladı.
Getty Imagesİngiliz ilaç şirketi AstraZeneca ve Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen aşının deneme sonuçları da önümüzdeki birkaç hafta içinde açıklanacak.
Bu surada, Rus aşısı Sputnik V’ten de cüret verici bilgiler geliyor.
Üçüncü basamaktaki birinci sonuçlara nazaran, Pfizer aşısına emsal oranda, yüzde 92’lik bir aktiflik elde edildi.
ÖTEKİ AŞILAR DA GELİŞTİRİLİYOR MU?
Gelecek hafta ve aylarda, ileri kademedeki denemeler üzerinde çalışan takımlardan daha fazla sonuç gelmesi bekleniyor.
Jannsen denemesinde İngiltere genelinde 6 bin kişi toplandı. Başka ülkelerdek denemelerle bu sayının toplam 30 bine çıkması bekleniyor.
Şirket daha evvel deneklere bir doz aşı yapılan geniş kapsamlı bir deney yaptı. Bu son denemede, iki dozun daha güçlü ve uzun vadeli bağışıklık sağlayıp sağlamadığı görülecek.
Çin’deki Wuhan Biyolojik Eserler Enstitüsü ve Sinopharm ile Rusya’daki Gamaleya Araştırma Enstitüsü’nün de ortalarında bulunduğu kimi başka aşılar da son deneme evresinde.
Fakat Çinli şirket Sinovac’ın Brezilya’da yaptığı bir ilaç denemesi, bir gönüllünün mevti olduğuna inanılan “büyük bir aksi olay” nedeniyle askıya alındı.
BBCGELİŞTİRİLMEKTE OLAN AŞILAR NE KADAR FARKLI?
Aşının hedefi, bağışıklık sistemini zararsız bir biçimde virüsün birtakım kısımlarına maruz bırakmak. Daha sonra bağışıklık sistemi işgalciyi tanıyor ve nasıl savaşacağını öğreniyor.
Bunu yapmanın birçok yolu var.
Pfizer/BioNtech ve Moderna, RNA aşısı diye bilinen bir aşı geliştirdi. Burada deneysel bir usul kullanılıyor. Virüsün genetik kodunun bir modülü, bağışıklık sistemini eğitmek için bedene enjekte ediliyor.
Jannsen aşısında ise, bunun yerine genetiğiyle oynanarak zararsız ve moleküler seviyede daha çok koronavirüse bener hale getirilen grip virüsü kullanılıyor.
Getty ImagesBunun da, virüsü tanıması ve savaşması için bağışıklık sistemini eğitmesi bekleniyor.
Emsal bir biçimde, Oxford ve Rus aşılarında da şempanzeleri enfekte eden zararsız bir virüs kullanılıyor ve koronavirüse benzemesi ve bedenin reaksiyon göstermesi için genetiğiyle oynanıyor.
İki Çin imali aşı, zararsız hale getirilmiş koronavirüsü kullanıyor.
Hangi prosedürün en iyi sonuçları getireceğini anlamak hayati değerde olacak. İnsanlara taammüden virüsün verildiği deneyler bu soruların cevap bulmasına yardımcı olabilir.
BBCNE VAKİT BİR AŞI OLACAK?
Pfizer yıl sonuna dek dünya geneline 50 milyon doz sağlayabileceğini söylüyor, 2021 sonuna dekse 1,3 milyar doz üretilebileceği belirtiliyor.
Astra Zeneca/Oxford ise aşı başarılı olursa, yalnızca İngiltere’de 100 milyon doz, dünya genelindeyse 2 milyar doz üretebileceğini açıkladı.
Science Photo LibraryAŞI BİRİNCİ KİMLERE VURULACAK?
Bu, aşı piyasaya çıktığında Covid’in nerede yayıldığına ve hangi kümeler ortasında en tesirli olduğuna bağlı.
Huzurevlerinde yaşayan yaşlılar ve buralarda çalışanlar, İngiltere’de öncelik sıralamasına en başta. Bunları sıhhat çalışanları ve 80 yaş üzerindekiler izliyor.
Yaş, Covid’de açık orta en büyük risk faktörü.
DAHA YAPILMASI GEREKEN NELER VAR?
- Deneylerde aşının inançlı olduğu görülmeli
- Klinik deneylerde, aşıların hastalığı önlediği ya da en azından meyyit sayısını düşürdüğünün görülmesi gerekiyor
- Milyarlarca doz üretim için büyük çaplı üretim lazım
- Aşıların yapılmasından evvel denetleyici kurumların onayı gerekiyor
ReutersAşı harika bir biçimde işe yarasa bile, virüsün kolaylıkla yayılabilmesinin önlenmesi için sürü bağışıklığı olarak da bilinen global nüfusun yüzde 60 ila 70’inin bağışıklık kazanması gerekiyor.
AŞI HERKESİ KORUYABİLİR Mİ?
Beşerler, aşılara farklı yansılar veriyorlar.
Geçmişe bakıldığında, tıpkı yıllık grip aşısında olduğu gib, yaşlanmış bağışıklık sistemi yüzünden aşıların yaşlılarda daha az başarılı olduğu görülüyor.
Çoklu doz ya da adjuvan diye bilinen ve bağışıklık sistemini yükselten kimyasallar bu sorunu aşabilir.
Cumhuriyet
