BBC
Pandeminin akabinde milyonlarca kişi hayatlarında birinci kez konutlarının bir kısmını ofise dönüştürme muhtaçlığı duydu.
Meskeni buna müsait olmayanlar ellerinde laptopla, kanepe yahut mutfak masasında çalışacak rahat bir konum aradı.
Koronavirüs aşıları son basamaklara yaklaşsa da pek çok kişi bundan sonra iş hayatına meskenden devam edebilir.
Ama konuttaki çalışma ortamı insanın psikolojisini de etkiliyor.
İngiltere Kraliyet Mimari Enstitüsü’nün yaptığı bir araştırmaya nazaran konuttan çalışanlar daha fazla gerilim yaşıyor.
Pekala bunun önüne geçmek için neler yapılabilir?
KONUTU IŞIKLA DOLDURUN
BBCPsikiyatr Dr. Balamurali “İnsanların kişilikleri çok farklı yapılarda olabilir lakin hepsinde ortak özellikler vardır” diyor ve ekliyor:
“Güneş ışığı, pak hava ve doğal alanlara erişim akıl sıhhatine iyi gelir.”
Mimar Ben Channon da günışığının çok yararlı olduğunu söylüyor:
“Her şeyin başlangıç noktası ışıktır zira yeri nasıl algıladığımızı kökten tesirler. Uykumuzu da düzenler.
“Covid-19 süreci herkes için yorucu oldu bu yüzden uyku çok değerli.”
Ben, insanların günışığını iddia ettiklerinden çok daha fazla denetim edebileceğini söylüyor.
Bir tavsiyesi, çalışma masalarını pencere yanına koymak. Bunu yaparken pencerelerin içini ve dışını temizleyebilecek boşluk bırakmaya da dikkat etmek lazım. Kirli pencereler içeri giren ışık ölçüsünü önemli oranda azaltabiliyor.
Oda içinde ışığın yayılımını artıracak aynalar kullanmak ve odayı açık bir renge boyamak da işe yarıyor.
Mümkünse üst katlarda ve daha yüksek tavanlı odaları tercih etmek de daha aydınlık bir yerde çalışmanıza yardımcı olacaktır.
GÜRÜLTÜYÜ ENGELLEYİN
BBCNottingham Üniversitesi’nde beynin sesleri nasıl işlediği konusunda araştırmalar yapan Dr. Rebecca Dewy, beynin farklı kısımlarının daima olarak ortam sesindeki değişimlere odaklandığını ve gürültülü ortamların bu nedenle dikkat dağıtıcı olduğunu söylüyor:
“Keskin sesler düşük frekanslı uğultulara kıyasla daha dikkat dağıtıcıdır.
“Bazen de beyin sırf sesteki değişime odaklanır, bu durumlarda bir gürültü kesildiğinde de dikkatiniz dağılabilir.”
Newcastle Üniversitesi’nden hudut bilimci Prof. Adrian Rees ise “Gürültü ‘kaç ya da savaş’ refleksinizi uyarır” diyor.
Gerilime yol açan sesler evvel beynin amigdala kısmını uyarır. Buradan yayılan gerilim sinyalleri hipotalamus tarafından algılanır ve o da adrenalin bezlerinin adrenalin salgılaması için sinyal verir. Tansiyonunuz artar.
Prof. Rees “Sesin size ne mana söz ettiği de önemlidir” diyor. Bu yüzden trafik gürültüsüne alışmak daha kolayken bir bebeğinizin ağlaması tüm dikkatinizi dağıtır.
Meskeninde gürültüye maruz kalanlar için kulak tıkaçları birer tahlil olabilir. Ama daha fazlasını yapmak istiyorsanız yumuşak mobilyalar, kalın halılar ve perdeler ses dalgalarını soğurmaya yardımcı olabilir.
Bunlar yetersiz kalırsa halı altı matları, tavan ve duvarlarda ses izolasyonu yenilemesi ile panjurlar gürültüyü daha da azaltabilir.
ORTALIĞI TOPLAYIN
BBCAraştırmalara nazaran dağınıklık, bedenin gerilim hormonu kortizon salgılamasına yol açabiliyor. Ortamdaki dağınıklık beyne birbiriyle çelişen uyarıcı sinyaller gönderiyor ve beynin bu sinyalleri filtrelemek için daha fazla çalışması gerekiyor.
Surrey Üniversitesi’nden etraf psikoloğu Dr. Eleanor Ratcliffe, “Dağınıklık çok uyarıcı olduğu için sorun yaratır” diyor.
Olağan kortizon düzeyinin orta ara artması büsbütün sağlıklıdır. Ama kronik bir biçimde yüksek düzeyler anksiyete, depresyon, baş ağrısı ve uyku bozukluğuna yol açabilir.
Olağan koşullar altında bir meskende bir ölçü dağınıklığın dikkat dağıtmayacağını söyleyen Dr. Ratcliffe, meskenlerin ofislere dönüşmesiyle birlikte dağınıklığın çalışma sırasında dikkat dağıtabileceği ikazında bulunuyor.
Bunun tahlili ise ortalığı düzenlemek, fazlalıkları kutulara yahut çekmecelere kaldırmak.
AYAĞA KALKIN
BBCOfise gitmiyorsanız toplu taşımaya yürümüyor, iş yerinde bir koridordan başkasına geçmiyorsunuz demektir.
Artış sabahları iş seyahatiniz yatak odanızdan salonunuza kadar sürüyorsa, sizi hem fizikî hem de zihinsel açıdan zinde tutan antrenmanlardan yoksun kalıyor olabilirsiniz.
Bu mevzu hakkında yapılan birden fazla araştırma, antrenmanların anksiyeteye iyi geldiğini, gerilimi azalttığını, fizikî ve zihinsel enerjiyi artırdığını, endorfin salgılaması sayesinde genel olarak iyi hissettirdiğini ortaya koyuyor.
Dr. Ratcliffe, “Egzersiz eksikliğinin beşerdeki tesiri büyüktür. Gün içinde hareket edemiyorsanız, gününüzü nasıl planladığınızı gözden geçirin ve idman yapabilmek için efor harcayın” diyor.
Bir seçenek de yüksekliği ayarlanabilir masalardan alıp günün bir kısmı ayakta çalışmak. İşe mola verdiğinizde yürüyüşe çıkmak da mümkün.
Britanya Psikologlar Topluluğu’ndan Prof. Gail Kinman “İşe gidip gelmek pek çok kişi için önemliydi” diyor ve ekliyor:
“İnsanlar bu sayede iş ve özel hayatları ortasında net bir ayrım yapabiliyordu. Konuttan çalıştığınızda ise bu ayrım silikleşiyor.”
Kinman’a nazaran idman için konuttan çıkmak meskenden çalışan şahıslara muhtaçlık duydukları rahatlama imkanını sağlayabilir.
YERİ YEŞİLLENDİRİN
BBCTabiatla temasın pek çok zihinsel yararı var. Bunlar içinde tansiyonu, anksiyeteyi, gerilimi ve takıntıları azaltma; dikkat, hafıza ve uykuyu iyileştirme de var.
Bu yüzden yaşadığınız alana bitki ve tabiat fotoğrafları koymak yararlı olabilir.
Dr. Ratcliffe “dikkatin restore edilmesi” teorisini aktarıyor:
“Doğal objelere bakmak beyninize bir mühlet dinlenme imkanı tanıyabilir. Odaklandığınız şeylere kısa müddetliğine orta verme imkanı sağlar.
“O objeler dikkatinizi çeker lakin bunu da dikkat talep eden yahut çok uyarıcı bir halde yapmaz. Bu beyin için yararlıdır.
“Bunun dışında doğayı cümbüş, dinlenme ve rahatlama ile özdeşleştiririz, bu yüzden moralimizi de iyileştirir.”
TOPLUMSAL TEMAS
BBCPek çok kişi için listenin birinci sırasında toplumsal temas var.
Pek çoğumuz, toplumsal temasımızın iddiamızdan büyük bir kısmını, bazen yüzde 80-90’ını iş yerimizde yaşıyoruz.
Bu yemek sırasında beklerken, asansörde yahut merdivenlerde iş arkadaşlarımızla sohbet etmek de olabilir, büyük toplantılar da.
Dr. Balamurali, “Sokağa çıkma kısıtlamaları başladığında bu apansız sonlandı” diyor ve ekliyor:
“Nasıl bir kişiliğiniz olduğuna da bağlı lakin birçok insan gerçek toplumsal bağlara gereksinim duyar.
“Bu yüzden öğle aranızda yahut akşamları dışarı çıkın, arkadaşlarınızla, ailenizle, komşularınızla, bağ kurduğunuz beşerlerle görüşün.”
Sokağa çıkma kısıtlamaları varken beşerlerle buluşmak kolay olmasa da Dr. Balamurali “İnsanlar toplumsal hayvanlardır” diyor:
“Bir ekrandan Zoom üzerinden görüşmek kâfi değildir.”
İllüstrasyonlar: Prina Shah
Cumhuriyet
