Anayasa Mahkemesi (AYM), Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu’nun 21’inci Maddesi’ndeki “şehirlerarası karayollarında şov yürüyüşleri düzenlenemez” kararını oy çokluğu ile iptal etti.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan ortasında tartışmaya yol açan kararda, “Toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen sınırlama zarurî bir toplumsal muhtaçlığı karşılamadığından demokratik toplum tertibinin gereklerine uygun bir sınırlama olarak değerlendirilmez” denildi. Soma maden faciasının akabinde yaşanan protesto şovlarıyla ilgili olarak Manisa Valiliği’nin getirdiği yasağın desteği olduğu için kelam konusu unsurun iptali talep edilmişti. Karşı oy kullanan üyelerden üçünün, şov yürüyüşü düzenleyen bireylerin taleplerini toplumsal medyadan da duyurabileceğini savunmaları dikkat çekti.
Soma Maden Faciasının akabinde madenlerde alınmayan tedbirleri ve maden şirketini protesto etmek isteyen personeller Ankara’ya yürümek istemiş lakin Manisa Valiliği’nin, maddedeki “şehirlerarası karayollarında şov yürüyüşü düzenlenemeyeceği” düzenlemesine dayanarak göstererek yasak getirmesi üzerine kolluk kuvvetleri yürüyüşü engellemişti.
YÖNETİM MAHKEMESİ İPTAL İÇİN BAŞVURDU
Yasak kararının kaldırılması için çalışanların bağlı olduğu Bağımsız Maden-İş Sendikası’nın açtığı davada mahkemenin, kelam konusu yasa hususunun Anayasa’ya muhalif olduğu gerekçesiyle AYM’ye başvurmasını talep etmişti. Manisa 1. Yönetim Mahkemesi de Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu’nun 21’inci Maddesi’ndeki “şehirlerarası karayollarında şov yürüyüşleri düzenlenemez” kararının Anayasa’nın 3 başka unsuruna muhalif olduğu gerekçesiyle iptal edilmesi istemiyle AYM’ye başvurdu.
AYM ÜYELERİNDE OYLAR EŞİT DAĞILDI
Müracaatın birinci incelemesini Şubat ayında yapan AYM, 10 Eylül 2020 tarihinde yaptığı toplantıda bu yasa unsurunu oy çokluğuyla iptal etti. 16 üyenin katıldığı toplantıda istemin kabulü ve iptalini isteyen üyelerin sayısı eşit dağıldı. 8’er kişi müracaatın kabülünü ve reddini istediği için AYM Yasası gereği, oyların eşit olduğu bu durumda AYM liderinin görüşü doğrultusunda iptal kararı verildi.
İPTAL MÜNASEBETİ: DEMOKRATİK TOPLUMA UYGUN DEĞİL
AYM, kararının münasebetinde, ‘trafiğin aksamasının gündelik ömrü çok ve katlanılamaz derece zorlaştırılmaması için’ toplantı ve şov yürüyüşü hakkının anayasal prensip ve kurallara uygun davranılması kuralıyla sınırlandırılabileceğini” kaydedildi. AYM iptal kararı münasebeti şöyle:
“İtiraz konusu kuralda ise zorlaştırmanın boyutuna yönelik rastgele bir düzenleme öngörülmeksizin şehirlerarası karayollarında şov yürüyüşünün düzenlenmesi kategorik olarak yasaklanmaktadır. Bu prestijle toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen sınırlama mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılamadığından demokratik toplum tertibinin gereklerine uygun bir sınırlama olarak kıymetlendirilmez.”
“TRAFİĞE MUTLAK ÜSTÜNLÜK TANINIYOR”
AYM Başkanvekili Kadir Özkaya da iptal kararına katılma münasebetini şu biçimde açıkladı:
“Gösteri yürüyüşünün yapılacağı güzergahın belirlenmesinde trafik nizamının etkilenip etkilenmediği hususu göz önünde bulundurulabilecek bir öge niteliğini haiz ise de bundan hareketle üstte belirtilen konular bağlamında demokratik toplum nizamı bakımından gerekliliği ortaya konulmaksızın, şov yürüyüşü düzenleme hakkına göre trafik sisteminin aksamamasına mutlak bir üstünlük tanınmasının, demokratik toplum sisteminin gerekleriyle bağdaşmadığı sonucuna varılmaktadır.”
“MUTLAK HAK ÜZERE DEĞERLENDİRİLYOR”
Kararda karşı oy kullanan üyeler Serdar Özgüldür ve Burhan Üstün, şehirlerarası yoldaki şov yürüyüşünün can ve mal güvenliğini tehlikeye atacağını söz ederek, “Kişilerin diledikleri yerde şov yürüyüşü düzenlemeleri gerektiği formunda bir sonuca ulaşılması, Anayasal düzenlemelerle uyumlu değildir” dediler. Özgüldür ve Üstün, şov yürüyüşü hakkının ‘adeta mutlak bir hak üzere değerlendirildiğine’ de dikkat çekti.
‘SOSYAL MEDYAYI KULLANIN’
Karşı oy kullanan üyeler Muammer Topal, Rıdvan Güleç, Basri Bağcı ise karşı oy münasebetlerine ortak yazdılar. Karşıoy münasebetinde, öbür yolların şov yürüyüşlerine kapalı olmaması nedeniyle yalnızca şehirlerarası yolların kapatılmasının ‘makul olmadığını argüman etmenin mümkün olmadığı’ görüşünü bildirdi. Üyeler Recai Akyel, Yıldız Seferinoğlu ve Selahaddin Menteş ise karşı oy münasebetinde ‘şehirlerarası yolda toplantı yürüyüşü düzenlemenin yasaklanmasının’ toplantı ve şov yürüyüşü hakkına ziyan vermeyeceğini kaydederek, hakkı kullanan bireylerin teknolojinin getirdiği imkanlardan yararlanabileceğini belirttiler. Üç üye münasebetinde, şahısların duyurmak istediği taleplere ait “Geldiğimiz bilişim ve teknoloji seviyesinde, toplumsal medya, mahallî, bölgesel, ulusal hatta global medya haber casusları duyurmaktadır” diyerek toplumsal medyanın kıymetinin de altını çizdiler.
SOYLU İLE AYM LİDERİ ORTASINDA TARTIŞMAYA NEDEN OLDU
AYM Lideri Zühtü Arslan ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ortasında da şehirlerarası yol tartışması çıkmıştı. Somalı madencilerin örgütlendiği Bağımsız Maden-İş Sendikası Manisa 1. Yönetim Mahkemesi’ne başvurmuştu. Mahkeme kelam konusu “şehirlerarası kara yollarında şov yürüyüşleri düzenlenemez” kararını AYM’ye taşımıştı.
AYM’nin bu kararının gündeme düşmesinin akabinde İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile AYM Lideri Zühtü Arslan ortasında tartışma çıkmıştı. Soylu, AYM’nin iptal kararını eleştirerek AYM Lideri Arslan’a “Madem özgür bir ülkeyiz, ana caddelerde, sokaklarda özgürce yürüyüş hakkının ortadan kaldırılmasını onayladınız. Polis muhafazası almana gerek yok. Bisikletinle işe git gel bakalım. Anayasa Mahkemesi Lideri’ne söylüyorum kendi otomobilimle tek başına gitmeye ben varım. Sen var mısın?” diye reaksiyon göstermişti.
Zühtü Arslan ise Bakan Soylu’ya isim vermeden “Kararlara yönelik kimi tenkitlerden görüyoruz ki kararlarımız okunmadan, bazen de okunduğu halde gereğince anlaşılmadan eleştirilmektedir. Sağlıklı bir tenkit, okumayı ve okunanı gerçek anlamayı gerektirmektedir” cevabını vermişti.
“BARIŞÇIL YÜRÜYÜŞLERE GETİRİLEN BÜTÜN MANİLER ANAYASA’YA AYKIRI”
‘Çoklu baro düzenlemesi’ne karşı çıkan baroları yürüyüşü de Ankara girişine, şehirlerarası yolda, 300 metre kala kent girişinde engellenmişti. AYM’nin kararını ANKA’ya kıymetlendiren İzmir Baro Lideri Özkan Yücel, toplantı ve şov yürüyüşünün engellenmesinin tek münasebetinin şiddet içermesi ve şiddete yöneltmesi olabileceğini vurgulayarak, “Barışçıl emelli yapılan toplantı ve şov yürüyüşüne getirilen bütün mahzurlar Anayasa’ya terstir. Kanunun değil uygulamanı düzeltilmesi lazım. Bunun daha özgür bir ülke için bir adım olmasını diliyorum” dedi.
Cumhuriyet
