Getty Images
80 vilayet barosu ve Türkiye Barolar Birliği’nin karşı çıktığı “çoklu baro” teklifi, 4 gün, 52 saat süren görüşme maratonunun akabinde TBMM Adalet Komitesi’nde hiçbir değişiklik yapılmadan kabul edildi.
AKP’nin Perşembe günü TBMM Umum Konseyi’ne getirmeyi planladığı yasa teklifini, CHP ise çoklu baro öngören düzenlemelerden vazgeçilmediği taktirde, Anayasa Duruşması’na götürmeyi planlıyor.
AKP ve MHP’nin imzasıyla TBMM’ye sunulan Avukatlık Maddesi’nde değişiklik yapan yasa teklifi ile üye sayısı 5 bini geçen İstanbul, Ankara ve İzmir’de birden fazla baro kurulmasının yolunu açan yasa teklifinin TBMM Adalet Encümeni’nde iktidar ile muhalefet arasında sert tartışmalara yol açarken, görüşmelere alınmayan baro liderleri da TBMM kampüsü önünde sabahlayarak günlerce oturma hareketi yaptı.
Perşembe günü saat 16.00’da başlayan ve 4 gün boyunca sabah saatlerine kadar süren görüşmeler yekunda 52 saat sürdü. Mükerrer konuşanlarla birlikte 296 konuşmacıya laf verilirken, 1255 sahife tutanak tutuldu.
Teklif ne getiriyor?
AKP ve MHP milletvekillerinin imzasıyla hazırlanan yasa teklifi 28 husustan oluşuyor ve encümende da rastgele bir değişiklik yapılmadı.
Yasa teklifinin can alıcı ve itiraza neden olan unsurlarını ise üç büyük vilayette “çoklu baro” kurulması ve bu üç vilayet barosunun Türkiye Barolar Birliği’ndeki (TBB) delege yükünü düşürmeye yönelik düzenlemeler oluşturuyor.
Yasa teklifi motamot yasalaşırsa, avukat sayısı 5 binden fazla olan bölgelerde en az 2 bin avukatın imzasıyla yeni bir baro kurulabilecek.
Buna nazaran hala üye sayısı 5 binin üzerinde olan Ankara, İstanbul ve İzmir’de birden çok baro kurulabilecek. Teklife nazaran her baro, TBB Umumi Konseyinde, baro lideri ile sabit üç delege ve her 5 bin avukat için ek bir delegeyle temsil edilecek. Böylelikle 3 büyük bölgedeki baroların TBB seçimlerindeki tesiri azaltılmış olacak.
Mevcut Avukatlık Kanunu’na nazaran TBB Umumî Heyeti için her baro ikişer delege belirliyor. Avukat sayısı yüzden fazla olan barolar, yüzden sonraki her 300 üye için başkaca birer delege seçiyor.
TBB’nin 477 delegesinden 138’i İstanbul, 53’ü Ankara, 30’u İzmir Barosu seçimlerinde belirleniyor. Teklif motamot yasalaşırsa İstanbul’un delege sayısının 14, Ankara’nın 7, İzmir’inse 5’e düşeceği hesaplanıyor.
Barolar görüşmeler boyunca ne yaptı?
Yasa teklifinin gündeme gelmesinin akabinde, aralarında seçtikleri temsilciler aracılığıyla TBMM’deki siyasi partiler, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ve Kamu Denetçiliği Kurumu Yöneticisi Erdem Malkoç’u ziyaret eden baro liderleri, “çoklu baro” teklifinin baroları siyasallaştıracağı ve bölünmeye yol açacağı gerekçesiyle, geri çekilmesini istedi.
Yapılan müzakereler sonucunda baro yöneticilerinin Anıtkabir ziyaretine müsaade verilirken, Ankara Valiliği TBMM Adalet Encümeni’nde teklifin başlaması öncesinde “pandemi önlemleri” kapsamında yürüyüş ve miting yasağı getirildi.
Baro yöneticileri Meclis önüne gelerek Adalet Encümeni’ndeki görüşmelere katılmak istediler, lakin bu teklifleri iktidar tarafından kabul görmeyince, Meclis önünde günlerce sabahlayarak oturma hareketi yaptılar
Hukukçu vekillere cüppe, düğme ve dikiş seti
Meclis önünde bekleyen baro liderleri ve avukatları devir vakit muhalefet milletvekilleri ziyaret ederek destek verirken, Çankaya Belediyesi’de parkta sabahlayan baro liderlerine bank gönderdi. Güvenlik güçleri bankların parka sokulmasını engelleyince CHP milletvekilleri bankları taşıdı.
Meclis’e alınmayan baro liderleri değişik aksiyonlara de imza attılar. Baro liderleri, parlamentodaki hukukçu milletvekillerine “cübbe, düğme ve dikiş seti” gönderdiler. Aydın Barosu Lideri Gökhan Bozkurt, çoklu barodan vazgeçilmesi davetinden iktidarı vazgeçiremediklerini belirterek, Adalet Komitesi’nin hukukçu milletvekillerine “meslek yeminini” anımsatmak için bu seti gönderdiklerini söyledi:
“Biz cübbemize düğme dikilmesine müsaade vermedik. Adalet Komitesi’ndeki meslektaşlarımıza yeminlerini hatırlayıp cübbe ve düğme gönderdik. Ya cübbelerinize düğme dikin ya da düğmeyi çöpe atıp bu süreçten vazgeçin.”
CHP’liler encümene taşıdı
Bu hareket, komitedeki görüşmelere de yansıdı. CHP milletvekilleri, Yarkurul Başkanvekili Yılmaz Tunç ile AKP ve MHP milletvekillerine, baro liderlerinin ilettiği cübbenin yanında düğme, iğne ve iplikten oluşan dikiş seti verdi. Tunç, “Hiç kimse o cübbeye düğme dikemez” diye reaksiyon gösterince, CHP’liler, Siz dikiyorsunuz” cevabı verdi.
Baroların, hareketlerini bundan sonra vilayetlerinde de sürdürmeleri bekleniyor.
Encümende neler yaşandı?
TBMM Adalet Encümeni’ndeki görüşmeler koronavirüs salgını nedeniyle içtima salonunda “sosyal mesafe” ve hijyen koşullarının nasıl sağlanacağı tartışmasıyla başladı. Mahsusen muhalefet partilerinden çok sayıda milletvekili görüşmelerde kelam almak istediği için ağır kalabalık oldu.
Meclis’in en geniş yarkurul salonu olan TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’ne alınan içtimada toplumsal uzaklık sorunu nedeniyle görüşmelere bir mühlet ara verildi, daha sonra gerekli koşullar sağlanarak görüşmelere devam edildi.
Başta CHP olmak üzere muhalefet milletvekilleri teklif üzerinde konuşarak engelleme taktiği izlerken, buna rağmen AKP ve MHP’liler hudutlu kelam alarak görüşmelerin uzamasını engellemek istedi.
Muhalefet milletvekilleri çoklu baro sisteminin baroları böleceği ve siyasallaştıracağı eleştirisini yöneltirken, baro yöneticilerinin görüşmelere çağırılmaması da tenkit konusu oldu. İktidar partisi temsilcileri ise teklif yarkurula gelmeden evvel baroların temsilcileri ile görüştükleri, lakin 3 büyük ilin barosunun kendileri ile görüşmeye gelmemesini eleştirdi.
‘Virgülünde dahi değişiklik yapılmadı’
Muhalefet ve baroların ağır tenkidine rağmen teklifte hiçbir değişikliğe gidilmedi.
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, teklifin “virgülünde dahi değişiklik yapılmadığını” belirterek, iktidarı kibirle hareket etmekle suçladı. Yavuzyılmaz, “Virgülünde dahi değişiklik yapmamak, halkın gözünde kibrin içine atar. Şu bir gerçek ki, Türkiye’de ekonomik buhrana barolar neden olmuyor, maske skandalının sebebi de barolar değil, FETÖ ile el ele yürüyen de barolar değil, 15 Temmuz’u da barolar yapmadı, 15 Temmuz için toplanan paraları da barolar yemedi, tank palet fabrikasını da barolar peşkeş çekmedi” görüşünü lisana getirdi.
AKP’li Turan: Mecburî bölünme yok
Çoklu baronun, baroları böleceği ve siyasallaştıracağı tenkitlerine cevap veren AKP Küme Başkanvekili Bülent Turan, ise bu görüşlere karşı çıktı. Barolarla ilgili “zorunlu bölünme” diye bir şey olmadığını belirten Turan, şu görüşleri lisana getirdi:
“İlgili barolar ve barolar birliği ile görüştük. Birbirimizi anlamaya çalışsak hepsinin yanıtı var. ‘İlk siz baro kuracaksınız’ denildi. Ben esasen bir baronun üyesiyim. Üç beş baro olduğunda ben oraya üye olduğunda baro siyasallaşıyor fakat ben şu an bir baroya üyeyim, o siyasallaşmıyor. Hasebiyle birebir söylemleri birebir ithamları yapmayın. Problem üzüm yemek ise birbirimizi anlayabiliriz. Bir kişisi uyuyorsa uyandırırsınız, ancak uyuyor numarası yapıyorsa anlatamazsınız.”
Turan’ın bu kelamlarına CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç ise “‘Zorunlu bölünme yok, ihtiyari bölünme var’ diyorsunuz. Tarihe geçtiniz. Barolara ‘bölünebilirsiniz, kendi bölünmenizi yapabilirsiniz’ dediniz. Bunun önünü açtınız. Teşvik ediyorsunuz” diye reaksiyon gösterdi.
‘FETÖ projesi’ eleştirisi
Muhalefet milletvekillerinin düzenlemeye yönelik bir öbür eleştirisi ise “FETÖ projesi” olduğu savıydı.
CHP Umum Lider Yardımcısı Veli Ağbaba, çoklu baronun “FETÖ’nün en büyük hayali” olduğunu belirterek, ” Dün FETÖ’nün buyruğuyla bıyık kesenlerin bir buyruğuyla de bıyık bırakanların imzası var.
Lütfen FETÖ girişimine hayır deyin. 15 Temmuz darbesinin yolu 12 Eylül darbesiyle açıldı. Sizleri aklınızla hareket etmeye davet ediyoruz” daveti yaptı.
UYGUN Parti İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ ise düzenlemeyle adaletin “politikleşeceğini” savunarak, “Kamu hükmî kişiliğini bölüyorsunuz. Önümüzdeki süreçte hangi kamusal yerin bölüneceği tartışmasını başlatıyorsunuz. Muhalefet tarafından uyarıldınız, tek doğruyu tek sizin bildiğiniz istikametinde hareket ettiniz. FETÖ konusunda ısrarla uyarılmasına karşın işbirliğine devam ettiniz Cumhuriyetin felsefesine aykırı nizam bir düzenleme yapmak üzeresiniz. Birinci fırsatta Türk Milleti önünde yemin ediyoruz, bu hatayı düzelteceğiz” dedi.
Muhalefet milletvekilleri baro yöneticilerinin Meclis’e alınmamasına da reaksiyon gösterdi. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, baro yöneticilerinin 4 gündür Meclis önünde bekletildiğine dikkat çekerek şu görüşleri lisana getirdi:
“Baro liderlerinin dört gündür Meclis’e alınmıyor olmasını tarih affetmeyecektir. Baro yöneticilerimiz neden konuşamıyor? Tarım Komitesi’nde Avcılık Derneği çağırıldı. Yalnızca bu bile devletin demokrasi ve hukuk devletinden uzaklaştığımızı göstermekte. Siz burada baroları bölüyorsunuz. Savunmayı da yürütmeyi de hukuk güvenliğini de tehlikeye düşürecek.”
Teklif Perşembe günü Umumî Kurul’da
AKP ve MHP; son anda bir değişiklik olmazsa yasa teklifini TBMM Umumi Konseyi’ne getirmeyi planlıyor. AKP, teklifin “temel yasa” kapsamında görüşülmesi planlandığı için görüşmelerin komite kadar uzun sürmeyeceğini düşünüyor.
“Temel yasa” kapsamında görüşülen tekliflerin tek tek hususları üzerinde kelam alınamıyor. Milletvekilleri en az iki kısımdan oluşan temel yasanın umumisi ve kısımları ile varsa önergeleri üzerinde kelam alabiliyor.
CHP AYM’ye götürecek
CHP ise düzenlemenin motamot kabul edilmesi halinde, düzenlemenin Anayasa’ya karşıt olduğu gerekçesiyle Anayasa Duruşması’na başvurmayı planlıyor. CHP sözcüleri, çıkacak yasanın Resmi Gazete’de yayımlanmasının acilen akabinde AYM’ye iptal başvurusu yapacaklarını belirtiyorlar.
Cumhuriyet
