AKP iktidarının son yıllarda ticari ve siyasi bağlarda yakınlaşıp “kardeş ülke” ilan ettiği Katar, son olarak geçtiğimiz günlerde Türkiye ile 10 farklı mutabakata daha imza attı. Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani, “Kardeşim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile başarılı bir görüşme tipi gerçekleştirdim” diyerek tamamladığı “Yüksek Stratejik Komite” toplantısından 10 muahede ile ayrıldı.
26 Kasım’da Ankara’da gerçekleşen toplantı, 2014 yılında tesis edilen “Yüksek Stratejik Komite (YSK) mekanizması”nın altıncı görüşmesiydi.
Birincisi 2015’te Doha’da gerçekleşen yıllık toplantılar serisinin ikincisi, 2016’da Trabzon’da, üçüncüsü 2017’de Doha’da, dördüncüsü 2018’de İstanbul’da ve beşincisi 2019’da yeniden Doha’da düzenlenmişti.
Borsa İstanbul’un yüzde 10’unun, İstinye Park ve Antalya Liman İşletmeleri’nin Katar’a devredilmesi, iki ülke ortasında su idaresi alanında işbirliği, Katar’ın İstanbul Haliç Altın Boynuz Projesi’ne yapacağı potansiyel yatırım üzere 10 farklı mutabakatın imzalanması, yıllardır bu ülke ile devam eden gibisi satışları yine gündeme taşıdı.
Dışişleri Bakanlığı’nın “köklü dostluk ve kardeşlik bağlarımızın bulunduğu” ülke olarak tanımladığı Katar ile mevcut durumda 1,4 milyar dolar düzeyinde olan ticaret hacmi için konulan maksatlar öncelikle 3 milyar dolar, daha sonra ise 5 milyar dolar.
Independent Türkçe’den Gökçen Tuncer, iki ülke ortasında yapılan silah, inşaat, demir-çelik, besin mutabakatlarının yanı sıra Türkiye’nin, dünyanın en büyük üçüncü doğalgaz rezervlerine sahip ülkesi Katar’a yaptığı dönem ve satış süreçlerinin geçmişini derledi.
MEMORİAL’IN YÜZDE 20’Sİ, ENGLİSH HOME’UN YÜZDE 40’I
Dokumadan sıhhate ve besin perakendesine kadar pek çok farklı alanda yatırımı olan Turgut Aydın Holding’in sahibi, Trabzonlu iş insanı Turgut Aydın, 1996’da Memorial Hastaneleri’nin kurucu ortakları ortasındaydı.
Tüm payları Aydın ailesi tarafından 2006’da satın alınan Memorial Sıhhat Kümesi’nin yüzde 40 payı Ağustos 2010’da İngiliz özel yatırım fonu Argus Capital ve Katar Yatırım Bankası’na (Qatar First Investment Bank) devredildi.
Hastanelerin pay dağılımı yüzde 60 Aydın ailesi, yüzde 20 Katar Yatırım Bankası, yüzde 20 de Argus Capital olarak şekillendi.
Satış sonrası bir açıklama yapan Turgut Aydın Holding İdare Heyeti Lider Vekili Yaşar Aydın, satış sonrası yaptığı açıklamada elde edilecek kaynağın Aydın ailesine ilişkin başta A101 indirim mağazaları ile mesken dokuması perakende zinciri English Home’da olmak üzere yeni yatırımlarında kullanılacağını söylemişti.
Şimdi üç mağazası varken 2008’de Aydın ailesi tarafından satın alınan mesken dokumacılığı zinciri English Home’un yüzde 40’ı da 2012 yılında Katar Yatırım Bankası’na satıldı. Turgut Aydın Kümesi, yüzde 60 oranla English Home’un çoğunluk hissedarı ve 200’den fazla mağazaya ulaşılmış durumda.
Turgut Aydın Holding, yaklaşık 3 bin marketi bulunun A101 şirketindeki hissesini 2014 yılında yüzde 78’e yükseltti.
“ABANK’I ÇOK GÜZEL BİR YERE VERDİK, İÇİMİZ RAHAT”
1992 yılında kurulan Alternatif Bank’ı (ABank) 1996’da bünyesine katan Anadolu Kümesi, tarihler 2013’ü gösterdiğinde Katar’ın birinci özel bankası The Commercial Bank (P.S.Q.C) ile bir muahede imzaladı.
Mutabakatla Alternatif Bank’ın yüzde 75’i The Commercial Bank’a satıldı. Üç yıllık iştirakin akabinde 2016 yılı sonunda The Commercial Bank, ABank’ın yüzde 100’üne sahip oldu.
Anadolu Holding İdare Şurası Lideri Tuncay Özilhan, 2013’teki yaptığı satış sonrasında “Bizim için hüzünlenecek bir durum yok. Bir defa karar verdiniz mi, hüzün olmuyor. Bizde çocuk çok. Ayrıyeten bankayı çok iyi bir yere verdik. İçimiz rahat, Katar Commercial Bank, çok büyük ve güçlü bir kuruluş. Türkiye’de bilhassa büyük projeleri finanse etmek istiyorlar. Bu nedenle de Türkiye pazarına girmekte çok kararlıydılar” demişti.
Fiyat konusunda çetin bir pazarlık yapmalarına gerek kalmadığını söyleyen Özilhan, “Bize fiyat konusunda ‘3-5 sayının ehemmiyeti yok. Biz Türkiye’ye girmeyi çok istiyoruz, yardımcı olun. Siz de bankada kalın, Türkiye’yi siz daha iyi tanıyorsunuz’ dediler. Biz de kabul ettik. Ben bankanın idare konseyi lideri olarak faaliyet göstermeye devam edeceğim” demişti.
2013’teki satış için yaklaşık 460 milyon dolar ödeyen The Commercial Bank’ın üç yıl sonra yaptığı ödeme ise yaklaşık 225 milyon dolardı.
BMC’NİN İHALEYLE ETHEM SANCAK’A GEÇMESİ
Bugün Türkiye’nin en büyük ticari ve askeri araç üreticileri ortasında yer alan BMC, 1964 yılında İzmir’de İngiliz British Motors Corporations (BMC) lisansı altında kamyon, kamyonet, minibüs, traktör ve motor üremek üzere kurulmuştu.
Tüm payları 1989’da Çukurova Holding ve Mehmet Emin Karamehmet tarafından satın alınan BMC, Türkiye’nin birinci dizel motorunu, fikri ve sınai mülkiyeti bir Türk firmasına ilişkin birinci kamyon ve hafif ticari aracı, “Kirpi” ve “Amazon” isimli zırhlı araçları üreten kurum oldu.
2013 yılına gelindiğinde ise Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), Çukurova Kümesi’nden olan alacaklarını tahsil etmek emeliyle el koyduğu Akşam Gazetesi, Digitürk, Show TV üzere şirketler ortasında BMC de vardı.
Bir mühlet TMSF’nin elinde varlığını sürdüren BMC, Mayıs 2014’te yapılan ihaleyle Ethem Sancak’ın şirketi ES Mali Yatırım ve Danışmanlık’a satıldı.
O periyot Star ve Akşam gazetelerinin de işvereni olan Sancak, BMC için 751 milyon lira ödediğinde şirketin yalnızca yeri bile 1,5 milyar lira ediyordu. Başlangıçta BMC’nin satışı için belirlenen muhammen bedel 935 milyon liraydı.
KATAR’IN BMC’YE İHALESİZ ORTAK OLMASI
Katar’ın BMC’ye ortak olması ise ihale yoluyla değil, ES Mali Yatırım ve Danışmanlık’a ortak olmasıyla gerçekleşti.
Çünkü o devir, BMC üzere büyük bir bölümün değerli bir modülünü yönetmek isteyen Ethem Sancak yerli ve yabancı ortak arayışına girmişti.
Haziran 2014’te ES Mali Yatırım ve Danışmanlık’ın sermayesinin yüzde 191 artırılarak 300 milyon liraya çıkarılmasına Katar Silahlı Kuvvetleri Sanayi Komitesi yaklaşık 150 milyon lira ile iştirak etmişti. Böylece Katar’ın ES Mali Yatırımdaki ve BMC’deki hissesi yüzde 49 olmuştu.
“GÜNEYSU’DAKİ HERKES BİRBİRİNİN AKRABASI NE OLMUŞ YANİ?”
Ağustos 2014’te Rekabet Kurumu’ndan yapılan açıklamada ise Ethem Sancak’ın, ES Mali Yatırım içindeki yüzde 50 oranınındaki payının bir kısmının Talip Öztürk ve Ahmet Öztürk’e devredileceği duyurulmuştu.
Ethem Sancak’ın daha sonra yaptığı açıklamasına nazaran Talip Öztürk, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önerdiği bir isimdi.
Metro Turizm’in başındaki isim, Rize Güneysulu Talip Öztürk’ün Erdoğan’ın akrabası olduğu tarafındaki yorumlara Sancak, “Güneysu’daki herkes birbirinin akrabası ne olmuş yani” cevabını vermişti.
“HER ŞEYİ SATIP BMC’Yİ SIRTLANDIM: BU BİR ÜLKE GÖREVİYDİ”
Nisan 2018’de yaptığı bir açıklamada BMC’yi almadan evvel Doğu Avrupa ve Asya pazarında sıhhat bölümünde pazarın en büyük aktörü olduğunu lakin “milli dava” uğruna hepsini tasfiye ettiğini söyleyen Sancak şöyle konuşmuştu:
5 milyar dolar ciro ve 11 bin çalışanla yedi ülkede ilaç dağıtımı yapıyordum. Bunun yanı sıra tekrar özel hastanecilikte bir dünya markasına dönüşen Medical Park’ın kurucusu ve sahibiydim. Onu da sattım. Bir kısmını biz geniş bir aileyiz, kardeşlerime bıraktım. Onlarla da işlerimi ayırdım. Zira onlar kendilerince bu türlü bir maceraya hazır değildi. Fakat bu bir ülke misyonuydu. Bunu benim yapmam lazımdı ve çok şükür BMC’yi sırtlandım.
“Katar buyruğu de cumhurbaşkanımızın da isteği ve talebi doğrultusunda BMC’nin yüzde 49’unu aldı” diyen Sancak, “Milli kalabilmek için yüzde 51’i kimseye veremezdim” tabirini kullanmıştı.
“ALLAH DA GANİ GANİ PARA VERMİŞ KATAR’A. BUYRUK DE SİZİ KIRMAZ”
Tıpkı yılın aralık ayında gerçekleşen Birinci Türk Savunma Sanayii Tepesi’nde de konuşan Ethem Sancak BMC’nin satış sürecini şöyle anlatmıştı:
“Liderimiz bana, “Ne yaparız?” dedi. Sizin büyük ferasetinizle Arapların onurlu bir kısmını kendine getirttiniz. Katar’la neredeyse tek millet iki devlet haline geldik. Allah da gani gani para vermiş Katar’a. Buyruk de sizi kırmaz. Katar devletini ve silahlı kuvvetlerini bana ortak ederseniz bu işin altından kalkarız.
Sağ olsun sayın Emir’i aradı o da kırmadı. BMC’nin yüzde 50 eksi birini Katar ordusuna sattım. Tek başına yapmak istemiyordum. Benim üzere meczup bir Laz ortak da önerdi bana Sayın Cumhurbaşkanım. Onu da yanıma aldım; Talip Öztürk, eşit bölüştük.”
BEYMEN KATAR’DA, ALTINYILDIZ BOYNER’DE KALDI
Hazır giyim bölümüne 1969’da Beymen markasıyla adım atan, 1971’de birinci Beymen mağazasını, 1981’de “Çarşı” mağazasını açarak faaliyete başlayan Boyner Holding, 2013’te YKM’nin paylarını alarak kesimdeki pozisyonunu güçlendirmişti.
Boyner Holding ve Katarlı Mayhoola fonunun finansal iştirakleri Mayıs 2015’te başladı. O devir Mayhoola, Boyner Kümesi’nin yüzde 30,7 payını 885 milyon liraya satın almıştı. Akabinde 2017’de yüzde 12’lik pay daha 173 milyon dolara Mayhoola For Investments Opc şirketine devredildi.
2019’a gelindiğinde ise iki şirket, Boyner Perakende ve Dokuma Yatırımları A.Ş.’nin şirket portföyünü paylaşarak iştiraklerini sonlandırdı.
Buna nazaran Türkiye’de lüks moda perakendeciliğini başlatan Beymen ile Network ve Divarese’in çatı şirketi AY Marka’nın yüzde 97’si Mayhoola’da kaldı.
Boyner Küme ise yola, Boyner Büyük Mağazacılık, Altınyıldız Dokumacılık, e-ticaret şirketi Morhipo, online ödeme sistemi Hopi ile devam etti.
EVVEL DENİZBANK’A TALİP OLDU, DAHA SONRA FİNANSBANK’I ALDI
2015’te Katar’a gerçekleşen bir büyük satış da Finansbank’tı.
Fiba Holding İdare Heyeti Lideri Hüsnü Özyeğin’in 1987’de kurduğu Finansbank, 2005’te National Bank Of Greece’e (NBG) satılmıştı.
Bu satıştan tam 10 yıl sonra, Aralık 2015’te NBG’nin Finansbank’taki yüzde 99,81’lik hissenin tamamı 2,7 milyar euroya Qatar National Bank’a (QNB) satışı konusunda anlaşıldı. Düzenleyici kurumlardan onay alınmasının akabinde satın alma süreci, Haziran 2016’da tamamlandı.
1964’te kurulan ve 2014’te Ortadoğu ve Afrika’nın en büyük ikinci bankası pozisyonuna yükselen QNB, bir periyot Denizbank’a da talip olmuştu.
Mevcut durumda yüzde 99,88’i Qatar National Bank’a ilişkin olan Finansbank’ın yüzde 0,12’lik hissesi da halka açık.
TÜRKİYE’NİN EN KIYMETLİ YALISI, KATAR EMİRİ’NİN KAYINPEDERİNE
2015’in bir öteki kıymetli gelişmesi ise Türkiye’nin en değerli yalısı iş insanı Abdülhadi Mana Ash Al-Hajri’ye satılmasıydı. Al-Hajri, Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani’nin kayınpederi.
Abdülhadi Mana Ash Al-Hajri, tıpkı vakitte dünyanın en kıymetli dördüncü meskeni olarak da bilinen Erbilgin Yalısı’nı 100 milyon euroya satın aldı.
ERBİLGİN YALISI, TÜRKİYE’NİN EN DEĞERLİ YALISI, DÜNYANIN EN DEĞERLİ DÖRDÜNCÜ MESKENİ
1880’lerde yaptırılan Şehzade Burhanettin Efendi Yalısı’nın birinci sahibi devrin ünlü sarraflarından Varki Vartaks’tı.
Vartaks ölünce 1887’de yalıyı Teşkilat-ı Genele Nazırı Ahmet Münir Paşa aldı.
1911 yılında İkinci Abdülhamid, yalıyı oğlu Burhanettin Efendi için almıştı.
Cumhuriyet’in kurulması ve Osmanlı hanedanının elindeki mülkleri kaybetmesiyle, yalının yeni sahibi Mısırlı Ahmet İhsan Beyefendi oldu.
Baraj, havalimanı, termik santral üzere büyük inşaat projeleri gerçekleştiren Erg İnşaat’ın sahibi olan Erbilgin Ailesi, yalıyı 1984’te satın almıştı.
2005’te satışa çıkarılan yalıya 10 yıl boyunca farklı teklifler yapılmış lakin hiçbir teklif uygun görülmemişti.
Bir periyot Katar Başkonsolosluğu’nun da talip olduğu yalının 64 odası ve 60 metrelik rıhtımı bulunuyor.
DİGİTÜRK: ÜÇ YIL TMSF’DE DAHA SONRA KATAR’DA
TMSF’nin 16 Mayıs 2013’te Çukurova Holding’e ilişkin 40 borçlu şirket ile beş gerçek bireye haciz bildiriminde bulunulduğunu açıklamasından yaklaşık 10 gün sonra Digitürk’ün çatı şirketi KREA İçerik Hizmetleri Ve Yapım A.Ş.’ye el konulmuştu.
Üç yıl boyunca TMSF denetiminde kalan Digitürk, Haziran 2016’da Katarlı iş insanı Nasser Al-Khelaifi’nin şirketi BeIN Sports’a satıldı.
O devir imza atılan satış kıymeti açıklanmamış lakin piyasada satışın, 1 milyar doların üzerinde bir sayıya gerçekleştiği söz edilmişti.
“TRABZON’A OTEL YAPMAK İÇİN HAZIRIZ”
Türkiye- Katar Yüksek Stratejik Komite’sinin 2016’daki adresi Trabzon’du. Trabzon’a iki uçak, 55 lüks VIP araç ve 100 kisilik heyetle gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’la birlikte helikopterle Rize’deki kış turizmi alanlarını havadan incelemişti.
Toplantının açılığında konuşan Erdoğan, Katar Emiri’nin karlı dağlara hayran kaldığını söylemiş, “Hele hele bugün helikopterle Trabzon’un üstünde dolaşırken, kar dolu dağları dolaşırken kendisi de hayran kaldı. ‘Niye burada kayak tesisleri yapmıyorsunuz’ diye de sordu. Temenni ederim ki onlara da kavuşuruz. Onun alt yapılarını da yapmalıyız tabi. Onun için oteller yapmaya da hazır olduklarının muştusunu de ayrıyeten verdiler” demişti.
ERGO PORTFÖY, İSLAMİ FİNANS KURULUŞUNA SATILDI
Ergo Portföy İdaresi A.Ş., 2000 yılında İsviçre Sigorta ve EVG Grupları’nın iştiraki ile İsviçre Portföy İdaresi A.Ş. ismiyle kurulmuştu.
2006 yılı sonunda Ergo International AG’nin İsviçre Sigorta Kümesini satın almasıyla Ergo bünyesine katılan şirketin, İslami finans kuruluşları ortasında yer alan Katarlı QInvest’e satılması ise 2016’da gerçekleşti.
Satın alım sonrasında Ergo Portföy’ün ismi Qinvest Portföy olarak değişti.
QInvest İcra Heyeti Lideri (CEO) Tamim Hamad Al-Kawari, o devir yaptığı açıklamada, “Bu bizim QInvest içindeki üç ana faaliyet kolundan biri olan Portföy İdaresi kısmımızın geliştirilmesine yönelik uzun vadeli stratejimiz doğrultusunda ve pozisyonumuzu önde gelen küresel İslami Yatırım Kuruluşu olarak müdafaa misyonumuzun değerli bir kilometre taşıdır” demişti.
BANVİT’E BREZİLYALI-KATARLI İŞVEREN
1968’de “Bandırma Vitaminli Yem Sanayi ve Ticaret A.Ş.” ismiyle, Bandırma’da yem üreticisi olarak faaliyete başlayan Banvit, ortadan geçen 56 yılda Türkiye’deki kanatlı et kesiminin başkanı oldu.
Banvit’in, yüzde 79,5 payının Brezilya ve Katar ortaklı TBQ Foods’a zamanı ise Mayıs 2017’de tamamlandı. TBQ Foods, Brezilyalı tavuk üretici BRF’nin yüzde 60, Katar Holding’in yüzde 40 hisse sahibi olacağı halde Ocak 2017’de kurulmuştu.
İnşaat, alt yapı ve mühendislik üzere alanlarda faaliyet gösteren Ankara merkezli şirket Ankas, Katarlı Hamad Bin Khalid tarafından Nisan 2017’de devralınmıştı.
BEĞENDİĞİ OTELİ BİR YIL SONRA ALDI
Katar Kraliyet Ailesi mensubu Pir Nasser Ahmed Ali Al-Sani, 2009’da mavi cinste görüp beğendiği 15’i suit 180 odalı Munamar Oteli, 7 Ocak 2010’da sahibi olduğu Al Maselah İnşaat ve Sanayi Turizm Ticaret Şirketi aracılığıyla 15 milyon dolara satın almıştı.
Bu yatırımdan beş yıl sonra Al-Sani, Munamar Otel’e 100 metre uzaklıktaki 28 odalı, 5 kat ve iki bloktan oluşan Kontes Beach Otel’i 7 milyon euroya satın aldı.
“MİLLİ” SORUN: TANK PALET FABRİKASININ 25 YILLIK İŞLETME HAKKI KATAR ORTAKLI BMC’YE
45 yıl boyunca ulusal deneyim ve bilgi birikimle zırhlı araç üreten Sakarya Tank Palet Fabrikası’nın 2019’da Katar ve Ethem Sancak ortaklı BMC’ye devredilmesi ise Türkiye-Katar mutabakatları ortasında en fazla reaksiyon çeken oldu.
O devir CHP kanadından, “Türkiye’nin savunma endüstrisini, yüzde 49,9 payı Katar ordusuna ilişkin olan bir şirkete 25 yıllığına teslim ediyorsunuz. Bu ne ulusaldır ne yerlidir” eleştirisi gelirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun bir özelleştirme değil “işletme hakkının devredilmesi” olduğunu söylemişti.
O periyot savunma sanayiine yakın kaynaklar, kararı “Geri dönülmez bir yanılgı zincirinin başlangıcı” olarak nitelemiş ve şu tabirleri kullanmışlardı:
“10 yıldır yalnızca prototipi için ALTAY tankına, ülkemizin kaynaklarından 1 milyar dolar üzerinde harcanırken, ALTAY tankını az bir yatırımla, 100 kadar yeni personel alımı yapılarak 6 ayda seri üretime geçilebilecekken, devletin elindeki tank üretme kapasitesi ve deneyimi olan tek fabrikamız, hiçbir tank ve OBÜS üretme yeteneği ve kapasitesi olmayan, adrese teslim olarak alacağı kesin olan Ethem Sancak ve Katar teşebbüsüne havale edilmesi kabul edilemez.”
KATAR EMİRİ’NİN ANNESİNİN KANAL İSTANBUL GÜZERGÂHINDA ARAZİ SATIN ALMASI
Katar Emiri’nin annesi Şeyha Moza’nın Başakşehir’de 100 bin lira sermayeli şirket kurup 1,5 ay kadar sonra Kanal İstanbul güzergahında 44 dönüm arazi satın aldığı argümanı da 2019’un son ayında gündeme oturmuştu.
O devir Sözcü’de yayımlanan habere nazaran Şeyha Moza, 8 Kasım 2018’de 100 bin lira sermaye ile Başakşehir’de Triple M Gayrimenkul Turizm Ticaret Anonim Şirketi’ni kurdu.
100 bin hisseye bölünen şirket paylarının yüzde 45,45’ini Şeyha Moza alırken, Eski Katar Başbakan Yardımcısı Abdullah bin Hamad el Attiyah’ın eşi Munira bint Nasır el Misnad yüzde 31,82’sini, Shanna Nasır el-Misned ise yüzde 22,73’ünü aldı.
Habere nazaran Arnavutköy ilçesi Baklalı Köyü’nde 136 ada 39 parselde bulunan taşınmazın periyot süreci 27 Aralık 2018’de gerçekleşti.
Mevzuyla ilgili açıklamayı Malezya’ya 20 Aralık’ta gerçekleştirdiği seyahat sırasında yapan Erdoğan, savları yalanlamamış ve “Kanal İstanbul’la ilgili bir kez çok yakışıksız olan şey şu; Katar Buyruğunun annesinin gelip buradan yer alması vesaire… Bunu söyleyen insanlara sormak lazım; ‘Devletten hangi dayanağı alarak bu türlü bir yeri almış?’ Bu dedikoduları duydum. Katar Buyruğunun annesinin ülkemizden gayrimenkul satın almasına mani yasal olarak rastgele bir şey kelam konusu mu?” demişti.
Cumhuriyet
