Kaslowski, çevrimiçi olarak gerçekleştirilen TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, daha evvel Asya yahut Afrika’da patlayan salgınlar üzere Covid-19’un da o bölgelerde hudutlu kalacağının düşünüldüğünü belirtti.
Salgının kaynağından hakikat bilgi akışının sağlanmamasının tahminen de önlenebilecek bir global felaketin önünü açtığını tabir eden Kaslowski, şunları kaydetti:
“Ülkelere, bireylere, ekonomilere büyük ziyan verdi. Gelir dağılımı uçurumu derinleşti. Eşitsizlik ve yoksullukta patlama yaşandı. Dışarıdan tedarikin riskleri su yüzüne çıktı. Tedarik zincirlerinin güvenliği çok büyük ehemmiyet kazandı. Yatırım faaliyetleri bu doğrultuda form almaya başladı. Yerli endüstrinin korunmasının değeri giderek daha fazla vurgulanır oldu. Dünya Ekonomik Forumu’nun Lideri Klaus Schwap, neo-liberal anlayışın bırakılması gerektiğini, artık farklı bir globalleşme modelinin gerektiğini yazdı. Pandemi deneyimi, iklim değişikliği meselesinin global ölçekte yaratacağı tesirin boyutunu, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde belirginleştirdi. Yılın sonlarına gerçek aşı çalışmalarından gelen haberler, tünelin sonunda bir ışık olduğu muştusunu verdi. Bilim ile bilim dışının anlaşılmaz halde bir büyük gayret içine girdiği günümüzde, bilim insanlığa katkısını bir defa daha gösterdi. Geliştirilecek aşıların, dünyadaki tüm insanların erişimine, dayanışma içinde, eş vakitte ulaştırılmasını diliyoruz ve bekliyoruz.”
Kaslowski, bu kadar kısa müddette bu türlü bir ilerlemenin kaydedilmesinin bilim dünyasındaki iş birliği ahlakı, karşılıklı inanç ve bilgi paylaşımına dayandığını belirterek, öncü şirketlerden BioNtech’in kurucularının Türk kökenli olmasının gurur vesilesi olduğunu, gerekli eğitim, özgür araştırma ortamı ve imkân sağlandığında nelerin başarılabileceğini gösterdiğini söyledi.
“DOĞRU VAKİTTE ARAÇ VE GÜZERGÂH DÜZELTMESİNE GİDİLMEDİ”
Simone Kaslowski, çabucak hemen tüm iktisatların, bu dramatik değişikliklere ve pandemi krizinin şoklarına hazırlıksız yakalandığına işaret ederek, “Dünyada olduğu üzere ülkemizde de iktisat biliminin gereklerinden sapma gösteren siyasetler, meselelerin derinleşmesine yol açtı. Büyümeyi gözeten bir yaklaşım benimsenirken, bunun idaresinde sıkıntılar yaşandı. Büyüme tercihi bir ölçüde gerekli sayılabilir. Lakin bu siyasetin izlenmesinde çıkan sıkıntılara uygun reaksiyon verilmemesi sonucu, tıkanıklıklar yaşandı. Yanlışsız vakitte araç ve güzergâh düzeltmesine gidilmemesi piyasalarda dengesizliklere, döviz rezervlerimizin erimesine yol açtı.” diye konuştu.
PANDEMİNİN VERDİĞİ ZİYAN VARSAYIM EDİLENDEN DAHA VAHİM
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın son devirdeki beyanlarından ise, pandeminin yaygınlığı ve toplumsal sıhhate verdiği zararın varsayım edilenden daha vahim olduğunun anlaşıldığını, yeni alınan önlemlerin, durumu tüm çıplaklığıyla göstermiş olduğunu aktaran Kaslowski, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İş dünyası olarak bir taraftan çalışanlarımızın sıhhatini ve istihdamı muhafazaya çalışırken, öteki taraftan harika etkilenen piyasa şartları ile uğraşa odaklandık. Tüm bu süreç boyunca ekonomik istikrar, piyasa işleyişi, pandeminin sektörel tesirleri ve dış ticaret gelişmeleri ile ilgili olarak özel dalın görüş ve tekliflerini karar alıcılar ile daima paylaştık. Üyelerimizin şirketlerinin, hangi kesimde olurlarsa olsunlar, bir taraftan krizi yönetmeye çalışırken, öbür taraftan da piyasa, iş yapma ve idare şekillerini sarsan bu değişim dalgasına uyma gayretinde olduklarını biliyorum.
Dünyada artan şirket ve devlet borçluluğu, yeni kaidelere ahenk açısından hepimizi zorluyor. Devletlerin piyasa düzeneklerini tahrip etmeden neler yapması gerektiği hususu ile yeni bir nakdî genişleme devrinin arifesinde olup olmadığımız tartışılıyor. Bu evrede, yeni iktisat idaresiyle yeni bir başlangıç yapma imkanı doğdu. Hakikaten birinci alınan önlemler piyasalarda çabucak bir rahatlamaya yol açtı.”
Yaşanılan tecrübelerden sonra iktisat idaresinde neye gereksinimin olduğunu şaşmaz bir muhakkak bildiklerini belirten Kaslowski, “Yalınlık, şeffaflık, öngörülebilirlik, kurumsallık, hesap verilebilirlik, karar vericilerle iktisadın aktörleri ortasında yapan ve süreklilik arz eden bir irtibat. Bu özelliklerin kısa vadeyi yönetirken, uzun vadede atılması gereken mecburî adımlara da bizi hazırlayacağına inanıyoruz.” dedi.
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VURGUSU
Kaslowski, yaşanılanlardan öğrenilen bir dersin daha olduğuna işaret ederek, “Ekonomi siyasetleri, piyasaların işleyişi, sermaye akışlarının istikameti elbette rasyonel yaklaşımlara, iyi idareye, konusuna hâkim teknokrat ve bürokratlara ihtiyaç duyuyor. Fakat bunlara ilaveten hukukun üstünlüğü, süratli ve adil halde çalışan emniyetli bir yargı sistemi olmadan, bu özellikler kalıcı ve sürdürülebilir büyümenin önünü açmaya, yatırım sermayesinin ülkeye akmasını tek başlarına sağlamaya yetmiyor.” diye konuştu.
Islahat maksatları ilan edildiğinde, hukuk ve yargı ıslahatının da bu gündemin içinde olduğunu duymalarının memnuniyet verici olduğunu vurgulayan Kaslowski, bu ıslahatların, toplumu her açıdan etkileyen genel bir hukuk ideolojisi ve yargı anlayışı çerçevesinde ele alınması, toplumsal katkı alacak halde formüle edilmesi gerektiğini lisana getirdi.
Kaslowski, koronavirüs öncesinde başlamış esaslı dönüşümlerin pandemi nedeniyle hızlandığı bir periyoda girildiğine dikkati çekerek, “Çin’in yükselişi, dünya gelirinin ve nüfusunun yüzde 30’unu oluşturan ülkelerin yeni imzaladıkları Bölgesel Kapsayıcı Ekonomik Paydaşlık mutabakatı, dünyanın en büyük hür ticaret bölgesini yarattı. Lider Trump’ın daha misyona gelir gelmez Obama devrinde imzalanan, yeniden devasa bir hür ticaret bölgesi yaratan Trans Pacific Partnership muahedesinden çekilmesinin yarattığı boşluğu Çin doldurdu. Bu mutabakatın kapsamı Trans Pacific Partnership’e nazaran epey mütevazı olsa da bu gelişmeye Çin’in yükselişinin bir simgesi diye de bakabiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
Dört yıllık bir düzensizlik ve müttefiklerle yaşanan problemli bir periyodun akabinde, ABD’nin yeni idaresinin bu durumda nasıl hareket edeceği sorusunun yanıtının gelecek yılın akışını değerli ölçüde belirleyeceğini tabir eden Kaslowski, şunları kaydetti:
“Başkan seçilen Biden’in birinci bakan tercihleri, iktisatta istihdam ve eşitsizlik problemlerini ciddiye alan, dış siyasette ise ABD’nin asıl gücünü oluşturan ittifak alakalarını onarmaya azmetmiş bir grubun vazifeye başladığını düşündürüyor. Bu takımın ittifak bağlarını onarırken gerek demokratik tavrı önceleyerek evvelki idareden farklılaşmak, gerekse de ABD’nin stratejik rakibi olarak belirlenen Çin ile ortasındaki siyasi ve ideolojik ayrımı vurgulamak maksadıyla insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü bahislerinde daha faal bir tavır benimsemesi bekleniyor.”
Kaslowski, Avrupa Birliği ve ABD’nin yeni idaresinin, yeşil iktisat programları uygulama iradesine sahip olduğunu belirterek, “Bu tercihin ticaret ve üretime tesiri derin olacaktır. Devletin de biz şirketler kadar bu gerçek karşısında gerekli adımları atması gerekecektir. Bunu gerçekleştirebilmek üzere biz özel dal olarak önlemlerimizi alırız, gerekeni de yapmaya çalışırız. Lakin öncelikle safların daha da sertleşeceği bir ortamda Türkiye’nin gerek stratejik gerekse ekonomik aidiyetlerini bir defa daha çıkarları doğrultusunda gözden geçirmesi de kaçınılmazdır.” yorumunu yaptı.
Avrupa Birliği ile bağlantılardaki olumsuz duruma işaret eden Kaslowski, karşılıklı suçlamalarla bir yere varılmayacağını kaydederken özgürlükçü demokratik bedelleri alenen çiğneyen Polonya ve Macaristan’ın bütçeden hisse alabilmelerinin de hukukun üstünlüğü kriterine uyumlarının denetlenmesi kaidesine bağlandığını hatırlattı.
“DİPLOMASİ LİSANININ DAHA BASKIN OLDUĞU BİR DIŞ SİYASETE DÖNMEK GEREK”
Kaslowski, kelam konusu iki ülkenin bunu veto ettiğini ancak gelecek hafta yapılacak dorukta bu vetoyu aşacak bir formülün bulunabileceğini de kelamlarına ekledi.
Dış siyasetin bir yandan güvenlik sağlarken başka yandan da refahı artırması gerektiğini belirten Kaslowski, bu bağlamda diplomasinin ve diplomatik lisanın daha baskın olduğu bir dış siyaset üslubuna dönmekte, her hususta olduğu üzere ülkeler ortası alakalarda de karşılıklı inanç ortamının yaratılmasında Türkiye açısından büyük fayda olacağına inandıklarını belirtti. ??????? Kaslowski, Doğu Akdeniz’de haklı olunan bahislerin anlaşılmasını da bu türlü bir yaklaşımın ziyadesiyle kolaylaştıracağını düşündüklerini söyledi.
“YENİ BİR TÜRKİYE HİKAYESİ…”
Kaslowski, yeni yıla sıkıntı şartlarda girileceğine kuşku olmadığını belirterek, “Daha evvel pek çok kriz yaşamış, bunları yönetmiş ve atlatmış bir ülkeyiz. Temel hak ve hürriyetler konusunda daha az güvenlikçi, daha fazla özgürlükçü bir çizgiye geldiğimiz taktirde, ülkemizin gücünü verimli ve yapan bir istikamete sevk edebileceğinden eminim.” dedi.
Geçen cumartesi günü vefatının 18. yıldönümünde anılan Prof. Dr. Bülent Tanör’ün 1997 yılında TÜSİAD için “demokratikleşme perspektifleri” raporunu hazırladığında da Türkiye’nin ağır bir krizden geçtiğini tabir eden Kaslowski, raporun 2000’li yıllarda AB mevzuatına ahenk çalışmalarında ve Türkiye’deki hak ve özgürlüklerin gündeme gelmesi çalışmalarında faydalanılan çok değerli bir rehber olduğunu söyledi.
Kaslowski, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Pandemi öncesinde iktisadi büyüme yaklaşımlarının radikal olarak değişim gösterdiği bir art plan varken ve yeni, adil ve sürdürülebilir bir global istikrar arayışı süratle sürerken, yeni bir Türkiye Hikayesi’ne gereksinim bizce çok açık. Fakat bu formda toplumdaki bölünmeleri, giderek artan karşılıklı itimatsızlığı aşabileceğimizi düşünüyorum. Pek çok çalışmada ve araştırmada bir toplumun kendisini ileriye taşıyabilmesi için en değerli ögelerden birisinin, hatta başlıcasının inanç olduğu ortaya çıkıyor. Bu sözcüğü, hem ortak bir mefkureye yönelecek olanların birbirine inanç duyması manasında hem de bu yeni öyküye katkıda bulunacak olanların kendilerine inanç duymaları manasında kullanıyorum.”
Kaslowski, inancı inşa etmeden kolektif gücün, insan kaynaklarının, tarihi birikimden kaynaklanan marifetlerin harekete geçirilemeyeceğini belirtti.
TÜSİAD’ın 50. yılı olan 2021’de kamuoyu ile paylaşmayı planladıkları çalışmadan birtakım ipuçlarını paylaşmak istediğini söz eden Kaslowski, şunları kaydetti:
“Göbeklitepe’den başlayan 12 binyıllık bir medeniyetler tarihine tanıklık etmiş bir coğrafyada yaşıyoruz. Bu coğrafya bir yandan uygarlıkların, dinlerin, geleneklerin harmanlandığı bir yer, başka yandan doğu ile batı ortasında hem ticaretin hem insan göçlerinin de geçiş yoluydu. Bugün de güç kaynaklarının, ticaretin ve maalesef yurtlarından sürülen insanların geçiş yolu. Ülkemiz bugün de doğu ile batı ortasında köprü olma potansiyeline sahiptir. Bu potansiyeli ülkemizin ve toplumun tüm bölümlerinin refahını yükseltmek için kullanmak hepimizin elinde.
Topraklarımızın yer üstü, yer altından çok daha güçlü ve bu zenginlik daha sürdürülebilir nitelikte. En çok bir jenerasyonu doyurabilecek yeraltı maden rezervlerinin en değerlisi bile, yüzlerce sene gelecek jenerasyonları besleyecek tarıma elverişli topraklardan daha değerli değil. Bizim yalnızca bugünü değil gelecek nesilleri da düşünme sorumluluğumuz var. Dünyadaki başarılı ülke örnekleri gösteriyor ki, kalkınmanın gerçekleşmesinde her basamakta iş birliklerinin büyük değeri var. İş dünyası ile üniversiteler, iş dünyası ile kamu kurumları, iş dünyasının kendi içerisinde tedarik zincirleri ve kümelenmeler iş birliklerinin önde gelen örnekleri. Teknolojiyi geliştirmek de insan yetkinliklerini yükseltmek de dünyada aşıyı geliştiren ülke örneklerinde olduğu üzere, fakat bu iş birlikleri ve bilim özgürlüğü ortamı sayesinde gerçekleşiyor.”
Kaslowski, iş birliklerinin en önemli şartının ise toplumda, iktisatta, siyasette inanç ortamını yaratmak olduğuna işaret ederek, “Kastettiğimiz, kurumlara, kurallara hukukun üstünlüğüne dayanan sürdürülebilir bir itimat ortamıdır. Yaptığımız ekonometrik çalışmalar, ülkelerin kalkınmasında en kıymetli üç ögesi hukukun üstünlüğü, insanların yetkinliği ve teknoloji olarak gösterdiğini, önde gelen öge ise hukukun üstünlüğüdür.” dedi.
“HİKAYEMİZİN DESTEĞİNİN BELLİ”
Cumhuriyetin 100. yılına yaklaşırken, kıssanın desteğinin aşikâr olduğunu vurgulayan Kaslowski, kelamlarını şöyle tamamladı:
“İnsan kaynaklarımıza, yer üstü tabiat kaynaklarımıza, çalışan nüfusun yüzde 74’üne iş ve aş imkanı sağlayan KOBİ’lerin büyüme potansiyeline, tüm alanlarda yaratıcı ve farklı olma kapasitemize inanıyoruz. Kâfi ki inanç, öngörülebilirlik ve özgürlük ortamını tam manasıyla sağlayalım. Din, ırk, cinsiyet ve etnik köken ayırımı yapılmayan, tüm kesitleri kapsayan eşit ve adil bir hayat ortamı yaratalım. Yurt içinde ve memleketler arası bağlarda sürdürülebilir kurallara ve kurumlara dayalı bir inanç ortamı yaratırsak, insanlarımıza yatırım yaparsak, hiç kuşkunuz olmasın ki gerisini siz-biz değil hepimiz olarak gerçekleştiririz.”
Cumhuriyet
