Getty Images2020 sıkıntı bir yıldı evet, ancak çok daha zorlarını yaşadık…
2020 birçoğumuz için, kasvetli, külfetli ve sonu gelmeyen Zoom toplantılarıyla geçen bir yıl oldu ve kimileri koronavirüs salgınının hakim olduğu yıla “gelmiş geçmiş en kötüsü” ismini veriyor.
Ancak tarihe süratle bir bakış, işlerin çok daha kötüleşebileceğini ve tahminen de şükretmemiz gerektiğini gösteriyor.
Artık 2020’de yaşananlara bir bakalım ve tarihteki taban notkalarıyla kıyaslayalım.
2020’DE COVID-19 ÇOK SAYIDA İNSANI ÖLDÜRDÜ
Johns Hopkins Üniversitesi’nin derlediği datalara nazaran 17 Aralık itibariyle Covid-19 dünya genelinde 74,5 milyon şahsa bulaştı ve 1,6 milyonun üzerindeki kişiyi öldürdü.
Lakin bu sayılar dünyanın en makus pandemisinin yanından bile geçemiyor. Dünya çok sayıda daha berbat salgın gördü.
Çok sayıda hıyarcıklı veba salgınının en berbatı Kara Vefat, 1346’dan sonra Avrupa’da 25 milyon, dünya genelinde ise 200 milyona yakın insan öldürdü.
İspanyol ve Portekizlilerin 1520’den sonra Amerika kıtasına taşıdığı çiçek hastalığı, kıtanın yerlilerinin yüzde 60 ila 90’ının hayatını kaybetmesine yol açtı.
Getty ImagesAvrupalılar, Amerika kıtasına yerlileri kırıp, geçiren hastalıklar getirdi.
1918’de 1. Dünya Savaşı’ndan dönen askerlerin yaydığı İspanyol Gribi, 50 milyon kişiyi öldürdü. Bu, periyodun dünya nüfusunun yüzde 3 ila 5’ine eşitti.
HIV/AIDS, salgının başladığı 1980’li yıllardan bu yan 32 milyondan fazla can aldı.
2020’DE ÇOK SAYIDA KİŞİ İŞİNDEN OLDU
Salgının iktisada olumsuz tesirleri dev boyutlarda oldu ve dünya genelinde çok sayıda kişinin geçim kaynağını etkiledi.
Lakin işsizlik hala 1929-1933 Büyük Buhran’da görülen düzeylere çıkmadı. Ve 1933 bilhassa makus bir yıldı. Almanya’da çalışma yaşındaki her üç bireyden biri işsizdi ve Adolf Hitler isimli popülist bir siyasetçi iktidara gelmişti.
Getty ImagesBüyük Buhran’ın getirdiği ekonomik çalkantı, popülist siyasetçiler tarafından kullanıldı.
‘2020’DE ARKADAŞLARIMI GÖREMEDİM’
Dünyanın büyük kısmının, yılın değerli bir kısmı konutlarında, sevdiklerinden uzakta geçirdiği hakikat.
Lakin 536 yılında, dünya gökyüzünü bile görememişti.
Harvard Üniversitesi’nden Ortaçağ tarihçisi ve arkeolog Michael McCormick’e nazaran gizemli bir sis Avrupa, Ortadoğu ve Asya’nın büyük kısmını 18 ay boyunca karanlığa mahkum etti.
McCormick, bunun dünyanın büyük kısmında “en makûs yıl olmasa bile, en berbat devirlerden biri” olduğuna inanıyor.
Getty Images2020, çok berbat bir yıl olabilir, lakin bu kadar da berbat değildi…
Son 2300 yıldaki en makûs 10 yılın başlangıcıydı, hasat alınamadı, beşerler açlık çekti.
Büyük ihtimalle İzlanda ya da Kuzey Amerika’daki büyük bir yanardağ patlaması bunlara neden oldu ve kuzey yarımküreye yanlışsız kül yayıldı.
Volkanik sisin rüzgarlarla Avrupa’ya ve daha sonra Asya’ya yayıldığı ve soğuk havaya yol açtığı düşünülüyor.
‘2020’DE ÜLKE DIŞINDA TATİL YAPAMADIM’
Bu yıl, global turizmde hakikaten makus bir devir oldu.
Lakin kendinizi meskene ve ülkenize hapsolmuş üzere hissediyorsanız, biraz da atalarımızı düşünün.
Getty ImagesBeşerler, Güney Afrika kıyısındaki bu mağara üzere yerlere sığınarak mı yok olmaktan kurtuldu?
195 bin yıl öncesinden beri, homo sapiens çok sıkı seyahat kısıtlamalarıyla karşı karşıya kaldı.
Bu, Deniz İzotop Çağı diye bilinen ve onbinlerce yıl süren bilhassa soğuk ve yağışsız bir devrin başlangıcıydı. İnsan Orijinleri Enstitüsü’nden arkeolog Prof. Curtis Marean üzere kimi bilim insanları, bu devirdeki kuraklığın çeşidimizi neredeyse yok ettiğine inanıyor.
Marean, insanoğlunun Afrika’nın güney kıyısında, deniz eserlerinden beslenmeyi öğrendikleri ve “Cennet Bahçesi” diye anılan bir bölgeye sığınarak kurtulduğunu söylüyor.
2020’DE BİR PATLAMA BEYRUT LİMANINI YIKTI
4 Ağustos’taki patlama, yaklaşık 7.750 ton iyi saklanmayan amonyum nitratın kazayla infilak etmesinin sonucuydu. Patlamada 190 kadar kişi öldü, 6.000’den fazla kişi yaralandı.
Uzmanlar, bir ton TNT gücündeki patlamanın, tarihteki en büyük nükleer olmayan patlamalardan biri olduğunu söylüyor. Patlama, Hiroşima’ya atılan nükleer bombanın tesirinin 20’de birine sahipti.
Lakin Aralık 1984’te, Hindistan’ın Bhopal kentindeki binlerce kişi, yakındaki bir kimyasal tesisteki sızıntı nedeniyle ölmüştü ve bu yakın tarihteki en makûs endüstriyel facialardan biriydi.
Hindistan hükümeti, 3500 kişinin günler içinde, 15 binden fazla kişinin de o vakitten bu yana gelişen ölümcül akciğer hastalıklarından hayatlarını kaybettiklerini söylüyor.
Kentin etrafını saran ölümcül sisin tesirlerinin onlarca yıl sürmesi bekleniyor ve kimileri hala bunun tesirleriyle yaşıyor.
AVUSTRALYA’DAKİ ORMAN YANGINLARINDA ÜÇ MİLYAR HAYVAN ÖLDÜ YA DA YERİNDEN OLDU
Getty Images“Kötü bir yıl geçirdiğini mi sanıyorsun?”
Geçen yıl yaz mevsiminde Avustralya’nın eşsiz doğal hayatında büyük yıkım yaratan yangın, birebir vakitte en az 33 kişinin vefatına yol açtı. Memeliler, sürüngenler, kuşlar ve kurbağalar ya alevler nedeniyle ya da doğal ömür alanları yok olduğu için öldü.
2020 neden koalalardan bu kadar nefret ediyordu?
Fakat Eylül 1923’te sarsıntılar, büyük yangın fırtınalarına, hatta bir yangın hortumuna neden olmuş ve bunlar Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde 140 binden fazla kişinin ölmesine yol açmıştı. Yani 140 bin koala değil, 140 bin insan ölmüştü.
2020’NİN TESELLİLERİ
2020 birçok açıdan çok sıkıntı bir yıl oldu. Salgın yüzünden panik alışverişleri yaptık ve ortamıza toplumsal ara koyduk. Kısıtlamalarda bunaldık, kendimizi dezenfekte ettik ve dirseklerimizi birbirine vurarak selamlaştık.
Lakin toplumsal medyadaki berbat haberlerden uzaklaşıp, olumlu yanlara odaklanlım. 2020’de tıpkı vakitte…
Siyasette bayanların temsili arttı. 2020’de bayan devlet ve hükümet liderlerinin sayısı 1995’teki 12’den, 20’ye çıktı.
Ayrıyeten bir BM raporuna nazaran, bayanların parlamentolardaki temsili de 2020’de iki katından fazlasına çıktı ve tüm parlamento sandalyelerinin dörtte biri bayanların oldu.
Getty Images2020 tıpkı vakitte, Kamala Harris’in birinci bayan, birinci siyah bayan, birinci Güney Asya kökenli ve göçmen bir ailenin kızının ABD Lider Yardımcılığı misyonuna seçildiği yıldı.
Dünya genelinde beşerler, ırk ayrımına karşı dev şovlar düzenledi ve gelecekte değişim için umut verdi.
Giderek daha çok sayıda şirketin karbon salımlarını azaltma vaadinde bulunması da etraf için iyi haberdi. BM’ye nazaran hükümetler ve işletmelerin net sıfır karbon salımı taahhhütleri 2020’de iki katına çıktı. Katılanlar ortasında Facebook, Ford ve Mercedez-Benz de vardı.
Ve bir de, bir gün bu gezegeni terk etmek zorunda kalırsak, Nasa Ay’da düşünüldüğünden daha çok su olduğunu duyurdu. Bu, gelecekteki vazifelerin sürdürülebilirdliğine yardımcı olabilir.
Lakin Dünya’da kalmaya devam edeceksek, 2020’nin salgın dersleri aldığımız bir yıl olmasını umalım.
Bir şey ise kesin, beşerler artık ellerini daha sık yıkıyor.
Cumhuriyet
