ABD’de lider adaylarının kampanyaları son dönemece giriyor. 3 Kasım’daki seçimler, koronavirüs salgınının gölgesinde yapılacak.
Fakat dış siyasetten iktisada adaylar birçok bahiste siyasetlerini ve vaatlerini anlatarak seçmenleri etkilemeye çalışıyor.
Seçimlerde öne çıkan kimi hususlar neler? Lider Donald Trump ve Demokrat Parti’nin lider adayı Joe Biden hangi siyasetleri uygulamayı vadediyor?
BBCTrump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile “çok iyi anlaştığını” söylüyor.
Lakin, dört yıllık başkanlık devrinde Türkiye-ABD münasebetlerinde devir periyot önemli krizler yaşandı.
Türkiye, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasının akabinde F-35 yeni jenerasyon savaş uçağı projesinden çıkartılırken, tutuklu bulunan ABD vatandaşları ve diplomatik misyon temsilciliklerinde çalışanlar nedeniyle ABD bir periyot Türkiye’ye yaptırım uyguladı.
Ayrıyeten, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğusuna yönelik Barış Pınarı Harekatı’nın akabinde Trump, Erdoğan’a “Aptallık etme, gel anlaşalım” üzere sözlerin bulunduğu bir mektup yazdı.
Biden da Türkiye’yi gerek Senato Dış Bağlar Komitesi’ndeki vazifeleri, gerekse de 2008-16 yılları ortasındaki Lider Yardımcılığı periyodundan yakından tanıyan bir isim.
Biden’ın şimdi lider adaylığı katılaşmadan New York Times gazetesine verdiği bir mülakatta Erdoğan’ı “otokrat” olarak nitelendirmesi Türkiye’de iktidar kanadının yansısını topladı.
Biden daha evvel yaptığı açıklamalarda, Suriye’de Kürt kümelerin desteklenmesi gerektiğini belirtti.
ABD’deki Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen Biden, Türkiye’nin Suriye’de uyguladığı siyasetleri eleştiriyor, Doğu Akdeniz’de doğalgaz arama çalışmalarına reaksiyon gösteriyor ve NATO füzelerinin bir kısmının Türkiye topraklarında tutulmasının gözden geçirilmesi gerektiğini savunuyor.
BBCTrump, ABD’nin toprakları dışında tuttuğu asker sayısının azaltılması istikametindeki vaadini yinelerken, askeri yatırımlarınsa artırılması gerektiğini savunuyor.
Memleketler arası örgüt ve ittifakların kıymeti ve fonksiyonelliğini gündeme getirmeyi sürdürüyor. Ayrıyeten Çin’e uygulanan gümrük vergilerinin devam edeceğini söylüyor.
Biden ise ABD’nin Trump devrinde bozulduğunu söylediği müttefik ve memleketler arası örgütlerle münasebetlerini yine düzeltmek istediğini belirtiyor.
Çin konusunda da tek taraflı gümrük vergileri uygulamak yerine, Çin’in “görmezden gelemeyeceği” bir milletlerarası koalisyon kuracağını tabir ediyor.
BBCTrump’ın lider seçilmesinden bu yana Rusya ile ilgileri tartışma yaratan hususlar ortasında geliyor.
ABD istihbarat kuruluşlarının 2016 seçiminin akabinde hazırladığı raporlar, Rusya’nın seçimlere Trump lehine müdahale ettiği tarafında güçlü bulgular olduğuna işaret etti.
Fakat Trump bu argümanları reddediyor ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in kendisine bu istikamette garanti verdiğini söylüyor.
Biden ise Rusya’yı ABD’nin “karşıtı” olarak tanımlıyor.
Kendisinin lider seçilmesi ve Rusya’nın da “bir kere daha seçimlere müdahale etmeye kalkışması” halinde “ekonomik bedel” ödeyeceğini belirtiyor.
BBCTrump, Ocak ayı sonunda koronavirüsle gayret için özel bir grup kurdu fakat son devirlerde siyasetinin odağında “güvenlik ve ülkedeki kısıtlamaların kaldırılmasının” yer aldığını söylüyor.
Trump’ın bir öbür önceliği de Covid-19 hastalığının tedavisi ve aşı için yapılan çalışmaların hızlandırılması. Bu usul projelere 10 milyar dolarlık kaynak ayrıldı.
Rakibi Biden ise ülke çapında bir temas-takip programı oluşturmak, her eyalette en az 10 test merkezi kurmak ve herkese fiyatsız test imkanı sunmak istediğini belirtiyor.
Biden ayrıyeten, ülke çapında federal binalarda maske takmayı zarurî hale getirmek istiyor.
BBCLider Trump’ın vaatleri ortasında 10 ayda 10 milyon şahsa istihdam yaratmak ve 1 milyon yeni küçük işletmenin açılmasını desteklemek var.
Gelir vergisini indirmek ve şirketlerin faaliyetlerini ABD’de tutmalarını sağlamak için vergi teşvikleri getirmek de istiyor.
Biden de kamu hizmetlerine kaynak oluşturmak için yüksek gelir kümesine vergi artışı yapmayı planlıyor lakin bu artışın sırf yılda 400 bin doların üzerinde geliri olanları kapsayacağını söylüyor.
Minimum fiyatın saatlik 7,50 dolardan 15 dolara yükseltilmesi de Demokrat adayın bir öteki vaadi.
BBCLider Trump, ABD’deki emniyet güçlerinin sistematik ırkçılık sorunu olmadığını söylüyor.
Kolluk kuvvetlerinin güçlendirilmesi gerektiğini savunmasına rağmen, şüphelilerin arttan boyunları sıkılarak denetim altına alınmaları üzere uygulamalara karşı çıkıyor.
Biden ise ırkçılığı sistematik bir sorun olarak görüyor ve asayiş alanında adaletin sağlanması için eyaletlere teşvikler verilmesi üzere adalet sistemi içerisinde ırklar ortasındaki görülen farklılıkların ortadan kaldırılmasına dönük siyasetler uygulamayı vadediyor.
Emniyet teşkilatının finansal kaynaklarının azaltılması davetlerine karşı çıkarak, bilakis daha iyi standartlar uygulanması için daha fazla kaynak aktarılması gerektiğini savunuyor.
BBCLider Trump, seçime çok az bir müddet kalmasına rağmen Yüksek Mahkeme’ye yargıç atamanın anayasal hakkı olduğunu belirterek, mahkeme üyeliğine muhafazakar kimliğiyle bilinen Amy Coney Barrett’ı aday gösterdi.
Seçimin akabinde Mahkeme’nin önüne gelmesi beklenen kritik bir düzenleme kürtaj hakkıyla ilgili. Barrett, geçmişte yaptığı açıklamalarda kürtajın yasaklanmasını engelleyen mahkeme kararını eleştirmişti.
Biden ise mahkeme yargıçlığıyla ilgili atama sürecinin, seçimlerin akabinde seçimi kazanacak aday tarafından başlatılması gerektiğini savunuyor.
Seçilmesi halinde Yüksek Mahkeme’nin aksi istikamette bir karar vermesine karşı bayanların kürtaj hakkını garantiye alan yasal düzenleme yapmayı vaat ediyor.
Cumhuriyet
