Teke böceğinin ziyan verdiği ağaçlar kuruma ve yok olma durumuyla karşı karşıya. Uzmanların ithal edilen bitkiler üzerinden ülkemize giriş yaptığını düşündüğü Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği İstanbul’da bulunan bilhassa Akçaağaç ve Çınar ağacı üzere tiplere önemli ziyanlar veriyor. Teke böcekleri yumurtalarını ağaçların kabuklarının altına yerleştiriyor. Yaklaşık 7 ayın akabinde o yumurtalar çatlıyor ve larvaya dönüşüyor. En büyük ziyanı larva devrinde veren Teke böceği beslenmek için ağacın içerisindeki dokuyu yiyor. Ağaçların içerisinde oluşan bu boşluklar ağacın beslenmesine mani oluyor ve ağaçların devrilmesine yol açıyor.
Birinci olarak 2014 yılında İstanbul’da görülen bu tıpla uğraş devam ediyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü grupları teke böceği ile uğraş kapsamında 2 ay içerisinde 180 adet ağacı kesmek zorunda kaldı. Takımların yaptığı incelemelerde yaklaşık 800’e yakın ağaçta larvaların olduğu öğrenildi..
Turunçgil Uzun Antenli Teke Böceği hakkında konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Entomolojisi ve Müdafaa Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fazilet Hızal, “Bu böceğin Türkiye’de tek bir çeşidi bulunuyor. Bu böceğin anavatanı Asya’nın doğusu, Çin, Kore ve Japonya’da görüldüğü tespit edilmiş. Bu cins, ithal edilen bitkiler aracılığıyla ülkemize geldi. Gümrüklerimizde sıkı kontrol yapılmasına karşın böceklerin farklı evreleri bulunuyor. Yumurta devri, larva devri, ergin devri ve pupa devri. Yumurta yahut larva devrinde bitkinin içerisinde olduğundan ne kadar dikkat edilse de gözden kaçabiliyor. Türkiye’nin tabiatına mahsus bir tıp değil. İstilacı çeşit olarak nitelendiriyoruz. İstilacı cinslerin kimi özellikleri var. Bulundukları doğal ortamın dışına gittikleri yerlerde yırtıcıları yok. Doğal düşmanları olmadığı için de çok rahat gelişebiliyor.” dedi.
“İSTANBUL’DA BİRİNCİ DERECEDE KONUKÇUSU AKÇA AĞAÇLARI”
Teke böceğinin ağaçlar için tehlikesinden bahseden Doç. Dr. Fazilet Hızal, “Böcekleri iki kümeye ayırıyoruz genelde. Sağlıklı ağaçlara gidenler yahut ölmüş ya da ölmekte olan ağaçlara giden cinsler diye. Bu böceğin çok ziyanlı olmasının nedeni sağlıklı ağaçlara giden tiplerde yer alması. İstanbul’da birinci derecede konukçusu Akça ağaçları. Akça ağaçları öncelikli olarak tercih etmekte ve daha sonra At kestanesi, Çınar, Kavak üzere çeşitler gelmekte. Bu böceğin asıl ziyanını larvaları yapmaktadır. Ergin böcekler ağaçların kollarındaki kabukları ve yaprakların ana damarlarını yiyerek beslenirler. Bu beslenme sonucu ufak ziyana sebep olmaktadırlar. Lakin larva periyodunda yumurtadan çıktığı andan itibaren ağacın gövdesinden beslenerek ziyan vermekte” dedi.
AĞAÇLARI KESMEK BİLE TEK BAŞINA YETMİYOR
Teke böceği ile çaba tekniğini anlatan Doç. Dr. Hızal, “Bu böcekle iki sistemle uğraş edebiliyoruz. Bir ergin devrinde bir de larva devrinde gayret edebiliyoruz. Ergin periyodunda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tavsiye niteliğinde önerdiği ilaçları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü kullanıyor. Önerilen araçları ergin haldeki böceklerin bulunduğu ağaçların zirve tacına ve gövdesine uyguluyor ve böcekler ölüyor. Öbür bir sistemse larva devrinde yapılan prosedür. Ağaçların kesilerek alandan uzaklaştırılıp yongalanması halinde oluyor. bu ağaçları kesmek yetmiyor. Zira larvaların gelişimi bu ağaçların içerisinde devam ediyor. Bu yüzden kesinlikle suretle yongalanması gerekiyor. Aksi takdirde böcekle çaba etmiş olmuyorsunuz” formunda konuştu.
AĞACI KURTARMA NOKTASINDA HANGİ PERİYOTTA OLDUĞUNU BİLMEK KIYMETLİ
Teke böceğinin ömür döngüsünü anlatan Hızal, “Ergin devrini biz mayıs sonundan itibaren bu sene havalar biraz sıcak gitti tahminen biraz daha erken olabilir. Mayısın son haftasından itibaren görmeye başlarız. Ağustos’un birinci haftasına kadar bunları görme talihimiz olabiliyor. Bu böceğin bulunduğu ağacı kurtarmak için hangi periyotta olduğunu bilmemiz gerekiyor. Ergin periyodunda görüldüyse ilaçlama ile ağaç kurtarılabilir. Lakin larva devrindeyse ağacı kesmekten öteki deva yok. Primer ziyanlı bir böcek yani sağlıklı ağaçlara giden bir böcek. Yani o ağaca müdahale etmezseniz çabucak iki ağaç ötesindeki sağlıklı ağaçları yok edebilir” diye konuştu.
TEKE BÖCEĞİ LARVASI YÜZÜNDEN 2 AY İÇERİSİNDE 180 AĞAÇ KESİLDİ
BİRİNCİ OLARAK 2014 YILINDA FATİH’TE TESPİT EDİLDİ
Böceğin en çok akçaağacı sevdiğini belirten Günkut, “İlaçlama yüzde yüz başarılı değil maalesef. Zira bu böcek dünyadaki en tehlikeli üçüncü böceklerden birisi. Akça ağaç ve çınar da ağır olarak bulunuyor. İlaçlamayla elimizden geldiğince kurtarmaya çalışıyoruz lakin yüzde yüz muvaffakiyet olmuyor. Böceğin en çok ziyan verdiği ve sevdiği ağaç Akça ağaç, çınar ve oya ağacı. Bunların dışında Söğüt’te ve Kavak’ta da görünüyor. Bunların dışındaki çabucak hemen bütün ağaçları dikebiliriz. Bizler de zati kesilen ağaçların yerine Akça ağaç diktirmemeye çalışıyoruz. Birinci olarak 2014 yılında Fatih’te tespit ettik bu böceği. Fatih ve Zeytinburnu en çok görülen bölgeydi. Bu böcek şu anda Zeytinburnu’nda bayağı bir minimize oldu. Sultangazi, Gaziosmanpaşa ve Esenyurt’ta görülüyor. Gelen ihbarları kıymetlendiriyoruz.”
Cumhuriyet
