İstanbul Mukavelesi’nin birinci imzacısı olan Türkiye, Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle mukaveleden çekilme kararı aldı. Toplumsal cinsiyet eşitliği prensibine dayanan İstanbul Mukavelesi, 11 Mayıs 2011 tarihinde imzaya açılmış ve 1 Ağustos 2014’te yürürlüğe girmişti.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan kararda şu tabirler yer aldı:
“Türkiye Cumhuriyeti ismine 11/5/2011 tarihinde imzalanan ve 10/2/2012 tarihli ve 2012/2816 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı ile onaylanan Bayanlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Ait Avrupa Kurulu Mukavelesi’nin Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmesine, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3’üncü unsuru mucibince karar verilmiştir.”
Bayan hakları aktivistleri, avukatları ve insan hakları örgütleri, İstanbul Mukavelesi’nin bayana karşı şiddeti ve bayan cinayetlerini önlemekte, bayanları korumakta çok kıymetli bir muahede olduğunu vurgulayarak uzun vakittir kaldırılmaması tarafında kampanya yürütüyor.
Pekala İstanbul Mukavelesi, bayanları nasıl koruyor?
İSTANBUL KONTRATI NEDİR?
İstanbul Mukavelesi memleketler arası hukukta, şiddetin bayan erkek eşitsizliğinin ve bayanlara karşı yapılan ayrımcılığın bir sonucu olduğunun vurgulandığı birinci mukaveledir.
İstanbul Kontratı fizikî, cinsel, ekonomik ve duygusal şiddet her çeşit şiddetle uğraş konusunda “Önleme, Muhafaza, Kovuşturma ve Takviye Politikalarından” oluşan dört temel yaklaşım içeren birinci kontratıdır.
İstanbul Kontratı, birebir vakitte şiddetle uğraşta bağımsız bir izleme sistemi bulunan ve yaptırım gücü olan bağlayıcı birinci mukaveledir.
İSMİ NEDEN İSTANBUL MUKAVELESİ?
Avrupa Kurulu tarafından hazırlanan “Kadına Yönelik Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Çabaya Dair Sözleşme” Kurulun 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da yapılan bir toplantısında imzaya açılmıştır. Bu nedenle milletlerarası hukukta İstanbul Kontratı olarak anılmaktadır.
Mukavele 1 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye Mukaveleyi birinci imzalayan ve birinci onaylayan ülkedir. Bu nedenle Türkiye, en başta bayana yönelik her türlü şiddeti önlemek ve bununla uğraş etmek için devlet çapında tesirli, kapsamlı ve birbiriyle uyumlu siyasetler uygulama yükümlülüğü altına girmiştir.
Bir insan hakkı ihlali olan bayana yönelik şiddetin önlenmesi açısından İstanbul Mukavelesi büyük kıymet taşıyor.
KONTRATIN GAYESİ NE?
– Bayanları her türlü şiddete karşı korumak ve bayana karşı şiddeti ve aile içi şiddeti önlemek, kovuşturmak ve ortadan kaldırmak;
– Bayana karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmak ve bayanları güçlendirmek de dahil olmak üzere, bayanlarla erkekler ortasında değerli ölçüde eşitliği yaygınlaştırmak;
– Bayana karşı şiddet ve aile içi şiddetin tüm mağdurlarının korunması ve bunlara yardım edilmesi için kapsamlı bir çerçeve, siyaset ve önlemler tasarlamak;
– Bayana karşı şiddeti ve aile içi şiddeti ortadan kaldırma gayesiyle milletlerarası işbirliğini yaygınlaştırmak;
– Bayana karşı şiddet ve aile içi şiddetin ortadan kaldırılması için bütüncül bir yaklaşımın benimsenmesi niyetiyle kuruluşların ve kolluk kuvvetleri ünitelerinin birbiriyle tesirli bir biçimde işbirliği yapmalarına takviye ve yardım sağlamak.
YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELER?
– Taraflar bayanların daha aşağı seviyede olduğu kanısına yahut bayanların ve erkeklerin toplumsal olarak klişeleşmiş rollerine dayalı ön yargıların, törelerin, geleneklerin ve öbür uygulamaların kökünün kazınması hedefiyle bayanların ve erkeklerin toplumsal ve kültürel davranış kalıplarının değiştirilmesine yardımcı olacak önlemleri alacaklardır.
– Taraflar rastgele bir gerçek yahut hükmi şahsiyetin bu Mukavelenin kapsamında kalan her türlü şiddet aksiyonunu önleyecek gerekli yasal ve öbür önlemleri alacaklardır. Bu kısım uyarınca alınan tüm önlemlerle, belli kaideler nedeniyle hassas pozisyona gelmiş insanların muhtaçlıkları göz önüne alınacak ve karşılanmaya çalışılacak ve tüm önlemlerin merkezinde mağdurların insan hakları yer alacaktır.
– Taraflar bilhassa gençler ve erkekler olmak üzere, toplumun tüm bireylerinin bu Mukavele kapsamındaki her türlü şiddet olayının önlenmesine etkin bir biçimde katkıda bulunmasını teşvik etmeye yönelik gerekli önlemleri alacaktır.
– Taraflar kültür, töre, din, gelenek yahut kelamda “namus” üzere kavramların bu Mukavele kapsamındaki rastgele bir şiddet hareketine münasebet olarak kullanılmamasını temin edeceklerdir.
– Taraflar bayanların güçlendirilmesine yönelik program ve faaliyetlerin yaygınlaştırılması için gerekli önlemleri alacaklardır.
Cumhuriyet
