Türkiye’de parayla satışının yasaklandığı, insanların meskenine kapandığı devirde, fiyatsız dağıtımının yapılamadığı mart-nisan aylarında yurtdışına 14 milyon maske ihraç edildiği ortaya çıktı.
ANKA Haber Ajansı, koronavirüs periyodunun simgesi haline gelen ‘maske’ üretimi ve ihracatında yaşananları evraklarıyla açıkladığı bir haber yayınladı.
Covid-19 pandemisi ile birlikte cerrahi ve esirgeyici maske en temel günlük gereksinimlerden birisi haline geldi. Üretim ve tedarikle ilgili meseleler pandeminin başlangıcından bu yana büyük ölçüde giderilmiş olsa da maske ve gözetici ekipmanlara erişim özelikle mart ve nisan aylarında tüm dünyada değerli sıkıntılardan birisiydi.
YARISINI DEVLET SATTI
Mart ve nisan aylarında Türkiye’den 13 milyon 927 bin 653 maske 12 milyon dolara ihraç edildi. Vatandaşlara maske dağıtımının bir türlü organize edilemediği günlere ait gümrük kayıtları, özel müsaadelerle ilgili soruları da beraberinde getirdi. Yurtdışına satılan maskelerin yarısı Sıhhat Bakanlığı’na Milletlerarası Sıhhat Hizmetleri Anonim Şirketi (USHAŞ) tarafından ihraç edildi.
Türkiye’de parayla maske satışının yasak olduğu bu periyotta Kuveyt, Kırgızistan, Somali, Bulgaristan ve Almanya’ya devlet şirketinin yaptığı ihracattan USHAŞ 5 milyon dolardan fazla gelir elde etti.
İHRACATTA MUVAFFAKIYET HIKAYELERI
Mart ve Nisan aylarında 26 şirket maske ihracat müsaadesi alabildi. Bu şirketlerden kimileri şöyle:
ALÜMİNYUMDAN MASKEYE
Ümraniye’de bulunan bir cam ve alüminyum ve marangoz imalathanesi 15 gün içinde şirket kurup gerekli müsaadeleri alıp temin ettiği maskeleri satttı.
12 Mart günü dış ticaret yapabilmek için kurulan Goldkap Dış Ticaret şirketinin tescil evrakı Ticaret Sicil Gazetesinde 16 Mart’ta duyuru edildi, Adresinde alüminyum doğrama ve marangozhane bulunan şirket, 11 gün sonra, 24 Mart günü gerekli müsaadeleri aldı. 3 gün sonra da uçakla Arnavutluk’a 200 bin adet kollayıcı maskeyi tanesi 3 Euro’dan gönderdi.
15 gün içinde 600 bin Euro’luk maske ihracatı gerçekleştiren şirketin yetkilisi, “Biz maske imalatı yapmıyoruz, al-sat yapıyoruz. Gerekli müsaadeleri aldık, ihracatımızı yaptık” açıklaması yaptı.
MASKE REKORTMENİ
“Türkiye’nin Sağlıklı Nefesi” sloganı ile 2014’te Zonguldak’ta kurulan ‘MFA Maske’ şirketinin sahibi Mehmet Uzun. AKP üyesi olan Uzun Zonguldak Belediye Meclis Başkanvekilliği misyonunu de yürütüyor.
Şirket, Mart-Nisan aylarında 955 bin 360 adet cerrahi tek kullanımlık ve N95 maske ihracı yaptı, 3 milyon 877 bin 697 dolar 59 sent gelir elde etti. MFA Slovakya, Romanya ve Almanya’ya maske ihraç etti.
CHP’DEN AKP’YE GEÇMİŞTİ
DMC Özel Sıhhat şirketi 1 milyon 170 bin adet cerrahi maske ihracatı yapıp 340 bin 592 dolar gelir elde etti. Romanya, Bulgaristan, Hırvatistan’a maske ihraç eden şirketin sahibi Cansu Ayaz. Ayaz’ın babası Durmuş Ayaz, 2004 lokal seçimlerinde Mersin Bozyazı ilçesinde CHP’den belediye lider adayı oldu. Lakin, iki partiye üye olduğu belirleyince YSK Ayaz’ın üyeliğini düşürdü. Bunun üzerine Ayaz kızı Cansu Ayaz ile birlikte AKP’ye üye oldu. Ayaz’ın eski bir bakanın oğlu ile birlikte ticari paydaşlığı bulunduğu ileri sürülüyor.
ALBAYRAKLAR
Yeni Şafak ve Tvnet üzere medya kuruluşlarını barındıran Albayrak Şirketler Kümesi bünyesindeki Albayrak Turizm şirketi 20 Nisan’da Gine’ye 20 bin Euro karşılığında 20 bin maske ihracatı gerçekleştirdi.
AKP’ye yakınlığıyla bilinen Kanık ailesine ilişkin Kocaeli’ndeki Öz-Ka Lastik ve Kauçuk şirketi de Rusya’ya 10 bin adet maske sattı.
Evvel ihracat sonra şirket: Daha evvel şehirlerarası otobüs işletmeciliği yaparken dokumacılık şirketi kuran Emrah Keti 6 Nisan’da 20 bin maskeyi İzmir Özgür Bölgesine sattı. Lakin 2 gün sonra, 8 Nisan’da ‘Emotex Dokumacılık Dış Ticaret Şirketi’ isminde şirket kurması dikkat çekti.
ESKİ BAKAN ZEYBEKCİ
Eski bakan ‘maske’ işine girdi: Eski iktisat bakanlarından Nihat Zeybekci de maske işine girdi. Zeybekçi’nin 1994 yılında havlu ve bornoz üretmek gayesiyle kurduğu Turkuaz Tekstil’in de faaliyet alanında değişiklik yapıldı ve “maske,(…) eldiven, esirgeyici, kolluk, galoş (…)” ibareleri eklendi.
MASKE NASIL İHRAÇ EDİLİYOR?
Türkiye’de ferdî gözetici donanım statüsünde olan hami maskelerin seri imalatı, taşınması ve depolanması Şahsî Gözetici Donanımlar Yönetmeliğine nazaran, AB standartlarının sağlanmasının, eser numunelerin denetim edilip onaylanması ve imalatçının üretimin homojenliğini sağlayabileceği kalite denetim sistemini onaylatabilmesi ve CE sertifikası alabilmesinin akabinde mümkün olabiliyor.
EVVEL USHAŞ SONRA DMO YETKİLENDİRİLDİ
6 Nisan’da Türkiye maske satışı yasaklandı ve fiyatsız dağıtılacağı açıklandı. Maske üretim ve dağıtımında Sıhhat Bakanlığı bünyesinde USHAŞ yetkilendirildi, maskenin PTT aracılığıyla dağıtılacağı bildirildi, Bu müddette şirketlere ihracat ettikleri maske ölçüsü kadar devlete hibe şartı getirildi.
Çok sayıda üretici ihraç için başvururken bir mühlet sonra yetki Devlet Materyal Ofisi’ne devredildi.
Cumhuriyet
