Çocukluğunda, Sason’un Balbaşı Köyü’nde devletin aslında müsaade vermediği medreselerde Kürtçe verilen dini eğitimi aldı, gençliğinde “İslam inkılabı” dediği gaye için çalıştı, hatta bir şiddet hareketine de karışıp cezaevine girdi.
İslami idareleri takip etmek için Libya’ya, İran’a gitti.
Türkiye’nin birinci İslami mizah mecmuasını çıkardı. Yöneticisi olduğu Vakit gazetesinin paylarını Gülen yapılanmasına yakınlığıyla bilinen isimlere satıp çekildi. Akabinde gazete, Gülen yapılanmasının yayın organı haline geldi.
Darbe sonrası “iman edenler tüm mazlumların yanında olmalı diye çıktığı yolda en büyük zulmün Kürt bölgelerinde yapıldığını fark edip, tüm Türkiye’deki İslami kesimde bu mevzuda bir şuur oluşturmak için” çalışmalar yaptı.
Hizbullah içindeki İlim ve Menzil kümesiyle, Hizbullah’la PKK ortasında müzakereler yürüttü. Mazlum-Der’deyken bir heyetle Kuzey Irak’taki kamplarından birine giderek PKK’nın kaçırdığı askerlerin hür bırakılması için görüşme yaptı.
Akabinde siyasete girdi ve kuruluşunda bulunduğu, oğlu Ali İhsan (Mücahit) Arslan’ın da kurucu üyeleri ortasında olduğu AKP 2002’de iktidara geldi.
AKP’nin iki defa başlattığı tahlil süreçlerinde masa dağıldı. Mehmet İhsan Arslan, her seferinde Kürt meselesini çözmenin daha da zorlaştığını fakat tahlilin kendisini dayattığını ve sorunun bir gün kesinlikle çözülmesi gerektiğini söylüyor.
Kısa bir mühlet evvel tüm hayat kıssasını anlattığı ve gazeteci Ayşe Karabat’ın yayına hazırladığı “Aklımda Kalan” ile Kürt Sorunu konusunda hazırladığı raporların ve eski yazılarının yer aldığı “Ardımda Kalan” isimli kitapları basılan eski AKP Diyarbakır Milletvekili Mehmet İhsan Arslan, BBC Türkçe‘den Ece Göksedef’in sorularını yanıtladı:
Türkiye’nin muhafazakar siyaset seyahatini kendi öykünüz üzerinden anlatıyorsunuz kitapta. İslamcılık problemi ülkede dün neredeydi bugün nerede? AKP’li yıllar nasıl etkiledi bu damarı sizce?
AK Parti öncesi, Ulusal Görüş’ün siyasette var olduğu devirde biz ütopyayı yaşıyorduk. Ancak o radikal duruşla hayatın gerçekleri ile mutabakatın çok güç olduğunu görenlerimiz oldu. Bu gerçeği gören bir grup, daha sonra yenilikçi olarak isimlendirilen bir küme, AK Parti olarak siyaset sahnesine çıktı.
Evet Türkiye’de solcu arkadaşlarımızın ütopyaları vardı, ülkücü arkadaşların kızıl elması vardı, bizim de İslamı yaşadığımız toplumda hakim kılma, tırnak içinde şeriat devleti kurma üzere bir idealimiz vardı. Bunu nasıl hayata geçireceğimiz konusunda büyük deneyim edindik. Ne kadarını yapabilip ne kadarını yapamayacağımızı anlamış olduk.
Kitabınızda “AK Parti’nin bir milliyetçi bagajı yoktu, elinde Kürt kanı yoktu” demişsiniz. AKP‘nin “İslamın kuşatıcılığıyla” Kürtlereyaklaştığını söylemişsiniz.Abdullah Öcalan da 21 Mart 2013’teki mektubunda “1000 yıla yakın müddettir İslam bayrağı altında ortak hayat sürdürüldüğünü” söylemişti. Sizce bu dini yaklaşımdan bağımsız, büsbütün liberal, hak, hukuk ve özgürlükler çerçevesinde çözülebilir mi sorun?
Bence muhafazakarlığımızın artık önemli bir bagajı, birikimi oluştu. Bu bagaj siyaseten bizi büsbütün devletçi bir duruma taşıdı.
Biz ülkede sistemin kendisi olduk. Unsurları doğrusu bir kenara attık. Bizi gelecek seçimlerde hangi bölümler iktidara taşıyacak ve iktidarda kalmamızı sağlayacaksa, onlarla iş tutmayı tercih ettik.
Kürtlerin oylarına muhtaçlığımız olduğu periyotta biz onların taleplerini masada tutmaya devam ettik.
Sonradan bunun bizi tehlikeli kıyılara götüreceğini fark ettiğimizde de bu sefer öbür çevrelerin takviyesiyle siyaset yapmaya ve iktidarımızı sürdürmeye karar verdik. Şu an da MHP’yle olan ittifakımız da bu türlü bir sürecin son basamağıdır.
Dolmabahçe sürecinden bahsediyorsunuz kitapta, tahlil sürecinin geldiği son nokta. Bundan bir ay sonra Erdoğan’ın hal değiştirdiğini görüyoruz. Birkaç ay içerisinde de tahlil süreci dağılıyor. Sizin söylediklerinizden de yola çıkarak, HDP’den başkanlık konusunda bir dayanak alınamayacağını gördü AKP ve bu sebeple milliyetçi tabanın dayanağını mi almaya çalıştı?
O hal değişikliğinin nedenini tarih çok kıymetli bir şey olarak not edecek.
Benim tespitim şu: Kürt meselesinin tarifi ile alakalı. Çoklukla Ankara’dan Kürt sorunu uzun geçmişte geri kalmışlık sorunu olarak tanımlanıyordu. Gayret arttıkça, şiddet arttıkça, kültürel haklar olarak tanımladı.
Ne vakit ki devlet olayı kültürel hak uğraşı olarak tanımladı ve o bağlamda kimi değişimler yapmaya kalkıştı; o devirde HDP tarafında mevzu artık kültürel hak talebinden çıkmış, siyasal haklar ve etnik çabaya bürünmüştü.
Bizim vaktimizde var olmayan bir parti sonuçta 6-7 milyon faal üyesi olan bir siyasi harekete dönüştü. Bizim vaktimizde bu kadar dış ilişkisi ve işbirliği olmayan bir terör örgütü bir sefer Amerika’dan, Suriye’den, İsrail’den, Bağdat’tan, Tahran’dan, Rusya’dan dayanak alabilir duruma geldi. Memleketler arası bir güç haline döndü.
Hareketi gerçek tanımadığımız için hakikat reçete veremedik.
Dolmabahçe’ye sorunu çözelim niyetiyle gidildi ancak ondan sonraki adımların büsbütün siyasi bir hüviyet kazanacağı fark edildi bence. O yüzden “aman ha, bu bizi yakar” dediler. Bence biz bunu devletin bekası, vatanın bütünlüğü ismine o oyundan vazgeçtik diye ben tanımlıyorum. Zira bu önemli bir birinci adım olacaktı. Bahsin siyaseten tanımlanması ve siyasi müzakerelere husus olması hadisesiydi.
Lakin bu sorunun tahlili için bir noktada buraya gelineceği, gelinmesi gerektiği de daima biliniyordu, belirliydi. Kürt Sorunu‘nu çözme kararlılığı konusunda samimi miydi hükümet? Bu noktaya gelmeye hazır mıydı hakikaten?
Olayı yalnızca toplumsal bir olay olarak tanımlarsanız evet, bu tanıma nazaran sorunu çözme gayretindeydi hükümet. Bunda samimiydi zira bu sorunun çözülmesini istiyordu.
Lakin şayet siz olaya Türkiye’de ve komşu ülkelerde nüfusu 40-50 milyonlara varan, yükü da Türkiye’de olan bir etnik varlığın siyasi taleplerini içeren bir sorun olarak görüyorsanız, devlet onu çözmeye niyet etmedi. Edemedi, edemiyor da. Türkiye’de hiçbir güç, hiçbir parti Türkiye’yi siyaseten parçalayacak, bölecek hiçbir harekete müsaade veremez.
Diyebilirsiniz ki; o vakit bu nasıl çözülecek? Farz edelim federasyon, özerklik üzere çözümler… Türkiye’de de şayet sorunun tahlili oradan geçiyorsa siyasi bir karardan geçiyorsa ne yapacağız? Maalesef Türkiye’de işte bu milliyetçilik ve devletçilik kavramı içinde fevkalade bir hamaset var ve orada akıl pek rol almıyor.
Bizim mahalleye gelirken milliyetçiler bu duygusallıklarını getirmişlerdir.
“Ardımda Kalan”da geçmiş beyanlarım var. 2002’de yazmışım, tahlil olmadığından ötürü biz bugün buradayız. Türkiye’deki bütün sıkıntıların temelinde bu Kürt Sorunu yatıyor. Biz bunu çözmedikçe ne siyasi istikrara kavuşabiliriz, ne ekonomik istikrara kavuşabilir, ne dış komşularımızla barış içinde yaşayabiliriz.
Dolmabahçe’ye giderken bu öngörülmemiş miydi?
Kurallar bizi zorladı, bir yokuşu tırmanmaya zorladı. Tırmandık fakat zirveye çıktığımızda neyin olacağını pek görmüş olmak istemedik. Fark edince de caydık bence.
Bana sorarsanız bizim o idealist dönemlerimizden kalma, sorunu kökünden çözme niyetimiz vardı. Cumhurbaşkanımızın ağzından ben o periyot şunu duymuşumdur: Jandarma farklı, belediye lideri başka, vali farklı. Üçlü bir idare, halk kendi valisini seçse sorumluluk da ona ilişkin olur, beğenmediğini bir sonraki seçimde gönderir, Ankara’yı suçlamaz. Yerelden idareye bir yol vermek niyeti vardı, o devam etseydi sorun çözülebilirdi bence. Ne vakit olsa bu türlü bir anlayıştan ve bu türlü bir tahlilden geçeceğini düşünüyorum ben.
AKP’nin kuruluş sürecinde de faal rol aldınız, Erdoğan kimi görüşmelerini sizin konutunuzda yapıyordu, kitapta anlattığınıza nazaran. Bu sistem ya da daha özerk mahallî idareler konusu bu görüşmeler sırasında, yalnızca niyet beyanı olarak mı yer aldı yoksa gerçek manada ele alınmış mıydı?
Önemli önemli konuşulmadı. Tayyip Bey’in “Kefenimizi giydik” derken neye mal olursa olsun biz bunlara göğüs gereceğiz, temel problemleri kesinlikle çözeceğiz argümanı vardı. O çerçevede… Birtakım şeyler çabucak söz edilmez, önlemler alınır, hazırlanır, daha sonra gündeme getirilir.
Tayyip Beyefendi bu mevzuda çok başarılıydı. Attığımız bütün adımlar, toplumun bütün bölümlerini, ne cins tahlil olursa olsun tahlile razı etmişti. Ben çok ümitliydim o günler. En muhalif ulusalcısı ve milliyetçisi, liberali, aydını, hepsi artık bu sorunun çözülmesine, ne tıp taviz verilmesi gerekiyorsa o ödünleri vermeye bile razı olmuştu. Toplum hazırlanmıştı. Keşke devam etseydi.
Lakin işte iktidar beşere vakitle, iktidar, servet ve çok şey bilmek beşere yanlış da yaptırabiliyor. Derler ya, güçlü bir iktidar olduğunuz vakit daha çok yanılgı yapma ihtimaliniz artıyor. Doğrularla muhatap olmada onları alma kabiliyeti azalıyor. Her şeyi biliyorsa o vakit kimden neyi alacak ki? Bilgi de güç de para da insanı şımartabiliyor. Bizi bir devir iktidar şımarttı desem…
2014’te verdiğiniz bir röportajda “Hiçbirimizin Tayyip Bey’e küsme hakkımız yok zira başkan olsak hiçbirimizin yapamayacağı şeyleri yaptı” demiştiniz. Bugün hâlâ bu türlü düşünüyor musunuz?
O vazgeçti, uygulamalarından vazgeçti. Argümanından vazgeçti. Bu türlü bir sorun yok diyor. Bugünlerde gerçi tekrar gündeme gelebilir ama…
Ben HDP’lilerden birtakım arkadaşlarımızın Tayyip Beyefendi bizim AK Parti kümesinde konuşurken ağladığını biliyorum. Zira Tayyip Beyefendi içtenlikle çok sağlam adımlar atıyordu ve çok hoş bir gelecek vaat ediyordu.
Bu ağladığını söylediğiniz isimler sonraki süreçte cezaevine girdi. Kürt problemiyle ilgili bu kadar ağır konuşurken, süratli bir formda geriye gidildi, bu mevzu yeniden güvenlik problemine dönüştü. PKK’yı bitirme üzerine bir siyaset yürütülüyor büsbütün. Bu hak taleplerini, sıkıntıları artık neden duymuyoruz?
Tekrar sorunu yanlışsız tanımlayamamaktan kaynaklanıyor. Yalnızca bir terör sıkıntısıysa, evet terörle, şiddetle uğraş edilir. Ancak karşımızdaki olay terörden ibaret değil. Yani ülkede altı milyon etkin, nüfusa bakarsanız 20 milyonu buluyor, HDP’ye dayanak veren, antidemokratik uygulamalara karşın o kesimde direnen bir nüfusumuz var. Bu 20 milyonun tamamı terörist olamaz.
Mevzuyu siyaseten çözemediğiniz vakit şiddet uygulayarak geriletmeye çalışırsınız.
Gerçek, sağlıklı bir yerde değiliz maalesef. AK Parti olarak daha sonra kendi topraklarımızı bombalayacak şey değiliz diye bunu eleştiriyorduk. Fakat artık sabah akşam tekrar kendi dağlarımızı bombalıyoruz.
Bu türlü bir ortamda rahat yaşayabilir misiniz? Bunları düşünmek, söz etmek güç.
İhsan Arslan, kitabında Mazlum-Der’in kuruluşu, köy yakmalara dair hazırladıkları büyük ses getiren birinci raporlarını ve çalışmalarına dair ayrıntıları da anlatırken, nasıl demokrasi aksisi İslamcı çizgiden insan hakları savunuculuğuna döndüğünü de anlatıyor:
“Mazlumder’deki faaliyet sırasında Kürt meselesiyle yakından ilgilendik. Bizim İslami mahalle bahse çok yabancıydı. İlgilenince baktık ki Kürtler sık sık mazlum oluyor. Benim etrafımdaki arkadaşların bir kısmıyla insan hakları kavramına hassas hale geldik.”
Son lokal seçimler sonrası HDP’li belediyelerin neredeyse tümünde seçilenler misyondan alındı, tutuklandı, kayyumlar atandı. Bu belediye liderlerinden birisi bir vakitler kurucusu olduğunuz Mazlum-Der’de çalışmış biriydi. AKP’nin seçimle alabileceğine inandığı lakin alamadığı belediyeleri kayyumla yönetmeye mi çalıştı?
Beğen yahut beğenme, halk iradesi kutsaldır diyoruz biz, halk onları seçti. Buna saygılı olunması gerekiyordu bence. Yolsuzluk, haksızlık, terörle direkt bağlantı, yardımlaşma her neyse bunlar olsa, hak hukuk var, yargı ve emniyet var, gereken müdahale yapılır. Lakin halkın oyunu yok sayarak kayyum atıyorsanız ben bunu yanlışsız bulmuyorum. Tarih de bunu not edecek.
AKP 2009 ve 2013’te iki defa süreç yürüttü. Birincisi biraz daha yabancı ülkelerin denetiminde oldu, ikincisi daha yerli bir süreçti. Hangi ülkeler müdahil oldu bu süreçte?
Şayet biz kendi içimizde bu sorunu çözemezsek dışarıdan büyük devletler müdahale ederler. PKK’nın ve örgütün bu manada bizim devrimizde birtakım yanlışlarımızdan ötürü çok fazla milletlerarası boyut kazandığını, çok fazla büyük ülkelerin istihbarat ve siyasi takımlarının bütününe girdiğini söylüyorum. Keşke bu noktaya gelmeseydi, biz kendi mahallemizde bu mevzuyu çözebilirdik. Fakat artık dış devletlerin müdahalesi zarurî hale geldi.
Şayet biz bir arada yaşamayı beceremezsek biz kendimizi bölmüş olacağız. Devletlerle her konuştuğumuzda takviye vermeleri, istihbarat vermeleri konusunda yalvarırdık. Bunun için de bir sürü fedakarlığa hazırdık. Başka ülkelere verdiğimiz odunun onda birini, o rüşvetin bir kısmını kendi vatandaşlarımıza verseydik sorunu çözerdik burada. Onlara gerek kalmazdı.
Tahlil sürecinin dağılmasında Suriye’de başlayan kriz de tesirli oldu. Sizce buna karşın devam ettirilebilir miydi? Kitapta dediğiniz üzere şayet Türk devletinin dehşet refleksleri olmasaydı, öbür bir yol izlenebilir miydi Suriye’de?
Bizim Kürt sıkıntısı diye bir problemimiz olmasa, ismine güvenlik koridoru dediğimiz işte Kürtlerden oluşacak bir siyasi yapıdan telaşımız olmasaydı bizim Suriye siyasetimiz bu olur muydu? Hayır, olmazdı. Suriye’de bugün izlediğimiz siyasetin temelinde bizim Kürt problemimiz yatıyor. Onu çözdüğünüz vakit biz Suriye’yi bir günde çözeriz. Koridora filan gerek kalmaz.
O devir bir fırsat mı kaçtı sizce? Kobani IŞİD tarafından üç taraftan kuşatılmıştı, bunun dışında yalnızca Türkiye ile sonu vardı.
Evet, makas orada açıldı. Salih Müslim Türkiye’ye geldiği günlerde Türkiye orayı sahiplenebilirdi. Onlar da buna müsaitti. Biz oradaki potansiyelin PKK ile ilintisini fark ettiğimiz vakit irkildik. Halbuki onu sınırlayabilirdik, bizimle işbirliği yapmalarını temin edebilirdik. Esad’a karşı savaşan örgütleri nasıl destekleyip silahlandırıp eğittik; Kürtleri de Türkiye ile hareket eden bir güç haline getirebilirdik.
Nüfusu benden az, devlet yapısı yok, silahı yok, 3-5 milyon Kürtten mi korkacağım Türkiye olarak? Türkiye büyük bir ülke, hesabı buna nazaran yapmamamız gerekiyor. Lakin Kürt olunca durum değişiyor. Kürt sözünü hangi cümleye koysanız gerçeğin dışında bir yere varırsınız.
Biz oradaki Kürtleri yanımızda görebilirdik, takviye verebilirdik. Onun için vereceğimiz emek, zahmet ve bedel, bugünkünden çok daha az olurdu. Şu anda biz oraya bana nazaran tırnak içinde bataktayız diyebilirim. Zira biz bir şeyi göremedik. Orta Doğu’da Kürtlerin varlığı asla inkar edilemeyecek bir boyuttadır.
Suriye’yi iyi yönetebilseydik, Esad bize “ağabey” diyordu. Bizim mahallemiz üzereydi. Yüzyıldır bir demokrasi olamadık, adamdan bir sene içinde demokratikleşmesini istedik. Ona muhalif olan radikal İslamcı kümelerin bir anda etraftan merkeze gelip oturmasını, Esad’ın buradan gitmesini bekledik. Bu işin tabiatına uygun değil.
Bu noktadan sonra Kürt Sorunu‘nda tekrar itimadın sağlanması, tekrar bir adım atılması mümkün mü?
Bundan sonra illa adımlar atılmak zorunda, atılacak her adım bize daha değerliye mal olacak. Dermanı yok.
İtimadın sağlanması biraz güç. Biz onu yıktık zira yapamayacağımız çok şeyi söylemeye alıştık. Ümit verdik, yerine getirmedik. Bir vakitler Tayyip Bey’in bu sorunu çözebileceği ümitler varken artık artık bu ümitler yok. Zira biz de şiddetle sorunu çözmeye kalkıştık.
Hak ihlalleri ve hukuk dışı uygulamalar halkın reaksiyonunu, şuuru artırıyor. Kürtlük şuuru ve siyasi hak talepleri geçmişte olmadığı kadar güçlüdür şu anda.
Kürtler adalet istiyor, kolay bir şey. Kürtlerin ne istediğini Ankara bir türlü anlamıyor ya da biliyor fakat izliyor. Zira evet bunlar bunu istiyor deseler karşılık vermeleri gerekiyor.
AK Parti’nin kuruluşunda Avrupai kıymetler vardı, kozmik yargı sisteminin devreye girmesi…
15 Temmuz kimyamızı bozdu bizim.
Yani o vakte kadar samimi miydi bu taleplerinde? Siyasal İslam’ın geldiği nokta açısından soruyorum, bu vaatlerde samimi miydi yoksa muhtaçlık kalmaması halinde geri tepilebilecek süreksiz kelamlar miydi sizce?
Katiyen biz Türkiye’yi yönetmeye taliptik. Bütün insanları adalet üzerinden yönetmeye taliptik. Alevi, Roman, Kürt kardeşlerimizin, Müslüman dindar vatandaşlarımızın problemlerini çözmeye niyet etmiş ve bunun için adım atmış bir takımdık.
Birinci basamakta askeri vesayet vardı, adım atamıyorduk. Ne vakit ki önemli bir çabayla askeri vesayeti ortadan kaldırdık, orada yılana sarıldık. İşbirliği yaptık.
Kestirim etmediğimizden fazla onlar işin içine girdi. Hatta onlar lokomotif oldu, biz geride icraatta bulunduk. Sonra FETÖ’nün vesayeti gündeme gelmeye başladı. Biz bunu fark ettiğimizde irkildik. Ondan sonra da natürel kıyamet koptu. O güne kadar hukuk içinde kalmaya azami dikkat gösteriyorken 15 Temmuz’dan sonra doğrusu panikledik ve olayın vahameti karşısında fakat yargıyı kullanarak başarılı olabileceğimiz kanaatine vardık.
Onların yargıyı kullanırken kullandığı bütün taktikleri, araçları, biz kullanmaya başladık, can havliyle.
Pekala bu fark ettik, bunlar lokomotif olmuş dediğiniz an ne vakitti?
Her mevzuya müdahaleleri kelam konusuydu. Ne vakit ki onların kimi taleplerine hayır demeye başladık, onlar sertleşmeye başladılar. Kabullenemediler. Birtakım olaylar oluyordu lakin somut olarak dershanelerin kapatılması asıl kopuşu getirdi.
Eğitim sistemini reforme etme ismine ve vesayetini geriletme ismine müdahale ettiğimizde çok sert reaksiyon verdiler. Ben o devirde birtakım arabuluculuklarda bulundum ancak çözülemedi ve gitgide arbede büyüdü.
İhsan Arslan, kitabında 15 Temmuz günü MİT’e ihbar geldiğinde, “neredeyse çocukluğu bildiği” Hakan Fidan’ın odasında olduğunu anlatıyor:
“Bana dedi ki, ‘bir ihbar geldi. Her gün bu türlü ihbarlar oluyor. Hangisi hakikat, hangisi yanlış kestirmek güç.’ Sonra telefona Genelkurmay İkinci Lideri’ni bağladılar. Duydum ben o konuşmayı. ‘Bir şey var, beni alacaklarmış bu gece’ dedi. Hakan Beyefendi biraz rahatsızdı, lakin telaşlanmamıştı. Saat de beş olmuştu. Koşturmaca devam ediyordu, uzatmadan kurumdan ayrıldım. Sonradan yaptığım değerlendirmeye nazaran, Genelkurmayla telefonu bağlayan özel kalemi darbecilerden olunca, darbeciler olayın duyulduğunu düşünüp darbe saatini erkene almış olmalılar.”
Bugün yeni bir ivmelenme var üzere hükümet tarafında. Yargı reformundan bahsediliyor, yatırımcının inanç duyacağı bir hukuk sisteminden bahsediliyor. Bu periyotta MHP ile koalisyon yapılan bir ortamda, daha milliyetçi ve sağ telaffuzun benimsendiği bir ortamda bir yere varılabilir mi?
Bugün şayet bir hukuk lazım diyor isek, iktisatta ıslahat lazım yapmamız lazım diyorsak, zımnen bugüne kadarki politikalarımızda badire olduğunu kabul ediyoruz demektir. Bu bir itiraftır. Kusur yapan birilerinin bu yanılgıyı düzeltip gerçek olanı yapmaya çalışması sıkıntı oluyor biraz.
İflasına sebep olduğun şirketi iflastan kurtarıp kara geçirmek herkese nasip olmuyor. Zira onun kararları sonucu, onun yanılgıları sonucu şirket iflas etmiş. Aslında bilseydi, doğrusunu yapmak isteseydi iflas etmezdi.
Bizim buraya gelelim. Güzel şeyler duymak istiyoruz. Halk olarak yorulduk. Eksiklerin telafi edilmesi, hakikat şeylerin yapılması lazım diyor. Lakin inanç sorunu var. Medyamız biraz sessiz, keşke bu kadar olmasaydı.
Herkes şu an ekranlarda şunu söylüyor: Kelama değil icraata bakmak lazım. Ben de onlara katılıyorum. Doğal ki yargı işleyişi düşüncede. Bu başkanlık sisteminin incelenmesi, masaya yatırılması gerekiyor. Geçmişte adem-i merkeziyetçi sistemi savunuyorken geldiğimiz noktada yüzde yüz merkeziyetçi bir sistemle karşılaştık. Bir tek kişinin iradesine bağlanmış bir sistem, bir işleyiş. Bundan meşakkatler doğacağını kimilerimiz kestiremedik herhalde. Tek sesli olursa bir şeyler daha çabuk halledilir dedik herhalde.
Baktık ki kurumsal yapıdan uzaklaştıkça, kişinin tek başına verdiği kararlarda yanılgı yapma ihtimali daha fazla oluyor. Bence kimilerimizi kabul etmiyoruz lakin güçler ayrılığı diye bir şey kalmadı ülkede. Meclisin, yargının denetleme gücü ortadan kaldırılınca her şey bir tek insanın iki dudağı ortasına sıkışmış oldu. Bu çok vahim bir durum.
Amerika’da, Avrupa’da otokrat başkanlar ortasında sayılıyor Cumhurbaşkanı, saydığınız sebeplerle. Bunun geri dönüşü mümkün mü? Tıpkı vakitte Kürt sorunu konusu da yine gündeme gelebilir demiştiniz. Bu hususlarda öngörünüz nedir?
Bu bir süreçtir. Başkanlara bağlı değildir. Vatandaşın talep ve dayanağı sonucu da oluyor bu, durup dururken olmuyor seçimle oluyor bunlar. Lakin bunun uzun mühlet devam etmesi beklenemez bana nazaran. Bence bu bir devirdir, bu geçer. Geçtikten sonra Türkiye’de parlamenter sisteme geçişin ben çok uzak olmadığını düşünüyorum.
Tayyip Bey’in şahsında fevkalade bir güç, kabiliyet, karizma var. Yanılgıları bir kenara bırakıyorum. Fakat artık Tayyip Bey’in uhdesindeki bu kadar sınırsız yetkileri onun üzere kullanabilecek ben ikinci bir adam görmüyorum. Bu kabiliyetleri daha düşük olan gelecek başkanların bu işi götüremeyeceklerinden hareketle, muhalefette de bu çok seslendiriliyor. Başkanlık sisteminin bizde iyi sonuçlar vermediği kabul ediliyor, ben de katılıyorum.
AKP’nin yönetici takımıyla hâlâ yakın bağlantılarınız varsa bu dertlerinizi paylaşıyor musunuz? Oğlunuz da milletvekili. Size bu mevzuda bir misyon verilse tekrar rol almak ister misiniz?
Ben kolay önlemlerle yola devam edilemeyeceğini düşünüyorum. Çok önemli radikal kararlar alınması gerekiyor ve bu zordur. Uzun vakittir bu biçimde idaresi tercih etmiş, takımları buna nazaran yönlendirmiş bir iradenin kısa bir vakitte bütün bu kararlarını geri çekmesi kolay değil.
Şimdiye kadar mahkemelere, iktisada, medyaya müdahale etmişizdir. Bir gün sabah kalkıp “Medya, siz istediğiniz üzere yazın,” ondan sonra yargıçlara “Kaçmıyorsa tutuklamayın kardeşim aslında cezaevlerinde yer yok” diyemiyorsunuz.
Bu bakımdan çok sıkıntı görüyorum.
Burada soru şu: Sanki sahiden yapılanların yanlış olduğu ve önemli adımların atılması gerektiğine fikren kabul edilip inanılıyor mu ve düzgün şeyler yapmak gereğine inanılıyor mu? Yoksa dışarıdan gelen şikayetler karşısında “Tamam anladık, durduracağız bu yanlışları” mı deniyor? Ben tam bilmiyorum. Siyasi kulislerden uzağım açıkçası. Esasen 2011’den sonra siyaseten kendimi emekliye ayırdığımı söyleyebilirim. Siyaseti Mücahit yapıyor. Ben birtakım tespit ve tavsiyelerin iletilmesinde fayda görebilseydim aktarırdım. Biraz ortamıza uzaklık girdi doğrusu. Artık bir insan her şeyin doğrusunu ben biliyorum dediğinde, etrafındakilerin ona bir şey söyleme, bir tavsiyede bulunma bahtı kalmıyor.
Başlangıçta bu çeşit bir diyaloğumuz vardı. Ben 2007’de bir gün röportajımda Abdullah Öcalan’ı yok sayamayız demiştim. Tayyip Bey’le görüştüğümüzde bana hiç kızmadı lakin “Bizim görüşmediğimizi nereden biliyorsun?” dedi. Haklıydı. Benim istihbari bilgim yoktu. Onunki doğruydu, benimki yanlıştı.
Bu türlü bir iki olay olunca o vakit diyorsunuz ki Müslümanlıksa senin kadar Müslüman, güç desen her türlü güç var, akıllıysa senden akıllı. O vakit “Allah selamet versin” deyip vazgeçiyorsun.
O bakımdan şu an diyaloğumuz zayıf.
Getty ImagesTüm bu konuştuklarımız ışığında Berat Albayrak’ın istifasına nasıl bakıyorsunuz?
İslam tarihinde meşhur dört halifemiz var. İslam’ın en hoş uygulandığı devir olarak bakıyor Ehli Sünnet. Ve Hazreti Osman halife olarak Hazreti Muhammed’in kızını da almış, bu türlü bir boyutu da var. Buna karşın onun akrabalarını yönetime almasını eleştiririz.
1500 yıl üzerinden geçtiği halde akrabalarına iktidarda misyonlar vermesini, ehliyet ve liyakat yerine akrabalık bağını öne çıkarmasını eleştiririz biz. Hasebiyle ben bugün de yarın da iktidara gelen önderlerin aile bireylerini iktidara ortak etmelerini gerçek bulmuyorum.
Bu yanlış adımın sonucudur bugün gelinen nokta. Keşke bu vazife verilmeseydi.
Halkımızın, ülkemizin yazgısıyla onun yazgısı özdeşleşti. Onun muvaffakiyetleri hepimizi etkiliyor, hakikat kararlardan hepimiz nimetleniyoruz, yanlış kararlardan da hepimiz ziyan görüyoruz.
Cumhuriyet
