Ege Üniversitesi (EÜ) Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Yıldırım ile Abant İzzet Baysal Biyoloji Kısmından Doç. Dr. İsmail Eker, ortak çalışmayla bölgede farklı olduğunu düşündükleri soğanlı bitkiyi inceledi.
Bitkinin literatürde ismi yer almayan bir tıp olduğu sonucuna varan Yıldırım ve Eker, bitkiyle ilgili hazırladıkları bilimsel makaleyi Yeni Zelanda kökenli Phytotaxa Mecmuası’na gönderdi.
Mecmuada yayımlanan makaleyle literatüre kazandırılan bitkiye “Hatay sümbülü”, bilimsel olarak ise “muscari inundatum Yıldırım&Eker” ismi verildi.
Doç. Dr. Hasan Yıldırım, yaptığı açıklamada, “müşkürüm” olarak bilinen “muscari” bitkisinin dünya genelinde yaklaşık 80 kadar tıpla temsil edildiğini belirtti.
Kelam konusu tıbbın Türkiye’de 49 cinsinin bulunduğunu söz eden Yıldırım, bunlardan 32’sinin ise endemik olduğunu lisana getirdi.
“YENİ ÇEŞİT SÜMBÜLÜ HAVAALANINDA UNUTMUŞ”
Hatay’ın İskenderun ilçesine bağlı Arsuz bölgesinde TÜBİTAK projesi kapsamında çalışmalar yaptığını anlatan Yıldırım, şunları kaydetti:
“Amanos Dağları’nın doruklarına hakikat bir platoda, sulak alanda farklı olduğunu düşündüğüm sümbül çeşidine rastladım. Sonraki yıl birebir alana düzenlediğim öbür bir saha çalışmasıyla tekrar bu bitkinin ayrıntılı incelemesini yapmak için tekrar örnek aldım. Mevzuyu meslektaşım Doç. Dr. İsmail Eker’e ile paylaştım. Saha çalışmaları ve laboratuvar çalışmalarıma ilişkin fotoğraflar üzerinden yeni bir cins olacağı ortak kanısına vardığımız bu çeşide ilişkin örnekleri, ayrıntılı incelemek için 2017’de İstanbul’da Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’ne götürmek için yola çıktım. Ama uçağa yetişme telaşı ve bir anlık dikkatsizlikle tüm topladığım inceleme örneklerini havaalanında unuttum. Sonrasında da bu örnekleri bulamadım.”
“BU ÇEŞİT MÜDAFAA ALTINA ALINMALI”
Doç. Dr. İsmail Eker’in 2018 ve 2020 yıllarında alana giderek tekrar örnekler topladığını aktaran Yıldırım, çalışmalardan sonra bitkinin makalesini hazırlayarak Yeni Zellanda kökenli “Phytotaxa” mecmuasına gönderdiklerini lisana getirdi.
Kelam konusu makalenin 17 Şubat’ta yayımlandığını anlatan Yıldırım, “Oldukça sonlu bir alanda yayılış gösteren Hatay sümbülü birey sayısı olarak düşük bir çeşittir. Bu nedenle alanda meydana gelebilecek hayvan otlatması, madencilik yahut yol açma üzere çalışmalara dikkat etmek gerekiyor. Tıbbın jenerasyonunun devamının sağlanabilmesi için yöre halkının ve lokal idarenin epeyce hassas davranması lazım. Gerek cinsin popülasyonunun ziyan görmemesi için gerekse yayılış alanında bir habitat kaybına neden olunmaması için bu tıbbın muhafaza altına alınması gerekmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
Hasan Yıldırım, Amanos Dağları’nda 1300-1550 metre rakımlarda yayılış gösteren Hatay sümbülünün, Türkiye’de çabucak her bölgede bulunan Arap sümbülü (Muscari neglectum) ve Beyefendi sümbülü (Muscari adilii) ile yakın akraba olduğunu kelamlarına ekledi.
Cumhuriyet
