Getty Images
İngiltere’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinden resmen ayrılmasının (Brexit) akabinde başlayan bir yıllık geçiş devri 31 Aralık’ta sona eriyor.
1 Ocak’ta İngiltere her alanda AB kurallarına uymaya son verecek ve taraflar ortasında yeni bir ticari münasebet kelam konusu olacak.
Bu geçiş periyodunda, Londra ve Brüksel ortasındaki ilişkiyi belirleyecek bir ticaret mutabakatına varılması umuluyordu. Lakin hala süren görüşmelerden bir sonuç alınamadı ve bu etapta çok olası de görünmüyor.
Beklendiği üzere muahede olmazsa, İngiltere ve AB ortasındaki ticaret, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) kurallarına nazaran yapılacak.
Bu da gümrük vergileri, hudutlarda ek denetimler, daha fazla bürokrasi demek. Natürel bütün bunlar da maliyetlerin artması manasına geliyor. İngiltere Perakendeciler Konsorsiyumu, muahede olmazsa besin ithal etme maliyetinin yılda 3,1 milyar sterlin artabileceği ikazında bulunuyor.
Bu yeni ticaret modelinin tesirleri çabucak hemen hayatın her alanında hissedilecek. Fakat koronavirüs salgınıyla birlikte hayatın iyice zorlaştığı ülkede öncelikle ve en acil görüleceği yer besin alışverişi olacak.
İngiltere’nin tükettiği besinin dörtte biri AB ülkelerinden ithal ediliyor.
İngiltere 31 Ocak 2020’de AB’den resmen ayrılmış olsa da, ticaret eskisi üzere sürüyordu.
Artan denetimler ve bürokrasi
Yani İspanyol marulları, Hollanda domatesleri, Fransız şarapları ve Türkiye’den İngiltere’ye et ve süt eserlerinin girişinin yasak olması nedeniyle, Almanya’da ve Hollanda’da imal edilen Türk yoğurtları, sucukları, beyaz peynirleri hudutlarda denetim edilmeden ve İngiltere hükümetinin gümrük vergileri olmadan ülkeye girebiliyordu.
Fakat muahede olmazsa bilhassa et ve süt eserlerinde yüksek vergiler bekleniyor. Taze meyve zerzevatın de etkilenmesi mümkün.
İthalat vergileri yalnızca besinde geçerli değil. Örneğin AB ülkelerinde üretilen arabalar de yüzde 10 vergiye tabi olabilir. Lakin en büyük ithalat vergileri yiyecek ve içecek kalemlerinde kelam konusu.
Ülkenin en büyük süpermarket zincirlerinden Tesco, fiyatların yüzde 3 ila 5 artabileceğini söyledi. Belirli eserlerde de artışın çok daha büyük olabileceği ihtarında bulundu.
Sucuk, yoğurt, beyaz peynir daha da değerli olacak
Anlaşmasız ayrılıkla artacak bürokrasiden, gümrüklerdeki beklemelerden ve sonuç olarak fiyatlardan olumsuz etkilenecek işletmelerin başında gelenlerden biri de, AB ülkelerinde üretilen sucuk, yoğurt, beyaz peynir üzere Türk eserlerini AB ülkelerinden ithal eden besin toptancıları ve öteki eserlerin yanı sıra yüklü olarak bunları satan süpermarketler.
Bu besin toptancılarından Expo Food Midlands’in Genel Müdürü Özgür Yılmaz, bilinmezliğin besin bölümünde tedirginlik yarattığından şikayetçi.
Eser nakliyesinde de büyük meseleler bekleniyor
Avrupa’daki tedarikçi firmalarla da temas halinde olduklarını anlatan Özgür Yılmaz onların yapması gerekenleri de konuştuklarını belirtiyor ve şöyle devam ediyor;
“Örneğin et ve süt eseriyse veterinerlerin sertifikaları gerekecek. Artık oradaki firmalarla görüşüp, bütün bunları ayarlamaya çalışıyoruz. Birebir halde nakliye firmalarıyla görüşüp, bizden istekleri nelerse, onları yerine getirmeye çalışıyoruz. Mümkün olduğunca aksilik olmasın, yumuşak bir geçiş olsun diye elimizden geleni yapıyoruz. Sattığımız malların yüzde 85-90’ı AB orijinli” diye konuşuyor.
Getty Images1 Ocak’tan sonra gümrüklerdeki yoğunluk, taze besin kahrına yol atabilir.Özgür Yılmaz anlaşmasız Brexit ile nakliyede de büyük meseleler yaşayabileceklerini belirtiyor.
En çok Polonya üzerinden eser getirdiklerini anlatan Yılmaz, “TIR’ların olağanda buraya gelişi ve dönüşü altı gün sürüyor ve bu müddet artık 10 güne çıkıyor. İş kaybı oluşuyor, hasebiyle pek buraya gelmek istemiyorlar. Nakliye maliyetinde de bir artış oldu. Fakat anlaşmasız AB’den çıkış olursa bu sorun daha da büyüyecek” diyor.
Yüzde 10 ila 40 ortası fiyat artışı
Yılmaz, eser kümelerine nazaran, yüzde 10 ila yüzde 35-40 ek maliyet bineceğini varsayım ettiklerini ve bunun en nihayetinde tüketiciye de yansıyacağını belirtiyor.
Büyük süpermarket kümeleri, sermaye güçleri sayesinde, kar marjlarını kısarak fiyat artışlarının bir kısmını tüketiciye yansıtmama lüksüne sahip. Lakin görece küçük esnafın bu türlü bir bahtı bulunmuyor ve dezavantajlı pozisyona düşecekleri belirtiliyor.
BBCMehmet Çetin: Benim raflarımdaki malın kabaca yüzde 40’ı, yüzde 50’si AB menşeili.Küçük esnaf dezavantajlı
İnci Food Centre’ın sahibi Mehmet Çetin de bu durumdan şikayetçi.
Çetin “Benim raflarımdaki malın kabaca yüzde 40’ı, yüzde 50’si AB menşeili. Buradaki Türk toplumuna hitap eden peynir, sucuk, yoğurt, et ve süt eserlerinin hepsi Avrupa orijinli. Küçük esnaf dezavantajlı duruma düşüyor” diyor ve şöyle devam ediyor;
“Bu bize direkt yansıyacak, getiren toptancı bunu anında alış fiyatlarımıza yansıtacak. Bununla bir arada, biz de bunu mecburen müşteriye yansıtmak zorundayız. AB’den çıkacağız deyip, duruyorlar lakin hiçbir şey açıklamıyorlar. Gümrük vergisi koyulamasa bile yalnızca nakliyeden yüzde 10, yüzde 15 direkt fiyatlara yansır diye iddia ediyorum.”
Cumhuriyet
