Alerjik yürüyüşün birinci ortaya çıkış biçimi olarak kabul edilen besin alerjisinde genetik faktör son radde ehemmiyet taşıyor. Yatkınlığı olan bireyler alerji yapacak bir besinle karşılaştığında besin alerjisi belirti vermeye başlıyor. Ebeveynleri alerjik olan çocuklarda alerji ortaya çıkma ihtimali ise yüzde 60’lara kadar yükseldiği görülüyor.
ANASI YAHUT BABASI ALERJİK OLMAYAN BEBEKLERDE DE ALERJİ GÖRÜLÜYOR
Çocuk Sıhhati Marazları ve Çocuk Alerji Mütehassısı Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban, ama günümüzde anası yahut babası alerjik olmayan bebeklerde de alerji görüldüğüne işaret etti. Bu noktada alerjiye yatkınlığı en çok endüstriyel gelişmişlik, etraf kirliliği, hazır azıklar, ek hususları ve deterjanların içindeki kimyasalların birinci duyarlanmada tesirli olduğunun düşünüldüğünü söyledi.
BIRINCI BELİRTİLER BEBEK 2-3 AYLIKKEN ÇIKIYOR
Besin alerjisi için ana ya da babada rastgele bir alerjik hastalık olması kâfi bir risk faktörü. Yani ana yahut baba besin alerjisi olmasa bile gayrı bir halde astım, alerjik nezle, atopik dermatit üzere her hangi bir alerji illeti taşıması çocukta besin alerjisi gelişmesi için risk oluşturuyor. Besin alerjisi gelişebilmesi için bebeğin alerji geliştireceği besinle bir müddet karşılaşıp, bir hassaslaşma süreci geçirmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Sarıçoban birinci belirtilerle ilgili şunları anlattı:
“İlk defa yenilen bir besine çabucak reaksiyon gelişmez. Bebek alerjik olduğu besini ya hazır formüla mamalar yolu ile yahut ananın yedikleri besinlerin alerjenlerinin ana sütü ile alınması yolu ile duyarlanır. Bu nedenle bebek doğar doğmaz besin alerjisi olmasını beklenmez. Ekseriyetle 2-3 aylıktan sonra besin alerjisi belirtilerini görülmeye başlar. Daha sonraki vakitlerde hayatın rastgele bir devranında besin alerjisi gelişebilir.”
EN ÇOK HANGİ BESİNLER ALERJİ YAPIYOR?
Bebekler en çok ana sütü yahut mama ile beslendikleri için en çok ana sütündeki yahut mamadaki inek sütü proteinlerine karşı alerji geliştiğini söyleyen Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban alerji yapan diğer besinler konusunda şu haberleri verdi:
“Bir yaşından evvel gelişen bir başka alerji ise yumurta proteine mukabildir. Bunların dışında az da olsa buğday, soya, balık, kuruyemişlere de reaksiyon verebilirler. Bebek büyüdükçe fındık, konum fıstığı, susam, ceviz üzere kuruyemişlere reaksiyon vermeye başlarlar. Daha büyük çocuklar münhasıran polen alerjisi olanlarda polenle çapraz reaksiyon yapabilen zerzevat, meyveler ile duyarlanma görülebilir. Sonuçta her yaşın öne çıkan bir alerjik besini vardır. Lakin bazen bu genellemelerin dışında da alerjiler görülebilir. Her besinin bebeğe tattırılma vakti değişik olduğu için alerjinin de ortaya çıkması o devrana nazaran değişiklik gösterebilir.”
ŞİKAYETLER DİRENÇ GÖSTEREBİLİYOR
Besin alerjisi belirtileri birinci olarak deri yahut sindirim sisteminde belirti vererek kendini gösterdiğini söyleyen Çocuk Sıhhati Marazları ve Çocuk Alerji Mütehassısı Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban, çocuklarda ortaya çıkabilecek gayri belirtileri şöyle sıraladı:
“Deride kaşıntı, kuruma, döküntü ile giden atopik dermatit (egzama) yahut ani gelişen ciltte kabarık kaşıntılı kızarıklıklar (ürtiker, kurdeşen) formunda birinci belirtilerini gösterebilir. Birtakım çocuklarda huzursuzluk, daima ağlama, kilo alamama, kanlı-mukuslu kaka yapma, kusma, inatçı pişik yahut inatçı kabızlık üzere belirtilerin biri yahut birkaçı birlikte olabilir. Daha küçük bir kümede ise tekrar eden hırıltılı teneffüs, hışıltı, nefes darlığı, inatçı öksürük, bronşit, bronşiolit üzere ataklar izlenebilir. Kimi bebeklerde inatçı bir burun tıkanıklığı eşlik edebilir. Velev ani gelişen alerjik şok ile de birinci belirtisi görülebilir. Birinci şikayetleri aileler derhal alerjiye bağlamazlar. Alerji besin alındığı sürece devam ettiği ve velev bazen besin kesildikten haftalar sonrasında lakin düzebilir. Bu nedenle alerjide şikayetler inatçıdır ve tedaviye direnç gösterir yahut düzelir kısa bir müddet sonra tekrarlar. Bu halde olduğunda bir şeylerin aksi gittiği anlaşılır ve alerjiye yönlendirilir.”
TEDAVİ SABIR GEREKTİRİYOR
Çocuklarda besin alerjisi tanısında büyük nispette hasta hikayesinden yararlanıldığını belirten Prof. Dr. Sarıçoban, “Bununla birlikte testlerle de tanı katılaştırılarak tedaviye geçiliyor. Besin alerjisinde temel kural alerjik olunan besinin diyetten çıkarılmasıdır. Bir besinin vücuttan atılması yaklaşık 3 hafta sürer. Hastanın alerji durumuna nazaran diyet biçimi ayarlanır. Örneğin bazen ana diyet yapmazken ana sütünde reaksiyon olmaz fakat o besini bebek mekansa reaksiyon çıkabilir. Bu durumda anaya diyet yaptırmaya gerek yoktur ve bebeğin diyet yapması kafidir. Yahut bazen bir besinin fırınlanmış yahut mayalı formu tolere edilirken daha az süreçten geçmiş yahut çiğ biçimi tolere edilemez bu durumda da diyet düzenlenir. Bundan sonraki şama besinin reaksiyon verdiği sisteme ek destek tedavisidir. Örneğin atopik dermatitte yara konumlarına ve kuruyan cilde kremler düzenlenir. Kurdeşende alerji şurup yahut damlaları eklenir. Astımda nefes açıcılar kullanılabilir. Başkaca diyet yapılan besinin oluşturacağı vitamin, mineral yahut diğer besin takviyeleri verilir” sözlerini kullandı.
DEDEKTİF ÜZERE ARAŞTIRILMALI
Besin alerjisinin uzun süren lakin çoklukla düzelen bir durum olduğunu lakin öncelikle sabırlı olmak ve morali bozmamak gerektiği konusunda ailelere tekliflerde bulunan Sarıçoban, “Neden olan alerjen acilen saptanamayabilir. Bir dedektif üzere hangi besinin ne reaksiyon verdiği teması araştırılması gerekir. Bazen ise besin alerjisi dermatoloji, çocuk gastroenteroloji, diyetisyen, çocuk hekimi, aile doktoru, hoca, mektep ve ailenin birlikte yürütmesi gereken bir süreç halini almalıdır. Bu ekibin birlikte birbiri ile muhaberede olması en tesirli tedaviyi sağlar” diye konuştu.
HER BESİNİN KENDİ GÜZELLEŞME VADESI VAR
Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban’ın verdiği habere nazaran, süt, yumurta üzere birçok alerjilerin birçok çocuk büyüdükçe düzeliyor. Örneğin süt alerjisi 3 yaş, yumurta alerjisi 5 yaş üzere çok yüksek orantıda geçtiği gözleniyor. Lakin, kuruyemiş, balık ve kabuklu deniz eserlerine karşı olan alerji kalıcı olma eğilimi gösteriyor. “Yani her besinin kendi iyileşme süreci ve hikayesi vardır. Fakat çoğunlukla düzelir” diyen Prof. Dr. Sarıçoban, “Ayrıca besin zayıflığı diyeti tam ayarlanmaz ise kalsiyum, D vitamini, B vitamini eksikliğine bağlı problemlere neden olabilir. Yahut iyi tedavi edilemeyen deri enfekte olabilir. Besine bağlı astım denetim edilemez ise tekrarlayan astım atakları ve bazen pnomonilere neden olabilir” diye konuştu.
Cumhuriyet