ABD’de George Floyd’un beyaz bir polis tarafından gözaltına alınırken öldürülmesi Avustralya’da da büyük yankı uyandırdı.
Yerli halklar Avustralya nüfusunun sırf yüzde 3’ünü oluşturuyor ancak 1991 yılında yapılan bir ulusal araştırmanın eşitsizlikleri ortaya koymasına ve tavsiyelerde bulunmasına karşın, son 30 yıl içinde polis gözetiminde ölen yerlilerin sayısı 400’ü aşıyor.
Memleketteki çocuk hapishanelerindekilerin yarıdan fazlası yerli çocuklar.
Avustralya yerli halkları Aborijinler ve Torres Boğazı Adası halkı, yargı ve infaz sisteminin, polis şiddetinin neden en çok kendilerini amaç aldığını sorguluyor, tıpkı ABD’de olduğu üzere polise ayrılan bütçenin eşitsizlikleri gidermeye yönelik toplumsal girişimlere yönlendirilmesini istiyor.
TOPLUMSAL GIRIŞIMLER
Kimi toplumsal girişimlere hükümet fon veriyor. Keenan Mundine’nin kurduğu küçük yardım örgütü Deadly Connections (Öldürücü Bağlantılar) ise küçük bağışlarla yaşıyor.
33 yaşında bir Aborijin Avustralyalı olan Keenan, yerli halklardan gençleri cezaevinden ve polisle karşı zıdda gelebilecekleri gergin durumlardan müdafaaya çalışıyor.
“Bizim buralara polis yalnızca sevdiğimiz birini götürmek için gelir” diyor Keenan.
Polis gördüğü vakit ne hissettiğini sorduğumda düşünmeden “Korku” diye cevaplıyor.
Günü onun doğup büyüdüğü Sdyney’in Redfern mahallesinde geçirdik. Etraftaki bir çok bina onun “otorite” ile karşı zıdda geldiği farklı anıları temsil ediyordu.
Bu binalardan birinde polis tarafından kovalanan en yakın arkadaşı balkondan düşerek ölmüştü.
Binalara ve bir basketbol meydanına bakan kaldırımda durup “Bakın şu an durduğumuz tarafta bir gözaltına alınmıştım” diyor.
Bu sokaklarda oynarken daha iyi bir hayatı, polis tarafından kovalanmamayı hayal ederdim. Birlikte oynadığım çocuklardan kimileri polis yüzünden hayatlarını kaybetti” diye ekliyor.
Keenan 6 yaşındayken babası intihan edip, anası uyuşturucu doz aşımından ölünce kimsesiz çocukların konduğu bakımevine gönderilmiş.
14 yaşına geldiğinde hırsızlıktan çocuk gözetim konutuna konmuş. Uyuşturucu işine de karıştığından ondan sonraki 15 yılın büyük kısmını parmaklıklar ardında geçirmiş.
Bu periyoda ait hatıraları silik lakin doğum günlerini hatırlıyor.
“18 yaşıma çocuk hapishanesinde girdim” diyor.
“Doğum günlerinde ailenizin yanında olmak, sevildiğinizi hissetmek istersiniz. Sıradan biri üzere hissetmeyi arzularsınız. Armağan ya da öteki bir şey değil, sizi seven birileriyle bir masanın etrafında oturmak.”
Keenan, hayatını değiştirmeyi başarmış. Son mahpustan çıkışının üzerinden oldukça yıl geçmiş. Evlenmiş ve Khaius ve Khyreese isminde iki küçük oğlu var.
Çocuklarına çok düşkün ve bizimle konuşurken mütemadi gözü onların üzerinde. Birlikte salıncaklara gidiyoruz. Çocukların geleceğinden dertli olduğunu söylüyor.
Yargı sisteminin kendisi üzere Aborijin halktan kişilere adil davranmadığını ve bu durumun değişmediğini söylüyor.
“Sürekli olarak çocuklarımın benim yaşadıklarımı yaşamasından ve hayatları boyunca onlarda iz bırakacak şeylerle müsabakalarından korkuyorum. Büyüdüklerinde tutuklanmalarından, mahpusa girmelerinde korkuyorum” diyor.
SÖMÜRGECİLİĞİN İZLERİ
Keenan’ın kaygılarını yerli halklara mensup binlerce kişi paylaşıyor.
Avustralya nüfusunun yalnızca yüzde 3’ünü oluşturan yerli halkların cezaevlerindeki yetişkinlerin dörtte birinden fazlasını oluşturması olağan değil.
Çocuk tutukluların durumu daha da vahim. Avustralya’daki çocuk hapishanelerindeki tutukluların yarıdan fazlası Aborijin.
Bu durumda yerli çocukların hapishaneye gitme ihtimali üniversiteye gitme ihtimalinden yüksek.
Aborijinler ve Torres Boğazı Ada halkları hukuk bürosundan Roxanne Moore, “Yerli halkların orantısız bir biçimde cezaevine konması Avustralya’da sömürgeciliğin bir kalıntısı” diyor.
ReutersKaptan James Cook’un heykelleri, İngiliz kaşifin 1770 yılında kıtaya ayak basışını simgeliyor
18. yüzyılda Avustralya’da yerleşimler kurabilmek için İngilizler yerli halklara yönelik katliamlar ve tutuklamalara girişmişti. Polis gücü kişileri topraklarından sürmek için kullanılmıştı.
Ve 1970’lere kadar polis hala yerli çocukları çetinle meskenlerinden toplayarak beyaz ailelere veriyor ya da kurumlara yerleştiriyordu.
Aborijin çocukların ailelerinde çetinle koparılması beyazların yerlilerden üstün olduğu ırkçı varsayımıyla hareket eden sömürgeci hükümetin asimilasyon siyasetlerinin bir kesimiydi.
Bu siyasetlerin maksadı yerli halkların beyaz nüfus içinde yavaş yavaş eritilmesi ya da mümkün olan durumlarda beyaz topluluğa uyumlaştırılmaları (asimilasyon) idi.
Kuşaklar uzunluğu ailelerinde koparılan yerli çocuklara bugün Çalınmış Nesiller deniyor ve bunun sebep olduğu travma ve kayıp duygusu bugün bir çok Aborijin aileyi hala etkiliyor.
Roxane Moore “Bu bizim için geçmiş değil, biz her gün haal sömürgeciliğin mirasını ve tesirini hissetmeye devam ediyoruz. Bilhassa de yargı sisteminde. Halkımıza yönelik ölçüsüz polis müdahalesi, hala varolan sistemli ayrımcılık bunun izleridir ” diyor.
Moore bir sefer sistemin içine düşen bir gencin bir daha kendini kurtarmasının çok güçlükle olduğunu zira her seviyede sistemin yerli halkların aleyhine olacak biçimde düzenlendiğini söylüyor.
“Polisle kurulan bağlantıdan duruşmaya ve mahkumiyete kadar, kefaletin reddedilmesine, gözaltında ölümlere kadar her şeyde görüyoruz. Bu yüzden halkımız için gerçek adalet fakat yapısal değişiklikle gerçekleşebilir” diyor.
KAPTAN COOK’UN MİRASI
Kaptan James Cook’un heykelleri, İngiliz kaşifin kıtaya 1770 yılında ayak basışını simgeliyor.
Onu kahraman olarak gören bir çok insan var. Ancak öbürleri da onu Avustralya yerli halklarının mülksüzleştirilmesi ve topraklarından sürülmesinin yolunu açın kişi olarak görüyor.
Birtakım siyasi önderler Avustralya’nın geçmişinde yaşanan bu haksızlıkları kabullenme yoluna gitti gelgelelim örneğin hala memleketin anayasasında ismi geçmeyen yerli halklar bunları ehliyetli bulmuyor.
2008 yılının Şubat ayında devranın başbakanı Kevin Rudd, Avustralya’nın yerli halklarından, yüzlerce yıl devam eden acılara sebep olan ve polisin de değerli rol oynadığı siyasetlerden ötürü resmen özür diledi.
Bu değerli bir andı. Lakin bir çokları bu özürü, gerçek bir değişimin izlemediğini düşünüyor.
Hükümetin yürüttüğü bir seri girişime karşın Avustralya yerli halkları hala sağlıktan, eğitime ve ömür beklentisine kadar bir çok ortamda dezavantajlı konumda.
Keenan beni birlikte çalıştığı iki gençle, Chaise Patten ve Malakai Marr ile tanıştırdı.
Mahallede basket oynarlarken ve bir şeyler atıştırırken konuştuk.
15 yaşındaki Chaise yerli bir genç olarak en büyük probleminin derisinin rengi ve oturduğu mahalle olduğunu söylüyor.
“Uyuşturucu kullanan çok insan var. Çok kabahat işleniyor” diyor ve ailesinden bir çok kişinin de bunlara karıştığını söylüyor.
“Biz bu yoldan gitmek istemiyoruz. Çalışmak, meslek edinmek istiyoruz” diye ekliyor.
Malakai ise bir diğer sorunun başarılı olabileceklerinden daima kuşku duyulması olduğunu söylüyor.
“Ben iyi biri olmak istiyorum. Gelgelelim polis siyah olduğum için eninde ahir uyuşturucu satacağımı ve mahpusa düşeceğimi düşünüyor. Ben bu türlü olmayacağım. Kendi işimi kuracağım, üniversiteye gideceğim:”
Bu gençler kendilerinden evvelki kuşaklarınkinden farklı bir gelecek kurabilmeyi ve gidişi değiştirebilmeyi umuyor.
Keenan bu yüzen eski mahallesinden kopmadığını anlatıyor.
“Gittiğimde kendi hikayemi görüyorum. Hala büyük külfetler görüyorum” diyor.
“Bu topluluk beni travmaya uğrattı. Fakat ben bundan çıkıp, ‘umut var’ demek istiyorum. Sizin kim olacağınızı koşullar belirlemeyecek demek istiyorum.”
Cumhuriyet
