Getty Images
UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesinde bulunan Ayasofya’nın Danıştay’ın 1934 tarihli müze kararını bozması ve akabinde açıklanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile camiye çevrilmesi başta Yunanistan, ABD, Avrupa Birliği ve Rusya olmak üzere milletlerarası yekunda reaksiyonla karşılandı. Yabancı basın da karara geniş konum ayırdı.
UNESCO, Dünya Kültür Mirası listesinde mekan alan Ayasofya’nın statüsünün bir sonraki içtimada gözden geçirileceğini açıkladı. Ayasofya, 1985 yılından bu yana UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde mahal alıyor.
Müslümanlar için İstanbul’un fethiyle birlikte çok büyük sembolik kıymeti olan Ayasofya, birinci etapta Ortodoks Hristiyanlar için bir manastır olarak inşa edildiği için bu inanca sahip kimseler için de kutsal olarak kabul ediliyor.
Bu nedenle Yunanistan ve Rusya en sert tepkiyi gösterenler arasında konum alıyor.
Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, bu kararın yalnızca iki memleket alakalarını değil, Türkiye’nin AB sürecini de etkileyeceğini söyledi.
Yunan Başbakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Yunanistan, Türkiye’nin Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararını olabilecek en sert formda kınamaktadır. Bu karar, bu anıtı Dünya Mirası olarak kabul eden herkesi rencide eden bir tercih olmuştur. Elbette ki, bu karar, yalnızca Türkiye’nin Yunanistan ile olan bağlantılarını değil, Avrupa Birliği ile olan alakalarını de etkileyecektir” dedi.
Bu açıklamadan birkaç saat evvel de Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni, bunu “açık bir provokasyon” olarak nitelendirmişti.
Rus Ortodoks Kilisesi de kararı “esefle karşıladıklarını” açıkladı. TASS ajansının aktardığına nazaran kilise, bu kararın mevcut ayrışmaları derinleştirebileceği ikazında bulundu ve milyonlarca Hristiyan’ın bahisle ilgili görüşlerinin duymazdan gelindiğini söyledi.
Getty ImagesABD ve AB’den reaksiyon
ABD Dışişleri Bakanlığı, karardan ötürü “hayal kırıklığına” uğradığını söyledi.
Bakanlık Sözcüsü Morgan Ortagus, “Türk hükümetinin Ayasofya’nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyuyoruz. Türk hükümetinin Ayasofya’yı tüm ziyaretçilerin girişine açık tutma kararlılığının sürdüğünü anlıyor ve bu mekana herkesin hiçbir zahmete uğramadan erişimini sağlama planlarını duymayı merakla bekliyoruz” dedi.
Mevzuyla ilgili açıklama yapan bir başka kurum da AB oldu.
AB Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, bu kararın “esef verici” olduğunu söyledi.
Borrell, “Danıştay’ın çağdaş Türkiye’nin en kıymetli kararlarından birini aksine çevirme kararı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu anıtı Diyanet’in idaresine bırakma kararı esef vericidir” dedi.
Dış basında Ayasofya kararı
İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ayasofya’yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, milletlerarası reaksiyon çekmiş olsa da kendi muhafazakar kitlesini çok şad ettiğini yazdı.
Guardian haberinde Ayasofya’nın camiye çevrilmesiyle ilgili yapılmış olan farklı kamuoyu yoklamalarına da bölge verdi; “Hükümete yakın bir gazetenin kamuyo yoklamasına nazaran Türklerin yüzde 73’ü Ayasofya’nın camiye çevrilmesini destekliyor. Metropoll araştırma şirketinin araştırmasına nazaran ise halkın yüzde 44’ü Ayasofya konusunun dikkati beğenilmeyen giden iktisattan saptırmak için gündeme getirildiğine inanıyor”
New York Times da kararın milletlerarası “sansasyon” yaratabileceğini yazdı. Gazete Ayasofya’yı camiye çeviren Cumhurbaşkanlığı kararının, Danıştay’ın kararını açıklamasının akabinde “dakikalar içinde” alındığına dikkat çekti. Gazetede ayrıyeten Ayasofya’nın müze olarak “son 80 yıldır koordinasyon ve Türkiye’nin kuruluş prensiplerinden biri olan laikliğin sembolü olduğu” tabir edildi.
Getty ImagesFinancial Times ise Ayasofya’nın dünyanın en değerli Bizans Hristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. Haberde İslam’da insan ve hayvanların resmedilmesinin yasak olduğu hatırlatılarak, sanat tarihçilerinin, Ayasofya’nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre örtülü hale getirilmesinden telaş ettikleri belirtildi.
Telegraph gazetesi ise bu kararı Atatürk’ün laik ve yüzü Batı’ya dönük Türkiye vizyonundan geri götüren adımlardan biri olarak yorumladı.
Yunan Ekathimerini gazetesi ise Ayasofya ile ilgili haberlere geniş yan ayırdı. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in kınama bildirisini yayımlayan gazete Miçotakis’in, 2005 yılında Medeniyetler İttifakı için çalıştığını hatırlattığı Türkiye’nin artık zıt cihete gitmeyi seçtiğini söylediğini aktardı.
Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya’nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin en değerli ıslahatlarından biri olduğu belirtti. Haberde başkaca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son yıllarda Osmanlı’nın Bizans’ı yendiği savaşlara büyük ehemmiyet atfederek, İstanbul’un fethinin gösterişli merasimlerle kutlandığı aktarıldı.
Cumhuriyet
