Bakan Varank, görüntü konferans prosedürüyle katıldığı TÜBİTAK COVID-19 Türkiye Platformu Aşı ve İlaç Konferansı’nda Türk bilim insanlarının yeni tip koronavirüse (Covid-19) karşı başlatılan aşı ve ilaç çalışmalarında geldiği son durumu anlattı.
Favipiravir etken hususunun yerli ve ulusal olarak sentezlendiğini hatırlatan Varank, “Bir ilacın sentezlenmesi, ölçek kazanıp rekabetçi fiyata ulaşma süreçleri nedir bilmeyenlerin farklı değerlendirmeleri oldu. Bundan bihaber beşerler ‘Hani Favipiravir’i sentezlemiştiniz?’ diyorlar” diye konuştu.
Varank, dünyada birinci kere Türk bilim insanlarınca Griffithsin molekülünün, enfeksiyonu dondurucu-azaltıcı tarafının araştırıldığına işaret ederek, şöyle devam etti:
“Klinik öncesi deney sonuçlarına nazaran bu molekülün enfeksiyonu önleyici ve bulaşı azaltıcı olarak kullanılmasının mümkün olduğu kanıtlandı. Bu kapsamda yeni geliştirilen ilaç adayının Faz 2 klinik çalışmalarına yakın vakitte geçeceğiz, müracaatımızı yaptık. Kovid-19’a karşı anti-viral aktiflik gösteren Ribavirin etken unsuru için de Faz 3 klinik denemelerinin başlatılması için yakın vakitte müracaatımızı gerçekleştireceğiz. Başka moleküller üzerindeki çalışmalar da muvaffakiyetle devam ediyor.
Sıhhat çalışanı üzere yüksek risk kümelerinde kısa vadeli kollayıcı tesir gösterebilen antikor gibisi notralizan ilaç adayının karşı koyma testlerine geçiyoruz. Yüksek ölçüde Kovid-19 spesifik antikor içeriğine sahip plazmalar hastalara muvaffakiyetle uygulanıyor. Kovid-19’u etkisiz hale getiren rekombinant antikor projesinde özgün bir eser adayımız da aktifliğini gösterdi, preklinik çalışmalara geçilecek. Rekombinant interlökin 1 reseptor alfa temelli ilaç adayında ve sitokin fırtınasını durdurmada başarılı sonuçlar elde ettik.”
Bakan Varank, “Merkezleri Tekirdağ, Kocaeli ve Adıyaman’da bulunan 3 firma, 160 milyon doz aşı üretebilecek kapasiteye sahip. Talep edilmesi durumunda bu kapasitelerini de arttırabilecekler” tabirini kullandı.
“AŞI VE İLAÇ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI YAPILACAK”
Varank, salgının başında aşı geliştirilse bile Türkiye’nin bunları üretecek tesisleri olmadığının tartışıldığına işaret ederek, şunları kaydetti:
“Bugün geldiğimiz noktada bilhassa devletimizin verdiği teşviklerle Türkiye’de çok kıymetli altyapılar kuruldu ve biz buralarda aşı üretme kabiliyetine sahibiz. Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu ndan (TİTCK) aldıkları onay da bunun tescili. Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü ile ilgili birtakım tezler gündeme geldi. Burada son aşı 1997 yılında üretildi. 1999’da da aşı üretim tesisleri kapatıldı. GMP ile ilgili yatırımları yapmadığı için bu tesisler demode oldu ve bu tesisler bölümden ayrılmış oldular. Hasebiyle ‘Son devirde kapatıldı, Türkiye’nin kabiliyetlerinin üstü örtüldü’ üzere tezler gerçek değil.”
Özel bölümün yanı sıra, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezindeki (MAM) Gen Mühendisliği Biyoteknoloji Enstitüsü çatısı altında bir aşı ve ilaç merkezi kurma çalışmalarına başladıklarını belirten Varank, “1 yıl içinde bu altyapıyı tamamlamayı hedefliyoruz. GMP standartlarında kurulacak olan bu merkezde, Türkiye’de birinci kere uçtan uca aşı ve ilaç geliştirme çalışmaları yapılabilecek. Bu altyapımız tüm Türkiye’ye ve insanlığa hizmet edecek. Bu merkezle Türkiye, aşı ve ilaç üretimi noktasında, çok farklı bir düzeye gelecek” değerlendirmesinde bulundu.
Varank, COVID-19 Türkiye Platformu’nun çalışmaların “Milli Teknoloji Hamlesi”nin bir modülü niteliğinde olduğunu belirterek, bu ve gibisi platformlar öncülüğünde Türkiye’nin aşı ve ilaç çalışmalarında bir merkez haline gelebileceğini söyledi.
Bilim beşerlerine her türlü takviyesi vereceklerini vurgulayan Varank, gelecek periyotta bu platformdan çıkacak muştuları de duyuracaklarına inandığını aktardı.
Cumhuriyet
