Demokrasi ve özgürlükleri yok eden 12 Eylül askeri darbesinin akabinde gelen sıkıyönetimin açtığı değerli davalarından biri olan Barış Derneği davası kapsamında günlerce azap gören ve tutuklanan aydınlar, darbenin 41. yıldönümünde Büyükada’da buluştu. Canlı tarih niteliğini taşıyan masada, o yıllarda yaşanan acı anılar kahkalarla anlatıldı, şiirler okundu. Yaşadıkları azaplara karşın birbirlerinden yıllarca hiç kopmayan aydınlar, “Tarihte savaş suçluları vardı lakin barış hatalılarını siz yarattınız. Öteki hatamız yoktu’ dedik. Barış Derneği davası Türk aydınının alnının akı olan bir davadır” görüşünü lisana getirdi.
Barış Derneği davası, 12 Eylül darbesinin akabinde gelen sıkıyönetimin açtığı davaların en ünlülerindendi. Uzun yargılamaların sonunda çeşitli mahkûmiyetler verildi. Dava, Türkiye ve dünya kamuoyu tarafından izlendi. Türk ve dünya basınında birçok defa haber yapıldı. Barış Derneği’nin yargılanması dünya basının da “barışın yargılanması” diye anıldı. Dava sanıkları, davanın sürdüğü 1984 yılında Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. Dava, Türk Ceza Kanunu’nun 141 ve 142. unsurlarının kaldırılmasının akabinde düştü. 12 Eylül’ün 41. yıldönümünde Barış Derneği davası sanıkları mağdur aydınlar Büyükada’da bulunun Hotel Anthea’da bir ortaya geldi.
Buluşmaya Barış Derneği Davası sanıklarından Enis Coşkun, gazemiz muharriri Ali Sirmen, Ataol Behramoğlu, avukat Turgut Kazan, eski CHP milletvekili Kemal Anadol, Mustafa Gazalcı, Gencay Şaylan, Ergun Elgin, Niyazi Dalyancı, Şefik Asan ile gazetemiz Genel Yayın Direktörü Aykut Küçükkaya, müellifimiz Miyase İlknur, Adalar Belediye Lideri Fazilet Gül ve dostları katıldı. Aydınlar, akşam yemeği öncesi ada çeşidi yaparak Adalar Müzesi, Rum Yetimhanesi ve Aya Yorgi’yi ziyaret etti.
Açılış konuşmasını Enis Coşkun yaptı. Coşkun, barışa gönül vermiş dostların bir ortaya geldiğini lisana getirerek “Bugün burada ülkemiz barış ve demokrasi savaşımının tarihini ve bu yolda kaybettiklerimizi de anıyoruz” dedi.
‘ZULÜM DÖNEMİYDİ’
Barış Derneği davası ile ilgili hazırlanan görüntü izletildi. Orhan Taylan, Mehmet Karaca, Genco Erkal ve eski AB parlamenteri Yunan Barış Komitesi’nden Stratis Korakas’ın toplatıya neden katılamadıklarına dair gönderdikleri kısa bildiriler okundu.
Akabinde Barış Derneği davası sanıklarından avukat Turgut Kazan, Mustafa Gazalcı, Gencay Şaylan, Enis Coşkun ve Kemal Anadol 41 yıl sonra gerçekleşen buluşmayı Cumhuriyet’e anlattı.
Avukat Turgut Kazan: O günler, hele hele yargılamanın içinde hukukla ilgili bir insan için o günler hiç gözümüzün önünden gitmez ki. O günler sahiden bir avukat için zulüm devridir. İnanılmaz haksızlıklara şahit olduk. O yüzden o periyot benim üzere ömrün içinde mesleğini yapmaya çalışan bir avukatın unutması mümkün değil.
Enis Coşkun: Bir ortaya geldik. Tahminen de beşerler birbirlerini son kere görüyorlar. Birlikte çalıştığımız, yargılandığımız arkadaşlarımız gözümüzün önünden geçti. Toplantı yapmak için Barış Hareketi içinde yer alan isimlere baktım. O kadar kaybımız var ki yüreğim sızladı. Bu acıyı bir ortaya gelince daha somut yaşadım. Hepimiz barıştan yanaydık. Dünyaya örnek olabilecek bir harekettik.
‘BARIŞI SAVUNDUK’
Mustafa Gazalcı: Ömürden kopan eski barışçıları sevgiyle andık. Barış savaşım isteyen bir şey. Hepimiz fiziken yaşlansak bile barış anlayışı hepimizin yüreğinde taptaze duruyor. Savunmalarımızda, sorgularda pişman olacak tek bir şey yapılmadı. Barış Derneği davası onur duyduğumuz, çocuklarımıza bırakacağımız bir kalıptır. Kabahatimiz barışı savunmaktı. O periyot “Tarihte savaş suçluları vardı lakin barış hatalılarını siz yarattınız. Diğer cürmümüz yoktu” demiştim. Barışı savunmak lakin övünç olur.
Gencay Şaylan: Askerlikten daha ağır bir arkadaşlık ve ortak bir uğraş vardı. Hiçbirimizin hayatından o anıların canlılığı, kıymeti çıkmadı. Giderek sayılarımız azalıyor ancak kalanlar bir ortaya geldiğimiz vakit güzel oluyor. Hepimiz değişik mesleklerden, değişik partilerden, değişik siyasi görüşlerden gelmiş olmamıza karşın ömür bizi çok bir ortaya getirdi.
Kemal Anadol: 12 Eylül faşizmi Amerika’nın oyunuyla Türkiye’de sahnelendi. 12 Eylül’de Barış davası bütün operasyonlardan sonra oldu. Ürken, korkan bir tek sanık olmadı.
Cumhuriyet
