ReutersEkeren’de tahrip edilen 2. Leopold heykeli
Siyah ABD vatandaşı George Floyd’un polis şiddeti sonucu öldürülmesiyle başlayan ırkçılık zıddı şovların Belçika’daki maksadı haline dönüşen Kral 2. Leopold’un Gent kentindeki heykeli, Kongo’nun bağımsızlık günü olan 30 Haziran’da kaldırılyor.
Kendi hususî mülkü olan Kongo’da, birçok evlat 6 milyondan fazla insanın öldürülmesinden sorumlu olan 2. Leopold, Belçika’da sömürge siyasetlerinin temelini atan kişi.
Bağımsız Kongo’nun birinci Başbakanı olan Patrice Lumumba’nın kızı Juliana, “Heykelleri kaldırmak, tarihi değiştirmiyor” diyor.
Belçika’da 1865 – 1909 yılları arasında 44 yıl aralıksız karar süren Kral 2. Leopold, ABD’de başlayıp, dünyayı saran ırkçılık aksisi şovlar sırasında en fazla tartışılan tarihi kişiliklerden biri oldu.
Şahsi mülkü olan Garp Afrika devleti Kongo’daki fil dişi ve kavuçuk ticareti sırasında bir terör saltanatı kuran 2. Leopold, mahallî halkı köle olarak çalıştırdı. Acımasız koşullarda çalıştırılan halk, kaçırma, tecavüz, el ve başlarının kesilmesi üzere davranışlara karşı zıdda kaldı.
Irkçılık zıddı şovların başlaması üzerine, Belçika’nın bir çok tarafındaki 2. Leopold heykelleri atağa uğradı. Anvers’teki heykeli yanından sökülerek ateşe verildi. Kent idaresi heykelin bir daha tarafına konmayacağını açıkladı.
Leuven kenti de, mimari açıdan epey değerli olan ve ön cephesi uzunluktan boya heykellerle kaplı olan belediye binasından, 2. Leopold’a ilişkin manzarayı kaldırdı.
Kral 2. Leopold’un en görkemli heykellerinden biri olan, göçmenlerin ağır olarak yaşadığı Gent kentindeki Zuidpark’taki anıt ise, sembolik meali büyük olan bir günde, 30 Haziran’da kaldırılacak. Bu tarih, Kongo’nun 1960 yılında Belçika’dan bağımsızlığını ilan ettiği gün.
Kent kurulu, “Bugüne kadar beşerler, sokaklarımızda ve parklarımızda sömürgeciliğin duyarsız tarihi tasviri nedeniyle kendilerini hakarete uğramış hissediyor” diyerek, memleketin sömürgeci tarihiyle yüzleşilmesi ve ırkçılığın ortadan kaldırılması için bunu sembolik bir adım olarak kıymetlendirdi.
Irkçılık tersleri bu karardan şad. Gelgelelim yalnızca heykelleri kaldırmanın kâfi olmadığını, bununla birlikte Belçika’da hala var olan ayrımcılığın da ortadan kaldırılması gerektiğini savunan çok kişi var.
Bunlardan biri de, Kongo’nun Belçika’dan bağımsız olması için savaş eden ve memleketin birinci Başbakanı olan Patrice Lumumba’nın kızı Juliana. Kamu yayıncısı VRT’ye konuşan Juliana Lumumba, babasının Belçika’nın da katkısıyla, ABD Haber Alma Teşkilatı (CIA) tarafından öldürülmesine ait sürecin sorumlularının ortaya çıkarılmasını istiyor.
Lumumba, Kral 2. Leopold heykellerinin kaldırılması konusunda, “Ben tarihçi değilim, heykelleri kaldırsanız de kaldırmasanız da, o, Belçika ve Kongo tarihinin bir modülü. Imgesini kaldırmak, tarihi değiştirmeyecek. Ben onu Belçikalı’ların vicdanına bırakıyorum” dedi.
Juliana Lumumba, Belçika’nın geçmişi anlayıp, geleceğe ait kimliğini değiştirmeyi öğrenmesi gerektiğini vurgulayarak, babasının 17 Ocak 1961’de kurşuna dizilmesiyle sonuçlanan sürecin aydınlatılmasını istiyor.
Kongo’nun birinci Başbakanı Lumumba, memleketin kaynaklar açısından en varlıklı nahiyesi olan Katanga’nın, Belçika’nın desteğiyle bağımsızlığını ilan etmesi üzerine ABD ve Birleşmiş Milletler’den (BM) destek istemişti.
Lakin aradığı desteği bulamayan Patrice Lumumba, bu kere Sovyetler Birliği ile temasa geçince, General Joseph Mobutu’nun gerçekleştirdiği askeri darbe sonucu iktidardan uzaklaştırıldı.
BM,ye sığınma talebi kabul edilmeyen Lumumba, uzun mühlet azap gördü. Başşehir Kinşasa’daki cezaevinden alınarak gizlice Katanga ortamına götürülen eski başbakan, 17 Ocak 1961’de 2 arkadaşıyla birlikte kurşuna dizildi.
ABD hükümeti, 2002 yılında, Lumumba’nın, CIA tarafından sağlanan maddi, siyasi destek ve eğitim sonucu öldürüldüğüne ait evrakları açıkladı.
Belçika Parlamentosu da, 2000’li yılların başında Lumumba cinayetinde hükümetin rolünü tartıştı. Parlamento soruşturma encümeni, Belçika makamları tarafından görevlendirildiklerine ait kanıt bulunamasa da, birtakım değerli kimselerin direkt ya da dolaylı olarak Lumumba’nın öldürülmesinde rol oynadıklarını ortaya koydu.
Komitesi, Belçika hükümetinin cinayette “inkar edilemez bir sorumluluğu” bulunduğunu kabul etti. Ama, resmi olarak sorumluluk üstlenilmedi. Belçika, Lumumba’nın ailesinden “ahlaki özür” diledi.
Juliana Lumumba, “Ancak bu cinayetle ilgili hala soru işaretleri var. ABD ve BM’nin sorumluluğu konusunda hala aydınlatılması gereken çok şey var. Bu olmazsa, yara iyileşmeyecek ve 60 yıllık yasımız sürecek” diye konuştu.
Cumhuriyet
