Serebral palsi (SP), erken fetal devir ile beş yaş ortasında meydana gelen beyin felci sonucu oluşan ve insan bedenindeki kasların hareketlerini, tonusunu yahut bedenin duruşunu etkileyen bir küme fizikî mani durumuna verilen isimdir.
Çoğunlukla doğumdan evvel olmak üzere olgunlaşmamış beynin gelişmesi sırasında meydana gelen hasardan kaynaklanır. Bu sebeple Serebral Palsi’nin belirti ve semptomları bebeklikte yahut okul öncesi yıllarda ortaya çıkar.
Genel olarak hareket bozukluklarına ve bunlarla ilgili olağandışı reflekslere, uzuvların ve gövdenin gevşekliğine yahut sertliğine, olağandışı konumda durmaya, istemsiz hareketlere, kararsız yürümeye yahut bunların genel bir birleşimine neden olur.
Serebral Palsi geçiren bireyler, yutma sorunları yaşayabilir ve göz kaslarındaki dengesizlik nedeniyle gözlerini birebir objeye yanlışsız odaklamakta zahmet çekebilir. Serebral Palsi’nin günlük faaliyetler üzerindeki tesiri bireyden bireye farklılıklar gösterebilir. Birtakım hadiselerde bireyin olağan yürümesi mümkünken, kimi hadiselerde yardım gerekli olabilir. Kimi bireylerde olağan yahut olağana yakın zihinsel gelişim gözlemlenirken, kimilerinde ise zihinsel manilerin çıkması mümkündür. Öteki durumların ortasında epilepsi, körlük yahut sağırlık da olabilir.
SEREBRAL PALSİ’NİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Serebral Palsi’nin bilinen en sık sebepleri ortasında hamilelik ve doğum sırasındaki birtakım etkenler yer alır. Bu etkenler ortasında erken (prematüre) doğum, hamile annede tansiyonun yükselmesi yahut düşmesi, kan uyuşmazlığı, gebeyken geçirilen kanamalar ve enfeksiyonlar sayılabilir.
Uzamış ve güç bir doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması yahut doğumdan sonra geçirilen ağır iltihabi hastalıklar, baş darbeleri, yüksek ateş Serebral Palsi’ye yol açabilir. Tekrar de birçok hadisede bu hasarın tam nedeni bilinmemektedir. Serebral Palsi’nin bilinen genel sebepleri şöyle sıralanabilir:
- Annede görülen enfeksiyonların anne karnındaki bebeği etkilemesi.
- Olağandışı gelişime yol açan kalıtsal gen mutasyonları.
- Beynin içinde yahut etrafında iltihaplanmaya neden olan bebek enfeksiyonları.
- Bir kaza yahut düşmeden kaynaklanan baş travması.
- İnme, yani gelişmekte olan beyne kan akışında bozulma.
- Rahimde yahut yenidoğan olarak beyin kanaması.
- Şiddetli bir doğum nedeniyle beyne giden oksijende eksiklik.
SEREBRAL PALSİ’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Serebral Palsi belirtileri hafif ve şiddetli ortasında geniş bir yelpazede yer alır ve bireyden şahsa değişiklik gösterir. SP’li kimi beşerler yürümek ve oturmakta zorluk çekerken, öbürleri objeleri kavrama ile ilgili sıkıntılar yaşayabilir. Belirtiler vakitle daha şiddetli hale gelebilir yahut hafifleyebilir. Ayrıyeten, beynin etkilenen kısmına bağlı olarak farklı belirtiler de ortaya çıkabilir.
En sık görülen belirtiler şu formda sıralanabilir:
- Sık sık düşme
- Yutma sorunları
- Bedenin yalnızca bir tarafını tercih etme, objeleri daima birebir elle tutma
- Yuvarlanma, tek başına oturma yahut sürünme üzere motor marifet gelişiminde gecikmeler
- Kas tonusunda çok sertlik ya da gevşeklik üzere değişiklikler
- Konuşma gelişiminde gecikmeler ve konuşma zorluğu
- Kaslarda sertlik ve abartılı refleksler
- Ataksi olarak isimlendiren kas uyumu zayıflığı
- Titreme ve istemsiz hareketler ve körlük üzere nörolojik sorunlar
SEREBRAL PALSİ TİPLERİ NELERDİR?
Serebral Palsi’nin spastik, atetoid, ataksik, hipotonik ve karışık tip olmak üzere beş farklı formu bulunur. SP’nin her tipi, kendine mahsus spesifik hareket bozukluklarına neden olabilir.
Spastik Serebral Palsi
SP’li bireylerin yaklaşık yüzde 80’ini etkileyen ve SP’nin en yaygın tipi olan Spastik Serebral Palsi; kaslarda sertliğe, abartılı reflekslere ve hareket zorluğuna neden olur. Spastik SP’li birçok insan, yürürken dizlerini bükme yahut bacakları ile makas gibisi hareketler yapma üzere hareket anormalliklerine sahiptir.
Atenoid Serebral Palsi
Atetoid Serebral Palsi’ye sahip bireyler, beden hareketlerini denetim etmekte zorlanır. Hastalık bilhassa kollarda, bacaklarda ve ellerde istemsiz, olağandışı hareketlere neden olabilir. Birtakım durumlarda, yüz ve lisan de etkilenir. Bu tip; kişinin yürümesini, oturmasını, yutmasını yahut konuşmasını da zorlaştırabilir.
Hipotonik Serebral Palsi
Hipotonik tip, kas tonusunun azalmasına ve çok gevşek kaslara neden olur. Kollar ve bacaklar bir bez bebek üzere sarkık görünür. Bu tip bebeklerin baş denetimleri yetersizdir ve nefes almakta zorlanabilirler. Konuşma zorluğu, reflekslerde zayıflık ve yürüme zorluğu üzere belirtiler gösterir.
Ataksik Serebral Palsi
SP’nin bu tipi istikrar ve derinlik algısı ile ilgili sıkıntılara neden olur. En az görülen tiptir ve ekseriyetle sistemsiz, sakar görünen istemli kas hareketleriyle karakterizedir. Bu forma sahip şahıslar yürümek, objeleri kavramak ve yazmak üzere motor fonksiyonları yerine getirmekte zorluk çekerler.
Karışık Tip
Birtakım insanlarda farklı tiplerde görülen belirtilerin bir kombinasyonu görülür. Buna “Karışık Serebral Palsi” denir. Karışık tipteki olaylarının birden fazla, spastik ve atetoid formların birleşimi halinde görülebilir.
SEREBRAL PALSİ’NİN TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Serebral Palsi’nin kesin bir tedavisi yoktur zira oluşmuş beyin hasarını geriye döndürmek mümkün değildir. Lakin Serebral Palsili çocuk çağdaş tıbbın takviye tedavileriyle pek çok hünerini ilerletebilir. Tedavinin gayesi, sınırlamaları iyileştirmek ve komplikasyonları önlemektir.
Serebral Palsili çocuklar ve yetişkinler bir tıbbi bakım takımıyla uzun müddetli tedaviye muhtaçlık duyarlar. Tedavide Çocuk Nörolojisi, Fizik Tedavi, Ortopedi, Çocuk Ruh Sıhhati, Beslenme, Beyin Cerrahisi, Göz, Kulak-Burun-Boğaz Kısımları rol alır. Bu kısımların her birinin hastanın hayatını kolaylaştıracak katkıları olacaktır.
Kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi, çeşitli ortezler, botulinum toksini (botoks) enjeksiyonları, kas ve kemikleri ilgilendiren cerrahi süreçler ve kas-hareket-konuşma eğitim programları çocuğun durumuna nazaran seçilerek uygulanır.
Cumhuriyet
