Getty Images
Bloomberg, Çin’in koronavirüs aşılarıyla gelişmekte olan ülkelerde siyasi ve ekonomik bir nüfuz elde etmeye çalışacağını kaleme aldı.
Aşılara duyulan inancın sağlanamaması durumunda ise bu diplomasi adımının başarılı olmakta zorlanabileceği vurgulandı.
Yapılan anketlere ve resmi açıklamalara nazaran Çin’in ürettiği koronavirüs aşılarının denendiği gelişen ülkelerde aşıya itimadın tam olarak sağlanamadığı belirtildi.
Çin’in 70 milyar dolar yatırım yaptığı Pakistan’da yaşayan motosiklet şoförü Farman Ali Shah’ın, “Aşıyı olmayacağım, zira güvenmiyorum” dediği aktarıldı.
Gelişmekte olan ve yoksul ülkelerde yaşayan vatandaşların daha kalitesiz bir aşıyı olduklarını düşünmeye devam etmesi takdirinde Çin’in başının ağrıyacağı tabir edildi.
Batı’nın yetemediği daha fakir ülkelere satış yapmayı amaçlayan Çin’in ürettiği aşıların bir diplomatik kazanım olmasını umduğu, lakin aşının son faz çalışmalarına dair çok az bilgi paylaşıldığı aktarıldı.
Çin’de üretilen aşının acil durum kullanım müsaadesine şimdiye kadar yalnızca Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin’de müsaade verildiği vurgulandı.
Öteki yandan ABD ve Avrupalı şirketler ise aşılarının güvenliğini ve aktifliğini bilgilerle yayımlayarak uygulama safhasına geçti.
Bloomberg, bu belirsizliğin Çin’in Asya, Afrika ve Güney Amerika’daki siyasi nüfuzunu artırma emellerine mahzur olabileceğini aktardı.
Çin’de CNBG, CanSino ve Sinovac aşıları Çinli şirketler tarafından üretiliyor.
‘Diplomasiyi beceremiyorlar’
Çin’in yedi yıllık Bir Jenerasyon, Bir Yol projesiyle lokal seçkin takımlar için milyarlarca dolar kıymetinde kredi ve proje yarattığı, lakin bu uğraşın makûs idare yüzünden birçok vakit geri teptiği söz edildi.
McLarty Associates isimli şirketin kıdemli yöneticisi olan ve altı yıl boyunca Meksika’nın Çin büyükelçisi olarak misyon yapan Jorge Guajardo, Bloomberg’e yaptığı açıklamasında, “Çin, aşı diplomasisi yaparak ve bu hayati eseri dağıtarak büyük bir talihe sahip. Benim deneyimime nazaran ise her diplomasi denemelerinde ellerine yüzlerine bulaştırıyorlar; yardımı alan ülkeyi üzmeyi beceriyorlar” yorumunda bulundu.
Bu üzere yanlış adımların Çin Devlet Lideri Şi Jinping’in Çin’in koronavirüsle başka Batılı devletlerden daha iyi bir formda gayret ettiğini ispat etmeye çalışan uğraşlarının boşa gideceği aktarıldı.
‘Huawei 5G teknolojisini almaları için zorlayabilir’
Guajardo, Çin’in aşının karşılığında ülkelerden Huawei 5G teknolojisini almalarını ya da kritik kesimlerine yatırım yapmayı isteyebileceğini söyledi.
Çin’in geçmişte bunu yaptığını vurgulayan Guajardo, bunun tekrarlaması halinde şaşırmayacağını aktardı.
Çin’in hükümetleri ve insanları aşısının aktifliğine ve güvenliğine ikna etmek için dünya çapında tipler düzenlendiği, ekim ayında 50 Afrika ülkesinin ilaç şirketi Sinopharm’ın fabrikasını ziyaret ettiği vurgulandı.
Sinopharm şirketinin genel müdürü olan Liu Jingzhen ise bu ziyaretler sırasında koronavirüs aşısının tamamlanması takdirinde Afrika ülkelerinin önceliklendirileceğini söyledi.
Bloomberg’e cevap veren Çin Dışişleri Bakanlığı, aşı üreten Çinli şirketlerin kurallara riayet ettiğini ve birinci denemelerin aşıların geçerliliğini gösterdiğini aktardı.
Çin’de şimdiye kadar bir milyon doz aşı uygulandığı ve önemli bir yan tesirin görülmediği de vurgulandı.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, attığı tweetinde varlıklı ülkelerin üretilecek 12 milyar aşının üçte dördü için şimdiden sipariş vermesi nedeniyle aşı alamayan ülkelerin tek seçeneğinin Çin aşıları olabileceğini söz etti.
Soğuk zincir sistemine muhtaçlık duymayan aşıların gelişmekte olan ülkelere bağış ve fiyatsız yardım formunda dağıtılabileceğini öteki bir konuşmasında ekledi.
Zhao, aşı milliyetçiliğine karşı olduklarının da altını çizdi.
Çin, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO) gelişmekte olan ülkelere aşı dağıtım programı Covax’a da arz sağlayacak.
Ülkede salgının durması aşı denemelerini yavaşlattı
Çin’deki aşı üreticisi şirketler, aşı çalışmalarında öncü olsalar da koronavirüs salgının denetim altına alınmasıyla üçüncü faz denemelerin gerçekleştirilmesinde geride kaldı.
Şu an Çin şirketleri 16 ülkede aşı denemeleri gerçekleştiriyor.
Brezilya’daki Butantan Enstitüsü, Sinovac’ın ürettiği aşının onay alması için gereken yüzde 50 aktiflik eşiğini aştığını belirtti.
Türkiye’de ise Bilim Şurası Sinovac aşısının aktiflik oranının yüzde 91,25 olduğunu açıkladı.
New York’taki Dış Bağlantılar Kurulu’ndan (Council of Foreign Relations) global sıhhat araştırmacısı Yanzhong Huang, “Sadece Çin aşısının olduğu bir ülkede diğer talihiniz yok, ya kabul edersiniz ya da etmezsiniz. Fakat öbür aşılar ortasında seçim talihiniz varsa beşerler mantıklı davranıyor. Batı’da yapılan aşıları seçeceklerdir zira datalar hem yayımlandı hem de inançlı. Çin ise şimdiye kadar sistematik dataları açıklamadı.” dedi.
Çin’de aşı üreten CNBG ve CanSino şirketleri bir açıklamada bulunmazken Sinovac faz III çalışmalarının devam ettiğini, yalnızca orta yan tesirlerin görüldüğünü ve dozların takip edildiği bir sistemin olduğunu söyledi. Birebir vakitte sonuçların fakat Çinli yetkililer tarafından gözden geçirildikten sonra açıklanabileceğini aktardı.
Başka yandan bu şirketlerin hudutlu üretim kapasitesi de gelişmekte olan ülkelerin aşıyı temin etmekte sorun çekmesi takdirinde öteki üreticilere gitmesine yol açabilir.
Gelişmekte olan ülkelerde toplamda 6 milyar kişi yaşıyor.
Brezilya’da gerek vatandaşlar gerek Devlet Lideri Jair Bolsonaro Çin aşısına güvenmediklerini aktarırken Endonezya Devlet Lideri Joko Widodo ise aşıyı birinci olan bireyler ortasına gireceğini söyledi.
Hong Kong Kent Üniversitesi’nde kamu sıhhati öğretim vazifelisi Nicholas Thomas ise, “Covid-19 aşılarının kamu nezdinde kabul edilebilmesi için şeffaflığa gerek var. Bu dataların eksikliği takdirinde geliştirilmekte olan aşılar hakkında kutuplaşmış görüşlerin olması çok normal” dedi.
Cumhuriyet
