Kayıt dışı çalışmanın çok yüksek olduğu moto kuryelik kesimine salgın nedeniyle işsiz kalan birçok kişi de dahil oldu. Eğitim almadan işe başlayan kuryelerin sırtına bir de “çabuk getir” baskısı eklenince her gün onlarca moto kurye kazası yaşanmaya başlandı. Durum o denli bir hal almış ki işlerini kaybetmek istemeyen kıuryeler kazadan sonra bile paketi yetiştirme telaşına giriyor. Temel talepleri ise: Teminatlı çalışmak, çok tehlikeli meslekler kümesine alınmak, mesleksel yeterlilik evrakının zarurî tutulması, müşterilerden empati ve sabır.
SAKAT KALANLAR VAR
25 yıldır moto kuryelik yapan 45 yaşındaki Motosikletli Kuryeler Derneği Lideri Mustafa Özdemir, kesimdeki eğitim sıkıntısına dikkat çekerek “Salgın başladığında beşerler virüs bize bulaşmasın diye her şeyden uzak duruyordu fakat artık o denli bir hal aldı ki, beşerler internet üzerinden her şeyi almaya başladı. Bu iş de kuryelerin üzerine bindi. Olağan kaidelerde bir kuryenin eğitime tabi olup mesleksel yeterlilik evrakı alması lazım. Ancak evrak mecburi tutulmuyor. Bizim hedefimiz da insanların eğitimlerini tamamlayıp bu belgeyi aldıktan sonra mesleğe yönelmesi.
Patronlar, insanları güvencesizleştiriyorlar ancak bu işin kaymağını yemekten de geri kalmıyorlar. Kuryeler ise yollarda kaza yapıyor, ömür uzunluğu sakat kalan arkadaşlarımız var” halinde konuşuyor.
‘PANDEMİ TACİZLERİ 3’E KATLADI’
Hoşluk dalında çalışırken işsiz kalan 24 yaşındaki Leyla Akçair de salgın devrinde moto kuryeliğe başladı. Bir bayan olarak moto kurye olmanın ne demek olduğunu anlatan Akçair şunları söylüyor:
“Erkek mesleği’ olarak isimlendirilen bir meslekte çalıştığım için tüm bayanların yaşadığı trafikte tacizi ve mobbingi ben de yaşıyorum. Pandemi, bu süreçleri günde nerdeyse 40 şahısla muhattap kaldığımız için üçe katladı.
Bayan olduğunuz için özlük hakları talepleri konusunda daha zayıf olduğunuzu sanıyorlar. Lakin tersine biz bayanlar, işten çıkarmalara karşı sendikal örgütlenmeyi daha çok kurmaya çalışıyoruz.”
Bilhassa trafikte tacize maruz kaldıklarını anlatan bayan kurye, “Saçlarım kaskın altından dalgalanıyor ve bayan olduğumu anlıyorlar. Bilerek tabanıma kadar yaklaşıp sıkıştıranlarla çok karşılaşıyorum. Lakin biz daha görünür hayli, daha çok örgütlendikçe bunları da aşacağımızı düşünüyorum” diyor.
Akçair, müşterilerden bayan olmasına ait olumlu yansılar aldığını da belirtiyor.
SIRF 100 BİNİ KAYITLI
Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Lideri Çağdaş Yavuz ise, 900 bin civarında moto kuryenin sırf 100 bininin kayıtlı olduğunu söylüyor. Mevt oranlarına ait de bilgi veren Yavuz, “Pandemi başladığından beri kendi uğraşımızla saydığımız 203 kaybımız var. Bizim bilgimiz dışında olan da vardır” sözlerini kullanıyor.
Yavuz kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Herkes konutunda ailesiyle, hastalıktan korkarak yaşarken biz sokaklarda vızır vızır insanlara hizmet götürmeye çalıştık. Sıhhat çalışanları kadar özveride bulunduk. Pekala, bu özverinin karşılığında ne alıyoruz? Bursa’da bir kurye dövülerek öldürüldü. Ankara’da kazadan sağ çıkan kuryeler saatlerce dövüldü. Kuryeler, geç kaldıkları gerekçesiyle müşteriler tarafından şiddete maruz bırakıldı.
VEFATLAR ARTTI
İş yükümüz üç katına kadar çıktı, günde 20 paket götürürken şu an 60 paket götürüyoruz. Sürat baskısı arttı, ‘çabuk gelsin’ notlarından vefatlar arttı. Olağanda yılda 20 kurye kaybederken şu an 200 kurye kaybetmeye başladık. Biz kuryeler, günde 10 defa kaza atlatıyoruz, üstüne üstük bir de dayak yiyoruz. Bizim kaportamız canımız, düştüğümüz an bedenimiz zedeleniyor.”
ÜSTÜN KAHRAMAN DEĞİLİZ
Biz üstün kahraman değiliz, virüs kapabiliriz ancak kimse bunu düşünmüyor.
Birisi tatlı istemiş “çok acil gelsin” yazmış. Bu, kuryeler üzerinden baskı oluşturuyor. Yemek sipariş uygulamaları puanlama sistemiyle çalışıyor. Kuryeler biraz gecikse müşteriler puanını düşürdüğü için restoranlar baskı oluşturuyor. Bu türlü olunca da kuryeler ivedi edip kaza yapıyor.
İŞSİZ KALAN KURYELİĞE BAŞLADI
Besin dalında moto kuryelik yapan İstanbul Motosikletli Kuryeler Derneği Lideri Murat Tomris de kayıtdışı çalışmaya vurgu yapanlardan. “En büyük sorunlardan biri patronların sigorta yaptırmaması, sigorta kodlarını farklı iş kollarından girmeleri. Motokuryeler, bulaşıkçı, aşçı üzere gösteriliyor” diyor.
Moto kuryeliğin pandemi sürecinde en yaygın meslek haline geldiğini, işsiz kalan herkesin bu işe yöneldiğini söz eden Tomris, yaşanan kazaların giderek arttığına vurgu yaparak, “Daha dün bir kurye arkadaşım kaza yapıp bacağını kırdı. Yalnızca benim kulağıma gelen günlük 7-8 kaza var. Pandemi sürecinde paket servise geçildiği için restoran sahipleri personel çıkarıp az emekçiyle çok iş yaptırmak istiyor. Bu da tempoyu ve baskıyı artırdı. İnsanlarda da şuur yok. Sanıyorlar ki; bir tek sipariş onlara geliyor” diyor.
BİR TEŞEKKÜR ETSİNLER
31 yaşındaki Suat Yerlikaya 2007’den bu yana moto kuryelik yapıyor. Yerlikaya müşterilerden en azından bir teşekkür beklediklerini belirtti.
Cumhuriyet
