Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, konut işçisi personellerin yaşadığı zorluklar ve problemlere ait “Değer”sizleştirilen Mesken İşçiliği-Görünmeyen Personeller Raporu” hazırladı. Karaca ayrıyeten mesken personellerinin İş Kanunu kapsamına alınması için de Meclis’e yasa teklifi verdi.
Raporda, konut hizmetlerine giden her 10 bayandan 3’ünün cinsel, fizikî şiddet ve işyerinde mobbinge uğradığına yer verilirken, konut dokunulmazlığından ötürü bu cins atakları ispatlamanın imkansız olduğuna dikkat çekildi.
Salgında kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan, garantisiz çalışan ve çok sayıda hak ihlallerine maruz bırakılan mesken emekçilerinin yaşadığı sıkıntılara dikkat çekilen raporda, Konut Personelleri Dayanışma Sendikası üyesi konut emekçileriyle yapılan çevrimiçi toplantıda lisana getirilen talepler ve tahlil teklifleri yer alıyor.
Karaca’nın EVİD-SEN Lideri ve üyeleriyle yaptığı çevrimiçi toplantıda gündeme getirilen problemler ve taleplerden kimileri:
- Mesken personellerinin öncelikli olarak yapılacak yasal çalışmalar ile İş Kanunu kapsamına alınması gerekmektedir.
- 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunmayan konut çalışanları rastgele bir iş kazasına uğramaları durumunda ‘meslek hastalığı’ olarak kabul edilmemektedir.
- 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda konut emekçileri bakımından bir ay içerisinde bir iş yerinde 10 günden az-10 günden çok çalışan ayrımı bulunduğundan birçok mesken emekçisi uzun vadeli sigorta kolunda yer almamaktadır.
- Salgınla birlikte derinleşen sıkıntılar ve yoksulluk nedeniyle sigortalarını ödemek yerine, güç hayat koşullarında nakit olarak alacakları fiyata pratikte daha çok muhtaçlık duymaktadırlar.
- Mesken emekçileri ortasında rastgele bir fiyat standardı yoktur. Çalışma saatleri aşikâr değildir.
- Sendikaların verdiği bilgiye nazaran konut hizmetlerine giden her 10 bayan çalışandan 3’ü cinsel fizikî şiddete ve işyerinde mobbinge uğramaktadır. Birçok mesken personeli meskenlerde uğradığı mobbing ve taciz üzere kabahat içeren fillere maruz bırakılabilmekte ve konut dokunulmazlığından ötürü bu çeşit filleri ispatlamak imkansız olabilmektedir.
- Konut emekçileri, müsaade ve dinlenme haklarını gereğince kullanamamaktadır.
TALEPLER SIRALANDI
Raporda mesken işçilerinin talepleri de sıralandı:
- Konut personellerinin 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınması ve 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’ndaki ‘10 günden az- 10 günden çok’ çalışma ayrımının kaldırılması,
- Konut emekçilerinin İş Kanunu kapsamına alınması tek başına kâfi olmayacağı için 30 emekçi ve üstünde emekçi çalıştıran yerler için geçerli olan iş teminatı konusunda da değişiklik yapılması,
- Konut çalışanlarına lisanssız danışman şirketlerinin aracılık yapmasına son verilmesi, teminatın devlet kontrolünde sağlanması,
- Konut çalışanlarının istihdamının İŞKUR ve özel istihdam ofisleri aracılığı yapılması sağlanarak hem kayıt dışılığa son verilmesi ve münasebetiyle aktif bilgi toplanması ile konut personellerinin uğrayabilecekleri mağduriyetin en aza indirilmesinin sağlanması,
- Yapılacak yasama çalışmaları sonucunda mesken çalışanlarının; fiyat standardı, müsaade ve dinlenme hakkı, çalışma saatlerinin netleştirilmesi üzere niteliklere kavuşmasının sağlanması,
- ILO’nun 189 sayılı “Ev I·s¸c¸ileri ic¸in I·nsana Yakıs¸ır I·s¸ hakkında ILO So¨zles¸mesi” ve 201 sayılı “Ev I·s¸c¸ileri ic¸in I·nsana Yakır I·s¸ hakkında ILO Tavsiye Kararı”na taraf olunması için gerekli çalışmaların yapılması,
- Salgında kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan konut emekçilerinin yaşadığı yoksulluk, işsizlik ve gelir kaybı telafisi ve insan onuruna yakışır hayat şartları için, ekonomik önlem paketlerinde mesken emekçilerinin yer alması davetinin yapılması istendi.
KONUT PERSONELİ BAYANLARIN ANLATIMLARI
Mesken emekçisi bayanların anlatımlarının da yer aldığı raporda öne çıkanlar şöyle:
- “Tam 50 yıldır mesken personeli olarak çalışmış annemin tek bir gün dahi sigortası olmadı.”
- “35 yıllık konut işçisiyim. 15 yaşından beri çalışıyorum. Okutulmadım. Babam inhisar personeliydi. Kızlar okumaz dediler okula göndermediler. Son 7 yıldır çalıştığım patronla davalığım. 1 ay denedik beğenmedik deyip haklarımı almaya çalıştılar. Yalnızca SSK yapmalarını istemiştim. 35 yıl çalıştım, elimde avcumda hiçbir şeyim yok. Oğlumu Lise 2’ye kadar okutabildim. Pandemi yüzünden son 1 yıldır inanılmaz zorluklar yaşıyoruz. Şu anda hakikaten gittiğim 1-2 yer dışında gelirim yok.”
- “Kendimize ilişkin özel bir alanımız yok. Çalıştığımız meskenlerde salonlarda kalabiliyoruz. Eşyalarımızı koyacağımız rastgele bir alanımız olmuyor. Bir dolabımız bile olmayabiliyor.”
- “İzin almadan, müsaadeye gitmeden daima bizimle ve bizim belirlediğimiz düşük fiyattan bizimle çalışın diyorlar. Mesken hizmetlerinde çalışan bütün arkadaşlar ismine söylüyorum. İnanın bedelimiz yok. Bizim yaptığımız hiçbir şey göze görünmüyor.”
- “Firmalar bize dayanak olacağını söyleyerek işe gönderiyor lakin inanın Ankara’da İstanbul’da çalışmaya gittiğimde, sorun yaşayınca elimde valizle gece yarıları yollara düştüğüm oluyor.”
- “Ev personelliği çok yorucu bir iş. Biz bunun hakkını alamıyoruz. 3 yıldır 4 katlı 650 metrekare bir meskende çalışıyorum ve benim maaşımı pandemide allem edip kallem edip 800 TL indirdiler.”
Cumhuriyet
