CHP, Giresun’da çok yağışlardan ötürü Dereli, Espiye, Doğankent, Tirebolu, Güce, Görele ve Yağlıdere ilçelerinde yaşanan sel, heyelan ve su baskınlarının sebepleri ve sonuçları ile ilgili bir rapor hazırladı.
CHP Güç ve Altyapı Projelerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın tarafından hazırlanan rapora nazaran, akarsu ve dereler üzerinde bir master plandan mahrum, denetimsiz ve plansız biçimde hayata geçirilen HES (hidroelektrik güç santrali) projeler, bölgenin özelliklerini dikkate almayan yerleşim planları ile zayıf ulaşım altyapısı felaketin ölümcül boyutta yaşanmasına neden oldu.
“BÖLGE HES PROJELERİ İLE TALAN EDİLDİ”
Selden en çok etkilenen Dereli ilçesi yakınındaki Aksu Deresi üzerinde toplam heyeti kapasitesi 172 MW olan 6 hidroelektrik tesisi bulunuyor. 13 MW kapasiteli 7. tesisin de yatırımı devam ediyor. CHP raporunda, “Aksu Deresi etrafındaki ağır yağışın yarattığı sel ve toprak kaymasına şaşırmamak gerekir. Zira bu bölge HES projeleri ile talan edilmiş ve sistematik olarak ‘doğaya ihanet’ edilmiştir” tabirlerine yer verilmiştir.
Raporda, şu sorulara da yer verildi: “75 km üzere kısa bir ırmak üzerinde 7 farklı santrali, boru hattı-iletim kanalını, güç nakil çizgilerinin yapılmasını, tüm bunlar için kesilen ağaçları, talan edilen köyleri, orman ve mera alanları nasıl tolere edilebilir? 7 farklı noktada suyu güç üretmek üzere alıkonan bir ırmakta nasıl canlı flora ve fauna kalabilir? 7 başka noktada yapılan inşaat çalışmaları nasıl doğayı, yaban hayatını tahrip etmez?”
Giresun’da bulunan irili ufaklı akarsularda, toplam heyeti gücü 850 MW olan 38 adet aktif hidroelektrik tesisi var. Bu hidroelektrik santralleri ortasında 100 MW üzerinde barajlı tesisler olduğu üzere 3-4 MW kapasiteli ırmak tipi tesisler de yer alıyor. Giresun’da 140 MW kapasiteli 9 HES’in de inşaatı devam ediyor. Ayrıyeten lisans ve proje evresinde olan santraller bulunuyor.
“ÇEVRESEL VE TOPLUMSAL BAHISLER YOK SAYILDI”
Giresun’un suya dayalı güç üretimde cazibe merkezi haline getirildiği vurgulanan raporda, “Giresun ve İlçelerinde yapılmış ve yapılmakta olan hidroelektrik projelerinin yarattığı olumsuz tesirler ve ekosistem üzerinde yaratılan tahribat sonucu yağan yağmur sele, heyelana ve su baskınlarına sebep olmuştur” tespiti yapıldı.
Giresun’da yaşanılan sel, heyelan ve su baskını üzere felaketlerin son 15 yılda bölgede izlenen güç siyasetinin sonucu olduğu vurgulanan raporda, “Bu ihmal, Devlet Su İşleri su kullanım müsaade mevzuatından, Güç Siyasetinden, Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) Yönetmeliği’nden ve Kamulaştırma Kanunundaki şuurlu zafiyetten kaynaklanmıştır. Yatırım müsaade ve prosedür süreçleri kısaltılarak, stratejik planlamadan uzak güç üretim yaklaşımından, tez kamulaştırma ismi altında santral yapılacak mahallî halkın konut, tarla yahut otlak ve mera alanlarına el konularak, halkı bilgilendirme toplantıları yapılmayarak ekosistem istikrarı, çevresel ve toplumsal mevzular yok sayılmıştır” değerlendirmelerine yer verildi.
“NEHİRLERİ YALNIZCA SU KAYNAĞI OLARAK GÖRMEK HATALI”
Irmakların yalnızca su kaynağı olarak görmenin yanılgılı olacağı vurgulanan raporda, “(Nehirler ve akarsular) etraflarındaki canlı ve cansız varlıklarla bir bütün oluşturan ekosistemlerdir. Doğdukları kaynaktan, döküldükleri yere kadar insan da dahil birçok canlı tipine yaşama ve beslenme alanı sunmaktadır. Bu nedenle ülkemizdeki, bir ırmak üzerine ‘HES ya da baraj yapılmıyorsa, su boşa akmaktadır yaklaşımı’ kısa, orta ve uzun vadeli stratejiden mahrum yalnızca mevzuyu meta olarak gören yanlış bir politikadır” sözlerine yer verildi.
“EKOSİSTEM İKİNCİ PLANA ATILDI”
HES projelerinin hayata geçirilmesinde etraf korkularının değil ekonomik ve ticari telaşların ön planda olduğu vurgulanan raporda şu kıymetlendirme yapıldı: “Türkiye’de hidroelektrik projeleri yapılırken bir yanda mahallî etraf halklarının isyan ettiği, başka yanda firmaların HES projeleri için birbiriyle yarıştığı, akarsuların kontrolsüz biçimde özel kesime devredilmesiyle HES lisansı borsasının oluştuğu, lisansların ticari metaya dönüştüğü büyük bir pazar oluşturulmuştur. Tüm bunlar yapılırken içinde tüm tabiatın bileşenlerini barındıran ‘ekosistem’ ikinci plana atılmıştır.”
“HAVZA BAZINDA BİR PLANLAMA YAPILMIYOR”
CHP Raporunda ayrıyeten, HES yatırımları ve lisans verme süreçlerinde havza bazında bir planlama yapılmadığı vurgulandı. Güç projeleri için hazırlanan ÇED raporlarının, her bir proje için noktasal bazda ve tekil olarak gerçekleştirildiği vurgulanan raporda, kümülatif raporlar hazırlanmadığına dikkat çekildi. Türkiye için ırmak, akarsu, dere ve hatta çaylar bazında, sürdürülebilir ekosistem kapasitesini saptamak için Entegre Havza Idaresi yapılmadığının da altı çizildi.
Cumhuriyet
