Türkiye’yi besleyen iki değerli kent Antalya ve Mersin’de zerzevat halleri tıkandı. Tam kapanma nedeniyle semt pazarlarının kurulmasına müsaade verilmeyince, eserler komitecinin elinde kaldı. Hallerde fiyatlar neredeyse yarı yarıya düşmesine karşın alıcı çıkmadı.
Hallerden Türkiye’nin dört bir yanına yollanan sevkiyatlar durdu. Kamyonlarla hallere eser yollayan çiftçiler uzun kuyruklar oluşturdu. Geri dönüş için nakliye masrafını karşılayamayan çiftçinin eserleri çöpe döküldü. Kimi üreticiler ise kendi kamyonlarında çürüyen eserlerini ormanlık alanlara döktüler. Hallerden, “ürün getirmeyin” davetleri gelirken, çiftçiler açık havada bulaş riskinin az olduğunu belirterek, semt pazarlarının HES kodu uygulamasıyla açılmasını talep etti. Ayrıyeten sokak ortasında zerzevat meyve satışına müsaade verilmesi de istendi.
Semt pazarlarının daha çok dar gelirli vatandaşlar tarafından tercih edildiğini belirten üreticiler, tam kapanma sırasında ikili mağduriyet olmaması için Ankara’ya çağırıda bulundu. Çiftçiler, “Bize verilen muafiyet, eser satılmadığında işe yaramıyor, pazarlar açılsın hem üretici, hem pazarcı hem de vatandaş ziyan görmesin. Yüksek dönemde eser satamazsak güç durumda kalırız” dedi. Bir mühlet evvel üreticinin elinde kalan patates ve soğan depolardan alınarak, gereksinim sahiplerine dağıtılmıştı. Bursa’daki salatalık üreticilerinden de emsal talep geldi. Fakat Antalyalı üretici, zerzevat meyvede raf ömrünün patates soğan kadar olmadığını söyleyerek, acil tedbir talebinde bulundu. En çok patlıcan, salatalık, biber, domates ve çilek üzere eserlerde zahmet var. A kalite eserin yollandığı ihracatta ise sorun yaşanmıyor.
KÖKÇE: DAR GELİRLİ VATANDAŞ ZORDA
Dünya gazetesinden Fikri Cinokur’un haberine nazaran, Türkiye’nin dört bir yanına tarım eserleri satışı yapılan Kumluca’nın Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökçe, ilçelerinde çiftçinin elinde kalan zerzevatları çöpe dökmek zorunda kaldıklarını söyledi. Kökçe, dar gelirli vatandaşların semt pazarlarından alışveriş yaptığını fakat 17 günlük tam kapanma nedeniyle hem çiftçinin hem dar gelirlinin zorda olduğunu söyledi. Kökçe, havaların ısınması nedeniyle tam bu devirde eser bolluğu olduğunu, bu durumun da çiftçiyi daha çok zora soktuğunu söyledi. Semt pazarlarının kesinlikle açılması gerektiğine dikkat çeken Kökçe, birinci kalite zerzevatın zincir süpermarketler ve ihracatçılar tarafından alındığını tabir ederek, şunları bildirdi:
“Şu anda ihracatta ve zincir süpermarket alımlarında sorun yok. Bu kümeler birinci kalite eser alıyor. Zincir marketler 1-2 liraya aldığı sebzeyi marketlerde 10-15 liraya satıyor. Dar gelirli vatandaş ikinci kalite ve çıkma eseri pazardan temin ediyor, bu da sıkıntı bir durum. Semt pazarları da açık olmayınca tüketici kıymetli tüketmek zorunda kalıyor.”
DURDAŞ: MARKETLERDE BULAŞ RİSKİ AÇIK HAVADAN DAHA ÇOK
Kumluca Ticaret Borsası Lideri Fatih Durdaş da ısınan hava nedeniyle eserin süratle olgunlaştığını ve çok çabuk bozulduğunu söyledi. Tam kapanma nedeniyle Türkiye’de vatandaşların bir hafta evvelden stok yaptığını, bir kısım vatandaşın aileleriyle birlikte memleketlerine gittiğini, bir kısmının da tatile çıktığına dikkat çeken Durdaş, şunları kaydetti:
“Bu 17 günlük tam kapanma periyodunda semt pazarları açık olsa idi üreticinin elinde eser kalmazdı. Alışverişin ve tüketimin en fazla yapıldığı alanlar semt pazarları… Semt pazarları pandemi sürecinde her gün açık olsaydı kalabalık olmaz, düşünce yaşanmazdı. Zincir marketlerde pandemi bulaşı daha tehlikeli. Açık semt pazarları daha iyi… Vatandaş pazar yerlerinde daha ucuza alışveriş yapabiliyor, zincir marketlerde daha değerliye alıyor.”
OĞUZ: ÇİFTÇİ DÖNEMİ 1,5 AY ERKEN KAPATMAK ZORUNDA
Demre Ziraat Odası Lideri İbrahim Oğuz, tam kapanmada semt pazarlarının kapalı tutulması nedeniyle satış yapılamadığını, bu nedenle eserin üreticinin elinde kaldığını belirtti. Üreticinin emeğinin heba olduğunu tabir eden Oğuz, şöyle konuştu:
“Üretici tam para kazanacağı vakit, borçlarını ödeyeceği vakit bu durumla karşılaştık. Semt pazarları kapalı. Tüccar mal satacak pazarcı bulamıyor. Hem üretici hem pazarcı hem de tüketici çok mağdur. Süpermarketlerde domates 10 lira iken pazarlarda bu 5 lira idi. Fiyatlar süpermarketler ile pazar ortasında yarı yarıya fark ediyordu. Domates satamıyoruz. Bu türlü giderse dönemi 1,5 ay erken kapatıp seraları sökmek zorunda kalacağız. Üretici maliyet artışları nedeniyle esasen mutsuzdu, artık mutsuzluğu katmerleşti. Üretici yalnızca kendisi için üretmiyor. Ülkesi milleti için üretiyor. Çiftçiye takviye verilmeli.”
ÇİFTÇİYE ESER GETİRMEYİN DAVETİ
FİYATLAR YARI YARIYA UCUZLADI, ALICI YOK
Türkiye’nin zerzevat üretim merkezlerinden Kumluca ilçesi toptancı halinde tam kapanmanın başladığı 28 Nisan ile 03 Mayıs 2021 pazartesi günü zerzevat fiyatları yarı yarıya ucuzladı. 28 Nisan’da 3,20-4,20 TL ortasında süreç gören domates 3 Mayıs Pazartesi günü 2,50-3,50 TL ortasında alıcı buldu. Salatalık 1,40-1,80 liradan 50 kuruşa düştü. 28 Nisan’da 3 liradan satılan sivri biber ise 1,50 liradan süreç gördü. Ucuzlamaya karşın hal esnafı alıcı bulamamaktan şikayetçi.
ÇANDIR: ESER AĞIRLAŞTI, SICAK ZERZEVATLARI BOZDU
Antalya Ticaret Borsası Lideri Ali Çandır, yeme içme yerleri, semt pazarları ile seyyar satıcıların tam kapanma nedeniyle kapalı olması ve mevsimsel sıcaklar nedeniyle üretimin ağırlaşmasıyla satışlarda düşüş üretimde artış olduğunu söyledi. Çandır, “Halkın ağır olarak tüketim yaptığı satış kanallarının kapalı olması nedeniyle satışlarda düşüş var” dedi.
YILMAZ: DÜŞÜNCELER ARTARAK DEVAM EDİYOR
Antalya Komiteciler Derneği Lideri Hasan Ali Yılmaz ise semt pazarlarının kapalı olmasından ötürü toptancı hallerinde ıstırabın büyük olduğunu kaydetti. Satışların berbat gittiğini, satılamayan eserlerin çabuk bozulmasından ve alıcı bulunmamasından çöpe döküldüğünü söz eden Yılmaz, şöyle devam etti:
“Sıkıntılar artarak devam edecek üzere görünüyor. Gidişat iyi değil. Semt pazarlarının tekrar açılması için uğraşıyoruz.”
DOĞAN: ZERZEVATIN RAF ÖMRÜ PARATESTEN DAHA KISA
Antalya Ticaret Borsası İdare Konseyi Üyesi ve Özdoğanlar Besin Limited Şirketi Sahibi Cüneyt Doğan ise tek tahlilin semt pazarlarının açılması olduğunu söyledi. Doğan, “Devlet raf ömrü uzun olan patates soğan aldı lakin zerzevatın raf ömrü kısa. Çürüyen eser çöpe gidiyor. Çöp yerine dar gelirli gereksinim sahibine dağıtılsa onun da nakliye bedeli var. Komiteci, üretici bu parayı bile ödeyemez. Tek deva semt pazarlarının açılması” dedi.
ALP: SOKAKLARDA SATIŞA MÜSAADE VERİLMELİ
Antalya Ziraat Odaları Uyum Lideri Nazif Alp, Antalya Komiteciler Derneği, Pazarcılar Odası ve Tüccarlar Derneği liderleriyle birlikte sıkıntılarını Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya ilettiklerini belirtti. Alp, “Ankara’dan problemlerin tahlilini bekliyoruz. Antalyalı Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu’na da durumu anlattık. Pazarların açılmasını bekliyoruz. Sokaklarda muhakkak sayıda pazarcının satış yapmasına müsaade verilmeli.”
ÇİFTÇİNİN MUAFİYETİNİN MANASI KALMADI
Tarsus Ziraat Odası Lideri Veyis Avcı: Semt pazarlarının kapanması nedeniyle zerzevat ve meyve üreticilerinin günlük üretim kaybı yüzde 35’e kadar çıktı. A kalite eserler zincir marketlerde satılırken 2’nci ve 3’üncü kalite eserlerin tamamı ülkemiz genelindeki semt pazarlarında değerlendiriliyordu.
Tam kapanma sürecinde semt pazarlarının yasaklanması bölgemizde de başta patlıcan, salatalık, biber, çilek üzere kısa aralıklarla hasat yapılması gereken başka eserlerin fiyatlarında üreticiler aleyhine önemli düşüşlere neden oldu. Muz bile talebin azlığı nedeniyle halde 5 TL’ye kadar geriledi.
Mersin Akdeniz Ziraat Odası Lideri Musa Yılmaz: Mersin Hali tıkanmış durumda. Zerzevat ve meyvenin yarısı ya çiftçinin elinde ya da komitecilerin elinde çürüyor. Ayrıyeten marketlerde 8 ile 9 TL ortasında satılan biber Mersin Hali’nde 1 ile 1,5 TL’ye kadar geriledi. Semt pazarları açılmazsa bizi bekleyen en büyük tehlike; yalnızca kıymetli esere ulaşılması ve tüketici fiyatlarının artması olacaktır.
Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Lideri Ahmet Erdem Gümüş: Salatalık fiyatları 10 kuruşa kadar geriledi. Semt pazarlarının ivedilikle denetimli bir biçimde açılması lazım. Şayet 2 hafta kapalı kalırsa telafisi mümkün olmayan bir derde düşeriz. Ayrıyeten bu kaidelerde tam kapanmadan ötürü çiftçinin muaf olmasının da hiç bir değeri yok. Zira çiftçi ürettiği eseri satamıyor.
Cumhuriyet
