Reuters
Çin’in uzay istasyonu için 29 Nisan’da fırlattığı birinci modülü taşıyan roketin gövdesinin denetimden çıkmasının akabinde, enkazının Cumartesi gece geç saatlerde ya da Pazar sabah saatlerinde atmosfere dönüp Dünya’ya düşmesi bekleniyor. Kestirimlere ait açıklamalar uzay müşahede ve araştırma merkezleri tarafından yapıldı.
AB Uzay Nezaret ve İzleme Kurumu (EU SST) Long March 5B roketi enkazının atmosfere giriş saatini, Pazar günü 02.11GMT’den (TSİ 05.11) 190 dakika öncesi ya da sonrasındaki vakit dilimi olarak varsayım ettiklerini söyledi.
ABD Yörünge Dönüş ve Enkaz Çalışmaları Merkezi (CORDS) de roketin giriş saatiyle ilgili varsayımlarını güncelledi ve Pazar günü 03.30GMT’den (TSİ 06.30) evvel ya da sonrasındaki dört saat içinde beklediklerini duyurdu.
Rus uzay kurumu Roscosmos’un kestirimi ise, roketin Cumartesi 23.30GMT (TSİ Pazar 02.30) sonrasında Endonezya’nın güneyinde Timor Denizi’ne düşeceği istikametinde.
EU SST, internet sitesinden yayımladığı açıklamada, düşüşün tesirinin ‘düşük’ olmasını beklediklerini belirtti lakin roket enkazının denetimsiz ilerleyişinin öngörüleri de zorlaştırdığını söyledi.
Roketi ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) da takibe aldı. Pentagon iddiasına nazaran de roket Cumartesi 23.00GMT (TSİ Pazar 02.00) civarında, dokuz saatlik vakit diliminde düşecek.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Cuma günkü açıklamasında roket enkazının büyük bir kısmının atmosfere girerken yanacağını ve büyük bir ziyan verme ihtimalinin düşük olduğunu duyurmuştu. ABD Uzay Komutanlığı ‘kontrolsüz giriş’ olarak tanımladığı enkazın seyrini takibe aldığını açıklamıştı.
BBCNereye düşecek?
Roketin nereye düşeceğiyle ilgili çok sayıda spekülasyon var. Yanmayan enkaz kesimlerinin yer yüzünün %70’ini kaplayan okyanuslara düşmesi de tartıyla lisana getirilen bir iddia.
Harvard merkezli astrofizikçi Jonathan McDowell ise Reuters haber ajansına açıklamasında, roket kesimlerinin karaya ve tahminen yerleşim bölgesine düşebileceğini söyledi. Geçen yıl Mayıs ayında birinci fırlatılan Long March 5B’nin enkazı Fildişi’ne düşmüş, kimi binalarda hasar meydana gelmiş yaralanan olmamıştı.
Avrupa Uzay Ajansı hafta içinde enkaz modüllerinin 41’inci kuzey ve güney enlemleri ortasına düşebileceğini açıkladı.
Türkiye’nin birçok kenti de risk altındaki ülkeler ortasında gösteriliyor.
BBCPentagon’a bağlı Uzay Komutanlığı’nın resmi internet sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, Los Angeles yakınlarındaki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü’ndeki 18. Uzay Denetim Filosu’nun, Long March 5B roketini takip ettiği belirtildi. Filo, uzayda birçok düşük yörüngede olan 27 binden fazla roketin enkazını izliyor.
Pentagon sözcüsü Mike Howard, “Umuyoruz, kimseye ziyan vermeyeceği bir yere inecek” dedi.
Howard, ABD’nin roket enkazını takip ettiğini lakin nereye düşeceğinin, düşüşe anca birkaç saat kala daha iyi öngörülebileceğini’ söyledi.
ABD Savunma Bakanı Lyod Austin daha evvel yaptığı açıklamada ABD ordusunun roketi vurma planları olmadığını söyledi ve roketin yörüngeden düşmesinde Çin’in ihmali olduğunu söz etti.
Paris-PSL Müşahede Merkezi’nde vazifeli astronom Florent Delefie, “Nesnenin boyutları göz önünde bulundurulduğunda arkasında çok büyük kesimler bırakacağı anlaşılıyor. Enkazın meskun alanlara düşmesi çok düşük bir ihtimal tahminen milyonda bir” dedi.
Çin roketlerinin enkazını daha evvel Çin hudutları içine düşmüştü. Geçen yıl Nisan ayında Hubei eyaletindeki Shiyan kenti sakinlerine ve etrafına roket enkazı düşme beklentisine hazırlık olarak bölgeyi tahliye etmeleri talimatı verilmişti.
Aerospace Corportation blog sayfasından yayımladığı açıklamada ise Long March 5B’nin Dünya’ya girişinin olağandışı bir durum olduğunu yazdı:
“Olağandışı zira fırlatıldığında roketin birinci evresi, yaygın görülenin bilakis menzilini düşürmek yerine yörünge suratına ulaştı. Roketin boş gövdesi artık Dünya’nın etrafında oval yörüngede, oradan da denetimsiz düşüş için sürükleniyor.”
Roketin boş gövdesi geçen haftadan bu yana irtifa kaybediyor. Lakin düşüş suratı, atmosferde öngörülemeyen değişkenler nedeniyle meçhul.
Long March 5B enkazı, dünyaya düşecek en büyük roket enkazlarından biri olacak. Uzmanlar kuru kütlesinin yaklaşık 18 ila 22 ton ortasında olacağını kestirim ediyor.
29 Nisan’da fırlatıldı
Çin, Long March 5B roketini 29 Nisan’da Hazinan Adası’ndan Tianhe çekirdek modülünü uzaya taşımak için fırlatmıştı.
Fırlatmanın akabinde Tianhı modülü roketten ayrılmış ve planlanan yörüngesine girmişti.
Çin Uzay İstasyonu Projesi kapsamında uzaya gönderilen Tianhe; uzunluğu 16,6 metre, azamî çapı 4,2 metre ve kalkış kütlesi 22,5 ton olan bir uzay aracı.
Modül, yaklaşık 6 aylık uzay ziyaretlerinde astronotlar için birincil hayat alanı olacak. Roketin artından istasyonun tamamlanması için 10 tane daha misyon gönderilecek. Bu misyon geçen yıl Mayıs’tan sonra fırlatılan ikinci roketti.
Long March 5 roketleri Çin’in uzay çalışmalarının, Ay ve hatta Mars keşifleri için planlarının değerli bir kısmını oluşturuyor.
Cumhuriyet
