Medicana International İstanbul Hastanesi Bilirkişi Psikolog/Pedagog Reyhan Ateş Yücel, çocuklarda yalan söyleme alışkanlığının nasıl oluştuğu ve bu durumun nasıl düzeltilebileceği hakkında haberler verdi. Yücel, “Yalan söylemek, bir diğerini bilinçli olarak aldatmaya yönelik yapılan aksiyonlardan biridir. Gerçek olmayan his ve kanıların anlatılması ya da karşıdaki insana aktarılması olarak tanımlanan bu durum, çocukluk devrinde de görülebilir.” dedi ve ekledi:“Çocuklara bebeklik periyodundan itibaren aile içinde eğitimi sırasında elverişli bulunmayan tavır ve davranışları nedeniyle cezalar verilmesi çocuğun yalan söyleme alışkanlığını pekiştirebileceği üzere daha fazla olumsuz davranışa yönelmesine neden olabilir. Fakat birtakım durumlarda çocuklar; kazanım elde etmek, ilgi görmek ya da sorumluluklarından kaçınmak için de yalan söyleyebilir. Çocukluk çağında yalan söylemenin tetiklenmesine en fazla yol açan etkenlerin başında endişe duygusu gelir.”
YALAN SÖYLEME ALIŞKANLIĞI KİMLERDE YAYGIN
Bilirkişi Psikolog/Pedagog Reyhan Ateş Yücel şunları söyledi;
“Karşısındaki kişiyi kasıtlı olarak kandırmak olarak tanımlanabilen yalan söyleme hareketi, çocukluk periyodunda başlar. 3 ila 4 yaşlarında her çocuk, kendi mülahazalarının diğerleri tarafından bilinmediğini algılar. Yeni haberlerin ve edinilen becerilerin tekrar deneyimlenmesinden epeyce hoşlanan bu yaş kümesindeki çocukların hayal güçleri de bir oldukça güçlüdür. Çocuklar 5 yaşına kadar gerçeği hayal olandan ayırt edemez. Bu yüzden olmamış hadiseleri yaşanmış üzere yahut abartarak anlatabilir. Bu periyoda kadar çocuklar tarafından söylenenlerin yalan olarak tanımlanmasının yanlış olduğunu belirten Yücel, gerçeğin akıllıca olduğunun çocuk tarafından algılanmasının 6-7 yaştan sonra başladığını söyledi. İlkokul çağında bilişsel gelişim ve yetiler artar. Bu devirden sonra doğruyu yansıtmayan söylemler, yalan olarak kıymetlendirilebilir. İlkokul çağındaki çocukların yalan ya da doğruyu söylemek üzere bir çabaları bulunmaz. Onlar için öncelikli olan ebeveynlerini bahtiyar etmektir. Binaenaleyh ailesinin güzeline gitmeyecek bir davranış olan yalan söyleme hareketinden sıklıkla kaçınırlar.”
Yalan söyleme alışkanlığı, ebeveyn basıncından, dehşetinden ve ebeveynin çocuk üzerinde uyguladığı güçten kaçınmak için, sağlıklı bağlanmanın kurulamadığı; sevgi ve ilgi görmeyen çocuklarda daha yaygın olduğunu belirten Yücel, “Bunun temel nedeni, ya ebeveynin gücünden çekinme ya da ailenin ilgisini üzerine çekmektir. İlgi görme ismine yalan söylenip, buna karşın ailesinin ilgisini üzerine çekemeyen çocuklarda öfkeli davranışlar da gelişebilir. Tekrar aile içinde ya da etrafında sıkça yalan söylediğini gören çocuklar, yalana daha sık başvurur. İstemeden model hâlini alan ebeveynlerin bu davranışını çocuk devranla öğrenir. Önemsenmek, ceza alma riskinden kaçınmak, aşağılanmamak için yalan söylemeye başlayan çocuk, olmasını dilediği farklı durumlar için de yalana başvurabilir.” diye konuştu.
YALAN SÖYLEYEN ÇOCUKLARA KATI DİSİPLİN KURALLARI GETİRİLMEMELİ
Bebeklik devrinden itibaren çocuğun eğitimine ve çocukla yakın ilgi kurmaya değer verilmesi gerektiğine vurgu yapan Uzman Psikolog/Pedagog Reyhan Ateş Yücel, “Düşünce sistemi gelişmekte olan çocuklara yanlışlarından ötürü gereksiz ve ağır cezalar vermek, çocuğun ders çıkarmasından ziyade onun kaygıya kapılmasına yol açar. Çocukluk devrinde yalan, büyük nispette çocuğun ceza almaktan, ebeveynin öfkesinden kaçınmak için başvurduğu formüllerden biridir. Meğer çocuk eğitiminde ceza da armağan de tesirli bir yol değildir. Çocuğun yalan söylediği fark edildiğinde ona ceza vermek yerine ona örnek olacak davranışlar sergilenmeli, neden bu hususta farklı söylemlerde bulunduğu düşünülmelidir” dedi. Yalan söyleyen çocuğu aşağılamak, sert tavırlar sergilemek, katı disiplin kuralları getirmek sahih değildir. Çocuğun sağlıklı bir formda muhabere kurmasını engelleyen bu tavırlar mahalline kendini rahatça söz edebileceği, yargılanmadan dinleneceği bir ortam sağlanmalıdır. Hadiseler hikayeleştirilerek yaptığı davranışın yanlışlı olduğu ona sezdirilmeli, yanlışlarını fark etmesi sağlanmalıdır.” biçiminde konuştu.
Çocuğa çetinle gerçeği söyletmeye çalışmak tarafına doğrunun değerinin münasip bir lisanla anlatılması gerektiğini de dikkat çeken Yücel, her şeye karşın çocuğun yalan söylemeye devam etmesi durumunda bir eksperden yardım alınması gerektiğini söyledi.
Cumhuriyet
