ReutersBrezilya’daki aşılama programı, virüsün yayılmasını önlemek için alınan zayıf tedbirlerle uygulanıyor.
Bilim insanları Covid-19 süratle yayılırken, çok sayıda kısmen aşılanmış insanın, aşılanmamış beşerlerle karışmasının, aşının etkinliğinden kurtulabilecek çok sayıda varyant için bir “güçlü bir üreme alanı” yaratabileceği ihtarında bulunuyor.
Bu durum, bilhassa enfeksiyon oranının çok yüksek olduğu ve aşılama programının yavaş gitiği yerler için lisana getirilen tasa kaynağı.
Mutasyonları takip eden uzmanlar, güçlü bir varyantın (P.1) yayıldığı Brezilya’nın koronavirüsün yeni çeşitlerinin üreyebileceği bir yer olduğunu söylüyor.
P1 varyantı, şu ana dek 25’ten fazla ülkede tespit edildi.
Pazartesi günü itibariyle Brezilya’da yaklaşık 278 bin Covid mevti kayıtlara geçti.
Artan vefat oranlarına rağmen, eyalet valileri ve birçok defa salgını önemsemediğin gösteren Devlet Lideri Jair Bolsonaro ortasındaki görüş ayrılıkları, kısıtlamaları ve toplumsal aralık kurallarını zayıflatırken, aşılama çalışmalarına da darbe vurdu.
Şu ana dek yalnızca nüusun yüzde 4’ünden biraz fazlası (8,6 milyon kişi) birinci doz aşılarını olurken, yalnızca 2,9 milyon bireye ikinci doz aşı yapıldı.
Biliminsanlarına nazaran bu tehlikeli bir kombinasyon.
Antikorları savuşturmak
EPAAşılar, virüsün hücrelerimize yapışıp, enfekte etmesini sağlayan protein üzerinde çalışıyor.Virüsler yayılırken, mutasyon geçiriyorlar ve bağışıklık sistemimizi aşıp, hücrelerimizi enfekte etmek için daha faal yolları öğreniyorlar.
İngiltere’deki Leicester Üniversitesi’nden Julian Tong, koronavirüs bir insanın bedenine girip, küçük ölçülerde antikorlarla karşılaştığında, bu antikorlara dirençli mutasyonlarla kendini çoğaltabileceğini söylüyor.
Bu süreç, virüsün evriminin bir kesimi.
Dr. Tang “Bugün aşı olursanız, derhal korunmuyorsunuz. Antikorların ortaya çıkması birkaç hafta sürebiliyor ve ve hala özgün virüs ya da P.1 varyantıyla enfekte olabilirsiniz” diyor.
“Bu antikorlar enfeksiyon oluşurken ortaya çıkarsa ve bedeninizde çoğalırsa, virüs de bu üretilen antikorları savuşturacak bir biçimde kendisini çoğaltabilir. Virüse en faydalı mutasyonlar yaşayacaktır ve bir doğal seçim sürecinde kendisini çoğaltacaktır.”
Aşılanmış, lakin virüse yakalanmış bireyler hala bu mutasyona uğramış virüsleri bulaştırabilir.
Bu da örneğin, aşılama programında orta seviyede bir muvaffakiyet yakalamış bir ülkede büyük bir seviyede olursa, virüsün mutasyona uğraması için biyolojik bir “baskı” oluşabilir.
Imperial College London’ın Global Sıhhat ve Kalkınma Kümesi’nin Müdür Yardımcısı Peter Baker “Ve böylelikle aşılanmış ve enfekte olmuş beşerler ortasında eksiksiz istikrara ulaşırsınız. Bu iki küme birbirine karışırsa, yeni, aşıya dirençli bir varyantın ortaya çıkması riski oluşur” diyor.
Daha bulaşıcı varyantlar
Getty ImagesBrezilya nüfusunun yalnızca yüzde 4’ünden biraz fazlası birinci doz aşılarını oldu.Bilgiler, Manaus kentindeki büyük salgın sırasında ortaya çıkan P.1 varyantının, daha bulaşıcı olabileceğini ve daha evvel enfekte olan bireylerin geliştirdiği bağışıklığı da aşabileceğini gösteriyor.
Bu varyantta, virüsün diken proteinin üzerinde E484k mutasyonu görülüyor. Bu mutasyon tam da virüsün hücrelerimize tutunduğu yerde. Bu mutasyon, virüsün hücrelere tutunma kabiliyetini artırıyor ve antikorların aktifliğini azaltıyor.
Araştırma enstitüsü Fiocruz’a nazaran, P.1 varyantı şimdiden Brezilya’nın 27 eyaletinin en az 10’una yayıldı.
Dahası, seçilen sekiz eyaletten altısındaki yeni Covid hadiselerinin yüzde 50’den fazlasında tasa yaratan üç varyanttan (P.1, İngiltere varyantı ve Güney Afrika varyantı) biri görülüyor.
Imperial College London’dan salgın hastalıklar araştırmacısı Charlie Whittaker “Kontrol tedbirleri olmadan, P.1 çarçabuk hakim virüs olabilir ve yeni salgın dalgalarını tetikleyebilir” diyor.
Aşıya sağlam varyantlar
EPA/RAPHAEL ALVESBrezilya, ABD’den sonra en çok sayıda Covid-19 vefatının görüldüğü ülke.Imperial College, Sao Paulo Üniversitesi ve Oxford Üniversitesi’nin yaptığı bir öbür ortak araştırmada, P.1 varyantının Brezilya’da görülen özgün virüse kıyasla 1,4 ila 2,2 kat daha bulaşıcı olduğu iddia ediliyor.
Hatta hadiselerin yüzde 25’i ila yüzde 61’inde bağışıklığı aşıp, yine enfeksiyonları da beraberinde getirebilir.
Prof. Baker “Varyantlar daha evvel bağışıklık kazanmış ya da enfekte olmuş beşerlerle temas ettiğinde, virüsün üzerinde, bağışıklık kazanmış insanları tekrar enfekte etme yolları bulabilmesi için mutasyon baskısı oluşur” diyor.
“Dolayısıyla, şu an yaşanan büyük bir salgın ve geçmişte yaşanan bir salgın, mutasoynlar için güçlü bir üreme alanı olur. Brezilya bağlamında yaşandığını düşündüğümüz şey de bu.”
‘Açık hava laboratuarı’
Getty ImagesBrezilya’daki Covid-19 vefatları Şubat sonundan bu yana rekor düzeylerde.Brezilya’daki vefatlar rekor seviyelere ulaşırken, kimi varsayımlara nazaran meyyit sayısı bu yılsonuna kadar yarım milyona ulaşabilir.
11,5 milyon olayla Brezilya Hindistan’ı geçti ve yalnızca 30 milyon Covid hadisesinin görüldüğü ABD’nin ardında.
WHO’ya nazaran son 24 saatte Brezilya’da 76 bin hadise görülürken, ABD’de 52 bin, Hindistan’da ise 26 bin hadise kayıtlara geçti.
Dr. Tang bu durumunu aşıya dirençli yeni varyantların ortaya çıkması riskini yarattığını söylüyor.
“Brezilya’daki virüsü denetimsiz bir biçimde kendisini çoğaltmaya bırakırsanız, varyantlar her yere gidebilir. Enfeksiyonun çok görüldüğü bir yer aşılara da risk oluşturur, zira bu çoğalma havuzundan aşıdan kaçabilen varyantlar çıkabilir.”
Aşılar yeni varyantlara karşı aktif mi?
REUTERS/Ricardo MoraesBrezilya’da Çinli Sinovac şirketini aşısıyla, AstraZeneca/Oxford aşısı kullanılıyor.Brezilya’da Çinli Sinovac şirketinin aşısı ve AstraZeneca/Oxford aşısı kullanılıyor.
Devlet Lideri Bolsonaro aylarca Pfizer/BioNTech aşısını almayı reddettikten sonra geri adım attı ve alımların hızlandırılması kararını imzaladı.
Birinci araştırmalar Oxford/AstraZeneca aşısının E484k mutasyonu bulunan Güney Afrika varyantına karşı daha az tesirli olduğunu, fakat yeniden de iyi seviyede bir müdafaa sağladığını gösteriyor.
Sinovac aşısında mutasyonların korunmaya tesirini Brezilya’daki Butantan Enstitüsü araştırıyor.
Bu durum, aşılama programlarının muvaffakiyetle uygulanmasının ne kadar hassas bir süreç olduğunu tekrar hatırlatıyor.
Maske takmak, toplumsal uzaklık ve kısıtlamalar üzere virüsü denetim altına almak için başvurulan tedbirler, aşılama yapılırken bile hayati değerde olmaya devam ediyor.
Prof. Baker bu tedbirlerin enfeksiyon suratını yavaşlatmasının yanı sıra, yeni virüs varyantlarının ortaya çıkması riskini de azalttığını, tıpkı vakitte aşıların tesirli olması için gereken kritik süreyi kazandırdığını vurguluyor.
EPABolsonaro geçtiğimiz günlerd Brezilyalılara “Virüsten sızlanmayı bırakın” dedi.Lakin Devlet Lideri Bolsonaro, kısıtlama tedbirlerine karçı çıkmakta ısrar ediyor ve “dünyanın hiçbir yerinde işe yaramayan bir politika” diye tanımlıyor.
Brezilyalılara Covid-19 konusunda “sızlanmayı bırakmalarını” söyledi ve “Daha ne kadar bu bahiste ağlamaya devam edeceksiniz” dedi.
Fiocruz’dan salgın hastalıklar uzmanı Jesem Orellana AFP’ye yaptığı açıklamada “Bugün Brezilya insanlığa karşı bir tehdit ve bir açık hava laboratuarı. En büyük umudumuz kitlesel aşılama mucisezi ya da salgının idaresinde radikal bir değişiklik” diye konuştu.
Dünya Sıhhat Örgütü Lideri Tedros Adhanom Ghebreyesus da Brezilya’daki salgını “çok çok korku verici” diye tanımladı ve etrafına tesirleri konusunda uyardı.
“Brezilya bu durumu ciddiye almazsa, tüm bölgesini ve ötesini etkilemeye devam edecek” dedi.
Cumhuriyet
