BBCCovid-19 ağır bakım servisi
Türkiye Covid-19 salgınının başından bu yana en yüksek hadise ve vefat sayılarının görüldüğü, çabucak her kentte ağır bakım servislerinde kapasitelerin dolmaya başladığı günler yaşıyor.
Çeşitli kentlerden BBC Türkçe’ye konuşanlar, Covid-19 hastası yakınlarının günlerce süren bekleyişten sonra ağır bakıma alınabildiğini ya da ağır bakıma geçmeyi beklerken hayatlarını kaybettiklerini anlatıyor.
Sıhhat Bakanlığı 1 Aralık datalarına nazaran, bu hafta itibariyle erişkin ağır bakım doluluk oranı yüzde 71,7, yatak doluluk oranı ise yüzde 55,7 olarak gerçekleşti.
Türk Ağır Bakım Derneği Genel Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, Sıhhat Bakanlığı tarafından yüzde 70-75 ortasında açıklanan ağır bakım doluluğunun aslında kamu hastaneleri ağır bakım servislerinde yüzde yüz doluluk manasına geldiğini ve ağır bakımlar için “alarm” devri yaşandığını söylüyor.
Türk Tabipleri Birliği üyesi Dr. Halis Yerlikaya ise, “Açıklanan ağır bakım bilgilerine özel hastaneler ve çocuk hastanelerinin de ağır bakımları dahil ediliyor. Halbuki salt kamu hastanelerinin ağır bakım doluluk oranı açıklanmalıdır” diyor.
Yerlikaya ayrıyeten, özel hastanelerin binlerce liralık ağır bakım servis fiyatının fakir vatandaşlarca karşılanabilmesinin çok güç olduğunu vurguluyor.
İstanbul’daki özel hastanelerde ağır bakımda geçirilen bir gecenin maliyeti 30 bin TL’yi aşabiliyor.
Cinel ise şu anda Türkiye’de Covid-19 olmayan lakin ağır bakım ihtiyacı olan hastalar için bile çok riskli bir durum yaşandığını belirterek, ağır bakım bekleme müddetinin uzamasının ölümcül olabileceğini söylüyor.
‘İstanbul’da doktorlar, hastalar ortasında seçim yapmak zorunda kalıyor’
İstanbul Tabip Odası dün yaptığı basın açıklamasında, kentte pandemi sonrasında üç büyük hastane açılmasına karşın kentte ağır bakım yatağı beklerken hayatını kaybeden hastalar olduğu kaydediliyor.
Dr. Murat Ekmez, İstanbul’da kamu hastanelerinde günde ortalama 40 hastanın yatak bekler durumda olduğunu söylüyor:
“İstanbul’da beşerler acil müşahede odalarında yatak beklerken hayatlarını yitiriyorlar. Ağır bakım demiyorum, servis yatağı beklerken insanların ömürlerini yitirdiği bir kent İstanbul artık. Durumun Marmara bölgesinde de çok vahim olduğu ortada.”
İTO Lideri Prof. Dr. Rukiye Eker Ömeroğlu da “Bugün Türkiye’de binlerce Covid-19 hastası hastaneye yatması gerektiği halde yatak bulamamakta, bir ağır bakım yatağının boşalması ve böylelikle sıranın kendisine gelmesini beklemektedir” diyor.
İstanbul’un ‘salgının başkenti’ pozisyonunda olduğunu belirten Ömeroğlu, kentte çok önemli bir biçimde yaşanan ağır bakım sorunu karşısında kamu hastanelerinin gereksinime yanıt veremez halde olduğunu, özel hastanelerin ise para vermeyen vatandaşların ağır bakımlara kabul edilmediğini söylüyor.
İstanbul’da birçok hastanede hastaların acil servislerde yatış sırası beklerken hayatını kaybettiğini söyleyen Ömeroğlu, tabiplerin ise hastalar ortasında seçim yapmak zorunda kaldığını söylüyor.
Covid-19 olumlu bir kanser hastası, dört gün ağır bakım bekledi
BBC Türkçe’ye konuşan ve Manisa’da yaşayan Tuğba Kenar, Celal Bayar Üniversitesi Hastanesi’nde kanser tedavisi gören 25 yaşındaki ağabeyinin hastanede Covid-19 kaptığını ve dört gün boyunca ağır bakım yatağı bulunamadığını anlatıyor.
Kenar’ın anlatımına nazaran, ağabeyi geçen sene Ekim ayından bu yana hastanenin hematoloji servisinde yatarak kanser tedavisi görüyordu.
Geçen hafta servisteki öteki hastalar Covid-19 müspet olduktan sonra şimdi semptom göstermeyen ağabeyine de test yapıldı ve sonuç müspet çıktı:
“Celal Bayar Hastanesi şu anda büsbütün Covid-19 hastalarıyla dolu. Abim de birden nefes alamamaya başlamış, durumu çok berbatlaşmış. Su bile içemediği için damardan besleniyor, tabipler daima vitamin veriyor. Annem geçen Ekim’den bu yana abimin yanında refakatçi olarak kalıyor fakat annem negatif çıktı.”
Kenar, hastanede koronavirüs kapan ağabeyine ağır bakım bulunamaması hakkında toplumsal medyada yaptığı paylaşımların akabinde kendisini Pazar akşamı Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın aradığını anlatıyor:
“Doğrudan Sıhhat Bakanı aradı, civar hastanelerde ağır bakım bulunur bulunmaz abimi nakledeceklerini söyledi. Kanser tedavisi gördüğü için hem hematoloji kısmı bulunan hem de Covid-19 ağır bakımı olan bir hastane olması lazımmış. Şu an esasen Manisa’da hiçbir hastanede yer yok. Olağanda Manisa’daki Merkez Efendi Hastanesi’ne göndereceklerdi fakat olmadı, her yer dolu. Çok ilgilendiler fakat hastanelerin hepsi dolu olunca bakanın da yapabileceği bir şey yoktu.”
Kenar, Bakan ile yapılan görüşmeden sonra da 112 üzerinden ağır bakım arama sürecinin devam ettiğini ve civar hastanelerde yer boşaldığı an birinci ağabeyinin sevk edileceğini söylediklerini aktarıyor.
Buna karşın Kenar, ağabeyinin dört günlük bekleyişin akabinde Salı günü Celal Bayar Hastanesi ağır bakımına kaldırılabildiğini söylüyor.
“Abim esasen kanserle uğraşıyordu, tedavi süreci bizi çok yormuştu. Bir de üzerine koronavirüs olunca iyice endişe içerisindeyiz. Biz kurtulduk lakin bu türlü ağır bakımı bekleyen çok var, Allah onların yardımcısı olsun.”
“Bursa ve civar kentlerin hepsinde ağır bakımlar dolu”
Yalova’da yaşayan ve kamu çalışanı olduğu için haberde isminin yer almasını istemeyen bir hemşire, Bursa’da Covid-19 nedeniyle ağır bakıma gereksinim duyan 65 üstü bir yakınının, dört günlük bekleyişin akabinde dün itibariyle ağır bakıma geçebildiğini anlatıyor.
Hemşire, yakını için Bursa ve civar kentlerde boş yer aradığını fakat bulamadığını şöyle anlatıyor:
“Yakınımın tedavi gördüğü Gürsu Devlet Hastanesi ameliyathanesinin bir kısmı yalnızca Covid-19 ağır bakımına çevrilmesine karşın yer kalmadı. Bursa’da özel hastaneler dahil tüm hastaneler büsbütün dolu. O yüzden etraf vilayetlerde aramaya başladım.”
“Sağlık çalışanı olduğum için tanımadığım meslektaşlar da yardımcı olmaya çalıştı fakat yer bulamadık, Kocaeli ve Yalova da büsbütün dolu. Nereyi arasam, bizimki üzere bekleyen birçok kişi olduğunu ve herkesin yer aramakta olduğunu öğrendim. Tabipler en fazla bir saat ambulansla seyahat yapabilir dediği için yakın etrafta yer aradık. Bu halde uzun yol gidemezdi.”
Hemşire, virüsün hastanın ciğerlerini yüzde 90 oranında sarmış durumdayken, Gürsu Devlet Hastanesi ağır bakımında yer açılmasıyla ağır bakıma alınabildiğini anlatıyor.
‘Hemşireyim, anneme ağır bakımda yer bulamadım’
Diyarbakır’da bir kamu hastanesinde çalıştığı için haberde isminin kullanılmasını istemeyen bir öbür hemşire de misal bir durumun yaşandığını anlatıyor.
Hemşire, Van’da ağır bakım muhtaçlığı olan bir akrabasının yaklaşık üç gün sıra beklemek zorunda kaldığını söylüyor:
”Van Bölge Hastanesi’nde yatan bir yakınımız, durumu kötüleşmeye başlayınca ağır bakım dolu diye yaklaşık üç gün sıra beklemek zorunda kaldı. Ben sağlıkçı olduğum için hastaneleri tek tek arayıp başhekimler, sendikalar, tabip odaları, hastane koordinatörleri ile görüştüm ve fakat üç gün sonra bir yatak boşalınca hastamızı yatırdılar. Lakin herkes bu kadar şanslı değil ve herkesin tanıdık bir sağlıkçı akrabası ya da arkadaşı yok.”
Hemşire, bir müddet evvel Diyarbakır’da Covid-19 olan annesine de kentteki hastanelerde ağır bakımlarda yer olmadığı için olağan serviste ağır bakım tedavisi uygulandığını söylüyor:
”Düşünün ki hemşireyim ve anneme ağır bakımda yer bulamadım. Bu o kadar makus bir his ki, sevdikleriniz için, bir diğerinin çok sevdiği fakat iyileşemeyecek durumdaki hastalarının bir an evvel ölmesini ve yatakların boşalmasını beklerken buluyorsunuz kendinizi.”
‘Yoğun bakıma sevk edilmeyi beklerken hayatını kaybetti’
Haberde isminin yer almasını istemeyen ve Kütahya’nın Emet ilçesinde yaşayan bir genç ise 60 yaşındaki yakınını ağır bakım bulamadıkları için kaybettiklerini anlatıyor:
“Hastaneye yattıktan beş gün geçmişti ki durumu berbatlaştı. İlçedeki hastanede ağır bakım yeri kalmadığı için Tavşanlı’ya sevk etmek istediler. Tavşanlı Devlet Hastanesi de maalesef ağır bakım servislerinin dolu olduğunu söyledi. Ağır bakım bulmayı beklerken, 21 Kasım sabahında yakınımızı kaybettik.”
Genç, “Ben esasen açıklanan hadise sayılarının palavra olduğunu düşünüyordum, bir de bu yaşanınca kesimler birleşmiş oldu. Beşerler göz nazaran göre ölüyor” diyor.
Ağır bakımda yer bulmakta zorlananlar yalnızca Covid-19 tedavisi görenler değil.
Ankara’da bir ay evvel babasını kaybeden Melis Yıldız, kanser tedavisi gören babasının acil gelişen ağır bakım muhtaçlığı için kırmızı kod (acil) ile aranmasına karşın 16 saat boyunca uygun ağır bakım bulunamadığını anlatıyor.
“Annem ve ben müspet olduğumuz için babam öbür bir konutta yaşamaya başlamıştı, kendisi negatifti ve bizimle temaslı değildi. Son evre kanser hastası olduğu için bir gün rahatsızlanarak Gölbaşı Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı. Babam için 112’de kırmızı acil kod ile yer aranmasına karşın ağır bakımlarda yer olmadığı için 16 saat boyunca acilde bekledi.”
“Kanser tedavisi gördüğü özel hastane, ağır olduklarını münasebet göstererek babamı kabul etmedi. Acilden yapılan nakilden para alamayacaklarını düşündüklerini sanıyorum. Bu sırada babam bizden dolayı Covid-19 şüphelisi kabul ediliyordu. Pandemi hastanesine dönüşmeyen özel hastanelerin ağır bakımları kabul edemedi. Ağır bakıma alındıktan dört gün sonra kaybettik.”
“Bir onkoloji hastasına Türkiye’nin başşehrinde kırmızı kod ile ağır bakım aranır da nasıl 16 saat boyunca yer bulunamaz? Tahminen çabucak bir ağır bakım servisine yatış yapılsaydı toparlayabilirdi. Tedavisi geciktikçe, beyni oksijen alamadıkça ödem arttı.”
Şanlıurfa’da ağır bakım kapasitesi artırıldı
Şanlıurfa Tabip Odası Lideri Osman Yüksekyayla, vilayet ve ilçelerin toplamında, 250 ağır bakım yatağının olduğunu, bunun yüzde yüze yakın dolu olduğunu söyledi.
Yüksekyayla, “Bu hafta içinde 23 ek yataklı bir servis daha açılacak. Geçen hafta çok önemli bir problem vardı fakat bu hafta biraz daha iyi” diye konuştu.
Yüksekyayla açılan ek ağır bakım servisleriyle birlikte sıhhat işçisi muhtaçlığının çok arttığına da dikkati çekti.
“Bir ağır bakım servisinde iki hastaya bir hemşire ve her servise bir hekim olmalı. İşçi sayısı artırılmadıkça, bu durum mevcut sıhhat çalışanına yükünü çok ağırlaştıran bir hal almaya başlıyor” dedi.
Şanlıurfa Tabip Odası Lideri, Covid-19 dışı hastaların ağır bakım gereksinimlerinde da önemli külfetlerin yaşandığını vurguladı.
BBCTürkiye’nin çeşitli kentlerinde tabip odaları uyarıyor
Ağrı, Hakkâri, Bitlis üzere etraf vilayetlerden hastalar için merkez olma özelliği gösteren Van vilayetinde de ağır bakım servisinde yatan hasta oranı epeyce yüksek.
BBC Türkçe’ye konuşan Van-Hakkâri Tabip Odası Lideri Hüseyin Yaviç, ağır bakım doluluk oranının yüzde 70-75 olduğunu söylüyor:
“Sahadan aldığımız bilgiler bu oranın daha yüksek olduğu istikametinde. Türkiye’nin her yerinde olduğu üzere burada da bir hasta iyileşip servise alındığında ya da vefat ettiğinde yerine sıra bekleyen bir diğer hasta alınabiliyor.”
Yaviç, tüm kamu hastanelerinin Covid-19 hastalarına ayrılması nedeniyle, kanser, tansiyon, diyabet üzere kronik hastalıkların tedavisinde önemli aksamaların olduğuna dikkati çekiyor.
Cumhuriyet
