İşte onlardan kimileri:
HAREKETE GEÇİN
Kışın açık havada antrenman yapmak kulağa kolay gelmese de, uzmanlar bunun morali artırmak için harikulade bir yol olduğunu söylüyor.
King’s College London’dan Dr. Brendon Stubbs “Bedenlerimiz ve zihinlerimiz birbirinden ayrılmaz bir bütündür” diyor.
İdman yapmak vücudumuzun endorfin salgılamasını tetikliyor. Bunun sayesinde acı hissi azalıyor, insan kendisini daha iyi hissediyor.
Dr. Stubbs’ın yaptığı araştırma, antrenman yapmanın beyinde hisleri işleyen kısımdaki elektrik faaliyetlerini artırdığını ortaya koyuyor. Bunlar bilhassa hipokampus ve pre-frontal korteks.
“Akıl sıhhatini iyileştirmek ve beyninizi uyarmak için etkin olmak kıymetli. Antrenman yapmazsanız beyninizin aktivitesi de azalır” diyor.
Bu yüzden idman eksikliği anksiyete ve depresyonun nedenlerinden biri.
Antrenman beyin sıhhati için kritik kıymete sahip bir protein olan BDNF’in (beyin türevli nörotrofik faktör) salgılanmasını da artırabiliyor.
Dr. Stubbs “Bunu bir beyin gübresi olarak düşünebilirsiniz, beynin çeşitli modüllerinin yenilenmesini sağlıyor” diyor ve ekliyor:
“Sizi hafif bir halde nefes nefese bırakan her şey buna tesir eder. Süratli bir yürüyüş, bahçeyle uğraşmak yahut bisiklete binmek buna dahildir.”
10 dakika kadar spor yapmak bile kıymetli bir fark yaratıyor.
BBCÇOK BAŞA TAKMAYIN
BBCOxford Üniversitesi’nden Prof. Jennifer Wild, birtakım şeyleri çok başa takmaktan kurtulmak için yararlı alışkanlıklar edinmenin en iyi yol olduğunu söylüyor.
Bunu “kafanızdan çıkarmak” olarak isimlendiriyor.
Beşerler çoklukla tıpkı olumsuz niyetleri tekrar tekrar düşünüp canlarını sıkar. Prof. Wild, bunun önüne geçmek için kolay tavsiyeler veriyor:
“Bir sorun sizi 30 dakika yahut daha uzun müddettir endişelendiriyorsa ve tahlil için bir hareket planı geliştiremiyorsanız, tıpkı soruları düşünüp cevap bulamıyorsanız durma vakti gelmiştir.”
Burada püf noktası kaygılarınıza odaklanmak yerine pratik sorun çözmeye odaklanmak.
Bu yüzden durun ve sorunu çözmek için hangi adımları atabileceğinizi bulun.
Başa takılan bir sorunu düşünmeyi bırakmak doğal ki kolay değildir.
Kimileri fizikî bir aktiflik yapmanın işi kolaylaştırdığını söylüyor.
Alışılmış bunu yapmayı öğrenmek biraz vakit alabilir.
Kaygı duymak büsbütün olağandır ancak birden fazla vakit kaygı ettiğimiz şeyler gerçekleşmez.
Yapılan bir araştırma, her 10 tasadan sırf birinin gerçek bir meseleyle bağlantılı olduğunu gösteriyor.
Bunun bir açıklaması insan evrimiyle bağlantılı olabilir.
Evrim vefat ve önemli yaralanma üzere tehditlere karşı bir savunma olarak bizleri negatiflik ve tehlikeye karşı çok hassas kılmış.
Prof. Wild, “Tehlike beynimizin içine gömülmüş” diyor ve ekliyor:
“Bazı kanıları gereksiz yere başa taktığınızı kabul edip, durup gerçeklere odaklandığınızda çok daha rahat hissedersiniz.”
YENİ BİR MAKSAT BELİRLEYİN
BBCHudut bilimci Dr. Dean Burnett “Yeni bir gaye yahut gaye belirlemek toparlanmanıza sahiden yardımcı olur” diyor.
Bu yeni bir lisan öğrenmek üzere büyük bir proje de olabilir, yeni bir yemek tanımı öğrenmek üzere küçük bir amaç de.
Büyük fikirler gözünüzü korkutuyorsa küçüklerden başlayın.
Maksat sizi konfor alanınızdan çıkararak ileri itmek, odaklanma ve denetim hissi kazandırmak.
Bu pek çok şahsa zihinsel açıdan yardımcı olur.
Dr. Burnett, “Yenilik beyin için ödüllendiricidir” diyor ve ekliyor:
“Sık sık yeni şeyler öğrenmek kendimizi kıymetli hissetmemizi sağlar.
“Hedef güdülü davranışlar insan davranışının en temel özelliklerinden biridir.”
KONUŞUN
BBCCovid-19 ile birlikte beşerlerle bir ortaya gelmek riskli görülür oldu. Kış mevsimi de bunu iyice zorlaştırdı.
Bu milyonlarca kişinin hayatını derinden etkiliyor. Kimilerinin akıl sıhhatine tesirleri etkileri büyük olacak.
Bu yüzden mümkün olan toplumsal etkileşimleri azamî formda kıymetlendirmek iyi bir fikir.
King’s College London’dan Prof. Elizabeth Kuipers “Tek başına kalmak için tasarlanmış değiliz” diyor ve ekliyor:
“Sosyal varlıklarız. Toplumsal etkileşim kurduğumuzda daha iyi hissederiz.”
Sorunları konuşarak çözmenin kıymetli olduğunu ancak kritik sıkıntının bunun nasıl yapılacağı olduğunu anlatıyor:
“Problemleri tekrar tekrar konuşmak, kendinizi ne kadar berbat hissettiğini tekrar etmek iyi gelmeyebilir.
“Sorunlarınıza farklı açıdan bakmanıza yardımcı olacak ve bunları aşmanızı sağlayacak arkadaşlarınızla konuşun.”
Prof. Kuipers izole insanların kendine daha çok odaklandığını ve bunun da işleri kötüleştirebileceğini söylüyor.
Covid-19 nedeniyle yüz yüze görüşmeler yapamasanız bile arkadaşlarınızla telefonda konuşun yahut birbirinizi manzaralı arayın.
MAKUS BİR HALDE YAPIN
BBCCambridge Üniversitesi’nden Olivia Remes’e nazaran iyimserler daha uzun yaşıyor, daha iyi ilgilere sahip oluyor ve daha iyi bağışıklık sistemleri bulunuyor.
Olivia iyi bir haber de veriyor: Optimist birine dönüşmek mümkün.
Nasıl mı? Hayatınızı değiştirebileceğinize dair içinizdeki hissi güçlendirin ve her şeyin denetiminiz dışında olmadığınızı düşünün.
Bunu yapabilmek için “kötü bir biçimde yapın” prensibini tavsiye ediyor.
Bir diğer deyişle hakikat anda gerçek şeyi eksiksiz bir halde yapmayı beklemeyin. Makus havaların bir şey yapmaya karar verdiğinizde iki defa düşünmenize yol açabilecek tesiri nedeniyle kışın bu prensip daha da değerli.
Olivia “İç sesimiz bizi hoş şeyler yapmaktan alıkoyan bir eleştirmene dönüşebilir” ikazında bulunuyor:
“Hemen harekete geçin. İstediğiniz şeyi yapın ve bunu iyi bir halde yapamıyor olabileceğinizi de kabul edin.
Olivia’nın bir öbür tavsiyesi de her gün hoşunuza giden üç şeyi yazmak. Böylelikle nelerin neden iyi gittiğine odaklanabileceğinizi söylüyor.
Bunun beynin olumlulukla ilişkilendirilen sol yarım küresini de harekete geçireceğini ekliyor.
“Duygular bulaşıcıdır” diyen Olivia “Mümkünse negatif, mutsuz, daima şikayet eden insanlardan yavaşça uzaklaşın” tavsiyesinde bulunuyor, aksi takdirde o denli bir beşere dönüşme riskinizin olduğunu vurguluyor.
İllüstrasyonlar: Gerry Fletcher
Cumhuriyet
