Türkiye, koronavirüs salgınına karşı üçüncü kapanma ve önlem devrinden geçiyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ramazan ayının birinci iki haftasında “kısmî kapanma” uygulanacağını söyledi.
Türkiye daha evvel de 2020 yılının Mart ve Kasım aylarında çeşitli önlemler uygulayarak, salgının yayılma suratını denetim altına almaya çalışmıştı.
Alınan bu tedbirler, 2020 yaz periyodunun başında ve Mart 2021’de hafifletilmeye başladı.
Bununla birlikte, bilhassa Nisan 2020’de alınan tedbirlerin kimileri hafifletilme devirleri de dahil olmak üzere yaklaşık bir yıldır yürürlükte bulunuyor.
Bunlar ortasında, 65 yaş üzerine uygulanan sokağa çıkma kısıtlamaları ve seyahat müsaadesi uygulaması, maçların seyircisiz oynanması, eğitimin büyük oranda uzaktan devam etmesi ve bar üzere kimi işletmelerin kapalı kalması yer alıyor.
Getty Imagesİktidar, son devirdeki hadise artışını alınan tedbirlere gereğince uyulmamasına bağlıyor. Yapılan resmî açıklamalarda, halkın tedbirlere uyması gerektiği, aksi halde salgının devam edeceği ihtarları yapılıyor.
Türkiye’de açıklanan son bilgiler, günlük hadise artışının 60 binin üzerine çıktığını; 250’nin üzerinde seyreden can kaybının da rekor düzeylere yakın seyrettiğini gösteriyor.
Fakat sıhhat meslek örgütleri ve birtakım bilim insanları, tedbirlerin kâfi olmadığı ve ülkenin “tam kapanmaya” girmesi gerektiği görüşünü savunuyor.
Ayrıyeten, iktidara, alınan önlemlerin net bir biçimde aktarılmadığı ve baş karışıklığına yol açtığı tenkitleri de yöneltiliyor.
Türkiye’nin bir yıllık pandemiyle uğraşında ne vakit hangi tedbirler alındı?
MART-NİSAN 2020 – BİRİNCİ ÖNLEM PERİYODU
Türkiye, Aralık 2019 sonunda Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan yeni tıp koronavirüsün, dünyanın farklı yerlerinde süratli bir halde yayılmasına karşı harekete geçerek, birinci önlemleri yürürlüğe koyan ülkeler ortasında yer alıyor.
Türkiye, 2020 Şubat ve Mart aylarında birinci etapta hadise artışlarını görüldüğü ülkelerle seyahatleri durdurdu ve ülke dışından yapılan tahliye uçuşlarıyla gelenleri yurtlarda karantinada tuttu. Ayrıyeten Ocak ayında Bilim Heyeti oluşturuldu.
Türkiye’de birinci olay 11 Mart 2020’de tespit edildi, birinci can kaybı da 17 Mart’ta yaşandı.
Mart ayının sonlarına yanlışsız olay sayıları evvel 1000’in, kısa bir mühlet sonra da 2000’in üzerine çıktı. Olay sayılarında görülen süratli yükselişle birlikte, Mart ve Nisan aylarında iktidar da devreye girerek, “toplumsal hareketliliği” azaltmak gayesiyle bir dizi kısıtlayıcı tedbir aldı.
Alınan tedbirlerin tanıtımı için “Evde Kal” ve “Hayat Meskene Sığar” kampanyaları düzenlendi.
Bu devirde, birinci etapta okullar evvel tatil edildi, sonra uzaktan eğitime geçildi, maçların seyircisiz oynanmasına karar verildi ve kamuda esnek çalışma sistemi başlatıldı. Özel dalda de birçok şirket, meskenden çalışmaya geçti.
Getty ImagesSeyahatle ilgili alınan tedbirler kapsamında da yurt dışı uçuşlar büsbütün durduruldu ve şehirlerarası seyahatler de valilik müsaadesine bağlandı. 30 büyükşehir ile akciğer hastalıklarının sık görüldüğü Zonguldak’a giriş ve çıkışlar yasaklandı.
Kapalı yerlerde maske takma mecburiliği getirildi, halka fiyatsız maske dağıtımı yapıldı.
Ayrıyeten, hoşluk salonu, kuaför, berber, tiyatro, sinema, restoran, gece kulübü, bar ve spor salonu üzere yerler kapatılırken, alışveriş merkezlerinin açık kaldığı saatler de sınırlandı.
Türkiye’nin en büyük kenti İstanbul’da toplu taşıma kullanımı yüzde 80’e varan oranlarda düşüş kaydetti.
Yeniden bu periyotta Türkiye’de yaş kümelerine nazaran kısıtlamalar uygulanmasına başlandı. 65 yaş üstü ve 20 yaş altındakilerin sokağa çıkması yasaklandı.
Toplu ibadetlere ve Cuma namazının toplu kılınması üzere uygulamalara orta verildi.
İktidar, hafta sonu sokağa çıkma yasağı uygulamasına da bu periyotta başladı ve Mayıs 2020’nin sonuna kadar 31 kentte hafta sonu sokağa çıkma yasağı uygulandı.
Türkiye, 2020’nin Haziran ayıyla birlikte “yeni normal” ismi verilen sürece geçirilerek, kısıtlamaların değerli bir kısmı kaldırıldı.
Şehirlerarası seyahatler ve milletlerarası uçuşlar tekrar başladı. Restoran, kafe ve AVM’ler hijyen artırıcı tedbirler alarak yine faaliyete geçti.
65 yaş üstü ve 20 yaş altına uygulanan sokağa çıkma yasağı gevşetilerek, muhakkak saatlerde sokağa çıkma serbestisi tanındı. Ayrıyeten kısıtlamalara tabi olan alt yaş kümesi da 20’den 18’e indirildi.
KASIM 2020 – İKİNCİ ÖNLEM DEVRİ
Türkiye’de yaz aylarında hem tedbirler gevşetilirse hem de günlük hadise sayıları da düşüş eğilimine girdi.
Temmuz ayı sonunda Sıhhat Bakanlığı, koronavirüs bilgileri açıklamasında değişikliğe giderek, hadise sayısı yerine PCR test sonucu olumlu çıkan ve semptom gösteren bireyler olarak tanımladığı “hasta” sayısını açıklama başladı.
Buna karşın, Ekim sonundan itibaren hasta sayısı da yükselişe geçti. İktidar bir defa daha kısıtlayıcı tedbirlere başvururken, Sıhhat Bakanlığı da Kasım ayı sonundan itibaren günlük tablolarında tekrar hadise sayılarına yer verdi.
Kasım ayı ortasında alınan kısıtlayıcı tedbirler kapsamında, restoran, kafe, AVM, market, berber ve kuaför üzere işletmelerin çalışma saatleri sonlandırıldı. Restoran ve kafelerin akşam saatlerinde kapalı olması ve yalnızca paket servis sunmasına karar verildi.
Tekrar bu devirde alınan kararlar uyarınca, Aralık başından itibaren hafta içi 21.00-05.00 saatleri ortasında; hafta sonunun da tamamında sokağa çıkma yasağı getirildi.
Getty ImagesTaziye, mevlit ve cenazelere katılabilecek şahısların sayısı sonlandırılırken, temas-takip sistemi için AVM üzere yerlere girişlerde Hayat Konuta Sığar (HES) uygulamasından alınan HES kodu gösterilmesi uygulamasına başlandı.
Türkiye, Aralık ayı sonunda yurtdışından gelenlerin 72 saat evvel alınmış negatif PCR testi ibraz etmelerini mecburî hale getirdi. Ayrıyeten, bu devirde yeni varyantların ve yüksek olay sayılarının görüldüğü başta Birleşik Krallık olmak üzere, Güney Afrika ve Brezilya üzere yapılan gelen uçuşlar durduruldu.
Yeni hadise sayılarının açıklanmaya başlandığı Kasım ayı sonunda 30 bin civarında seyreden günlük hadise sayısı, alınan tedbirlerin de tesiriyle Aralık’ın ikinci yarısında 20 binin; Ocak başında da 10 binin altına geriledi. Bu periyotta can kayıpları da 100’ün altında kalırken, pandemi başlangıcından bu yana en düşük düzeylere geriledi.
İktidar, hadise sayıları, can kaybı ve hastane doluluk oranlarının düşük seyretmesi üzerine Şubat ayından itibaren kısıtlamaların gevşetilmesi için çalışmalara başladı ve Mart ayı başında da “yerinde karar” ismini verdiği bir sürece geçti.
Bu kapsamda, Türkiye’deki vilayetler günlük hadise sayısı, hastane doluluk oranı, ağır hasta sayısı ve can kaybı üzere bir dizi kriter göz önüne alınarak dört farklı risk kümesine ayrıldı. Her bir kategori için de farklı kısıtlamaların uygulanması planlandı.
Kısıtlamaların gevşetilmesi ve başta Adalet ve Kalkınma Partisi olmak üzere birtakım partilerin kongrelerinin kapalı yerlerde çok sayıda kişinin iştirakiyle yapılması ve Nevruz kutlamalarına müsaade verilmesiyle birlikte olay sayıları da süratli bir biçimde yükselişe geçti.
Mart ayı içerisinde günlük olay artışı yine evvel 10 bin, daha sonra 20 binin üzerine çıkarken, günlük can kaybı da 200’ü aştı.
NİSAN 2021 – ÜÇÜNCÜ ÖNLEM DEVRİ
Nisan ayına gelindiğinde ise günlük hadise sayıları 40 bini de aşarak, rekor düzeylerde seyretmeye başladı.
Yaşanan bu gelişmeler üzerine iktidar bir defa daha kısıtlayıcı tedbir almak durumunda kaldı.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, salgının tekrar şiddetlenmesinin nedeninin halkın alınan önlemlere uymaması olduğunu söyledi.
Koca, “Vakaların artmasından hepimiz sorumluyuz, 84 milyon” diye konuştu.
Bu açıklamadan bir gün sonra, Salı günü Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında toplanan kabine, bir defa daha Kasım ayındakine emsal kısıtlayıcı tedbirler aldı.
Erdoğan’ın “kısmi kapanma” olarak nitelendirdiği bu periyotta Kasım ayındaki önlemlere ek olarak kamuda mesai saatleri yine düzenlendi ve Mart 2020’deki üzere esnek çalışma sistemine geçildi. Bankalar üzere birtakım özel şirketler de çalışma saatlerini yine düzenledi.
AFPAlınan yeni tedbirler vilayet bazında değil, Türkiye genelini kapsıyor.
Bu kapsamda, sokağa çıkma yasağı mühleti uzatılarak, başlama saati 21.00’den 19.00’a çekildi. Hafta sonu da bu uygulamanın devamına karar verildi. Yeniden bu saatler ortasında şehirlerarası seyahatler de belirli istisnalar dışında yasaklandı.
Restoran, kafe, spor salonları, hoşluk merkezleri, lokal ve cümbüş merkezleri kapatıldı. Restoranlar yine paket servis uygulamasına geçti.
Kent içi ulaşımda da toplu taşıma araçlarına kapasite sınırlaması getirilirken, 65 yaş üstünün toplu taşıma kullanması tekrar yasaklandı.
Kelam konusu kısıtlamaların iki hafta geçerli olacağı açıklandı.
Cumhuriyet
